تماس با ما
گروه تلگرام ما
هشدارهای ما
آمار و اطلاعات
پروژه
بخش ششم کیفیت آب - پارامترهای بیولوژیکی کیفیت آب
4- پارامترهای بیولوژیکی کیفیت آب
آب آشامیدنی مهمترین ماده حیاتی برای انسان است و نباید محتوی میکرواورگانیسمهای بیماریزا باشد. آلودگی بیولوژیکی آب آشامیدنی میتواند بیماریهای عفونی از قبیل وبا، هپاتیت، حصبه و اختلالات ناشی از وجود کرمها یا انگلها در معده و روده را به سرعت گسترش دهد. به این دلیل آزمایشهای مستمر تشخیص باکتریها در آب به منظور پیشگیری از خطر عفونت، قویاً توصیه میشود.
میکرواورگانیسمهای بیماریزا که باعث آلودگی آب می‌شوند، شامل میکروبها، ویروسها، پارازیتها و پروتوزوئرها میباشند. همانگوه که اشاره شد میکروبها باعث ایجاد بیماریهای خطرناکی مانند وبا، حصبه، بیماریهای اسهال و یا عفونتهای داخلی در بین مردم می‌شوند که بعضاً بصورت اپیدمیهای خطرناک، باعث مرگ و میر بعضی از هم وطنانمان شده است. در جدول ذیل مهمترین عوامل میکروبی که میتوانند آب را آلوده کنند، ارائه شدهاند. این عوامل اگرچه ممکن است بصورت مستقیم و از فردی به فرد دیگر سرایت کنند، اما بطور عمده توسط آب گسترش و انتشار مییابند. بنابراین به بهداشت آب از این نظر باید توجه نمود.
جدول 2: مهمترین عوامل میکروبی آب و بیماریهای ناشی از آنها
| ردیف | عامل بیماری زا | بیماری |
| 1 | ویبریوکلرا- التور | وبا |
| 2 | شیگلاها | التور |
| 3 | سالمونلا تیفی | حصبه |
| 4 | سالمونلا پارا تیفی A، B و C | شبه حصبه |
| 5 | سایر سالمونلاها، پروتئوس، شیگلا | اسهال و استفراغ |
| 6 | تیپ های پاتوژن اشرشیاکولی | اسهال کودکان |
| 7 | انواع لپتوسپیرا | لپتوسپیروز |
| 8 | پاستورلا تولارنسیس | تولارمی |
1-4 انواع باکتری های آب
میکرواورگانیسمهای زیادی ممکن است در آب یافت شود که فقط تعداد کمی از آنها ممکن است خطرناک و بیماریزا باشند. ذیلاً به بعضی از باکتریهایی که در آب یافت می‌شوند اشاره خواهد شد:
1-از باکتریهایی که به طور طبیعی در آب زندگی میکنند، اسپیریلیوم (Spirillum)، ویبریو (Vibrio)، پسودوموناس (Pseudomonas)، اکروموباکتر (Achromobacter)، و همچنین گونههائی از میکروکوکوسها (Micrococcus) و سارسینا (Sarcina) را میتوان نام برد.
2-باکتریهای خاکزی، که توسط باران شسته شده و به رودخانهها و برکهها میریزند. از این گروه میتوان استرپتومایسیس (Streptomyces)، باسیلوس (Bacillus) و گونههای ساپروفیت انتروباکتریاسه نظیر ائروباکتر (Aerobacter) را نام برد.
3-باکتریهای ساکن در لوله گوارش انسان و حیوانات، چنانچه هر آبی با مدفوع آلوده شود، این میکروارگانیسمها وارد آن شده، و آنرا آلوده و غیر بهداشتی میکنند. از این باکتریها میتوان اشرشیا کلی (Escherichia Coli)، استرپتوکوکوس فکالیس (Streptococcus Faecalis)، کلستریدیوم ولشای (Clostridium Welchii)، گونههای بیماریزایی چون سالمونلا (Salmonella) و شیگلا (Shigella) را میتوان نام برد.
2-4 باکتری های نشانگر آلودگی میکروبی
چنانچه آبی آلوده به باکتریهای رودهای شود، در آن صورت معمولاً باکتریهای فلور طبیعی روده مانند اشرشیاکلی (Escherichia Coli)، استرپتوکوکوس فکالیس
(Streptococcus Faecalis)، کلستریدیوم ولشای (Clostridium Welchii)، تعدادشان در مقابل باکتریهای بیماریزا مانند سالمونلا (Salmonella) و شیگلا (Shigella)، در اکثریت میباشد، وارد آب شده و می توانند، شناسایی شوند. بدین جهت آنها را میکرواورگانیسمهای نشانگر (Indicator) میگویند.
در بین این میکرواورگانیسمها، وجود باکتریهای اشرشیا کلی (Escherichia Coli) در آب نشاندهنده آلودگی تازه آب با مدفوع میباشد. باکتریهای استرپتوکوکوس فکالیس (Streptococcus Faecalis) در مقایسه با باکتریهای اشرشیاکلی، بدلیل آنکه تعداد کمتری از آنها در لوله گوارش وجود دارد ولی سرعت مرگ آنها در حد باکتریهای اشرشیاکلی میباشد، از نظر نشانگر بودن، از اهمیت کمتری برخودار هستند.
3-4 باکتری های کلی فرم (Coliform) و انواع آنها
بطور کلی در مدفوع، میلیاردها میکرواورگانیسم وجود دارد که بسیاری از آنها بیضرر هستند و در حقیقت برای تخریب مواد آلی در مرحله تصفیه بیولوژیکی فاضلاب میتوانند مفید باشند، که به آنها باکتریهای کلیفرم میگویند. چون تعداد میکرواورگانیسمهای بیماریزا در مقایسه با میکرواورگانیسمهای مفید، بسیار کم هستند و از طرفی تفکیک آنها از یکدیگر دشوار است، بنابراین از میکرواورگانیسمهای کلیفرم که دارای تعداد و تنوع بیشتری هستند و نیز بسادگی در آزمایش مربوطه نیز قابل شمارش میباشند، به عنوان شاخص آلودگی آب استفاده میشود.
4-4 شاخص های آلودگی میکروبی مدفوعی آب:
شاخص های آلودگی میکروبی مدفوعی آب، شامل کلیفرمها (Total Coliform)، کلیفرمهای مدفوعی (Faecal Coliform)، استرپتوکوک های مدفوعی و کلستریدیوم پرفرنژنس می باشد. میکروارگانیسم های دیگر نیز می توانند به عنوان شاخص های آلودگی مدفوعی در شرایط معینی مورد استفاده قرار گیرند. ضمناً ویروس های روده ای و کیست بعضی از انگل ها که مقاوم تر از کلیفرم ها (نسبت به ضد عفونی کننده ها) هستند، وجود آنها نیز ممکن است باعث آلودگی آب شود.
1-4-4 کل کلیفرم ها:
این گروه شامل باکتری های هوازی و بی هوازی اختیاری، گرم منفی، میله ای شکل، غیر اسپورزا و تخمیرکننده لاکتوز در دمای 35 درجه سانتیگراد (همراه با تولید گاز و اسید) طی 24 تا 48 ساعت می باشند. این کلیفرم ها شامل جنس های اشرشیا کلی، انتروباکتر، کلبسیلا و سیتروباکتر هستند. منشا کلیفرم ها ممکن است خاک و مواد آلی در حال تجزیه و یا فضولات حیوانی و انسانی باشد. لذا با انجام آزمایش وجود یا عدم وجود کلیفرم های مدفوعی می توان به منشا آلودگی پی برد.
2-4-4 کلیفرم های مدفوعی:
این گروه کلیفرم های مقاوم در برابر حرارت، قادر به تخمیر لاکتوز در دمای 5/44 درجه سانتیگراد هستند و شامل اشرشیا کلی و کلبسیلا پنومونیه می باشد و حضور آنها نشاندهنده آلودگی آب به فضولات انسانی و یا حیوانات خونگرم است.
3-4-4 استرپتوکوک های مدفوعی:
استرپتوکوک ها به صورت زنجیره مرکب از 4 تا 6 کوکوس (و گاهی تا 50) می باشند. این باکتری ها بی حرکت، بدون اسپور و معدودی نیز دارای کپسول هستند. دمای رشد آنها بین 15 تا 45 درجه سانتیگراد بسته به گونه متغیر است. استرپتوکوک های مدفوعی به آن دسته از استرپتوکوک ها اطلاق می شود که عموماً در مدفوع انسان و حیوانات وجود دارند. این میکروارگانیسم ها عموماً در دستگاه گوارش انسان و حیوانات زندگی می کنند و به ندرت در آب تکثیر یافته و همچنین مقاومتر از اشرشیا کلی و سایر کلیفرم ها هستند.
4-4-4 کلستریدیوم پرفرنژنس:
باکتری هوازی، گرم مثبت، اسپورزا، میله ای شکل و احیاء کننده سولفیت است و در کولون جانوران یافت می شود و نماینده تقریبا 5/0 درصد میکروفلورای مدفوعی است. اسپور آنها کاملاً نسبت به شرایط نامساعد محیطی و به گندزدایی مقاومت نشان می دهد، در نتیجه استفاده از این میکروارگانیسم به عنوان یک شاخص آلودگی قدیمی آب پیشنهاد می گردد.
بطورکلی، باکتریهای کلیفرم عمدتاً شامل انواع مختلفی نظیر انتروباکترها و اشرشیاها میباشند. بعضی از انواع انتروباکترها در خاک رشد و زندگی کنند، بنابراین وجود کلیفرم ها، همیشه به این معنی نیست که منشاء آلودگی فضولات انسان و یا حیوان بوده است. معمولاً وجود اشرشیاکلی در آب، ریشه مدفوعی دارد. تشخیص اشرشیاکلی از باکتریهای خاکزی بسیار مشکل تر است، در نتیجه از کل باکتریهای مدفوعی به عنوان شاخص آلودگیهای مدفوعی استفاده میشود.
شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@
نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com
(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)
_______________________________________________________
پروژه تخصصی در لینکدین
در منابع آب
نظرات (۰)