امنیت آبی عراق: بحرانی رو به رشد

۱۰ مرداد ۰۴ ، ۲۰:۵۳ نويسنده: کارشناس ارشد مهندسی آب

در سال جاری، عراق با کمبود شدید منابع آب مواجه بوده است؛ وضعیتی که ناشی از مدیریت ضعیف منابع آب، تغییرات اقلیمی، نبود سیاست‌های مؤثر آبی و همچنین راهبردهای کشورهای بالادست است. در اوایل این ماه، عراق به‌طور رسمی از ترکیه درخواست کرد که دبی آب ورودی از رودخانه‌های دجله و فرات را افزایش دهد. در پاسخ، ترکیه به‌طور موقت جریان آب را تا ۴۲۰ مترمکعب در ثانیه افزایش داد؛ اقدامی که در قالب توافقی با دولت عراق صورت گرفت. با این حال، همان‌طور که در همه مذاکرات بین‌المللی آبی رایج است، دیپلماسی آب "رایگان" وجود ندارد.

ترکیه ادامه همکاری را منوط به نوسازی سیستم‌های آبیاری در عراق و کاهش هدررفت آب کرده و همچنین پیشنهاد داده است که شرکت‌های ترک در اجرای فناوری‌های پیشرفته مدیریت آب در عراق مشارکت کنند. این رویکرد بازتاب‌دهنده یک واقعیت بنیادین است: عراق در حال حاضر فاقد یک راهبرد مؤثر در مدیریت منابع آب است.

متأسفانه عراق هیچ چشم‌انداز بلندمدت، راهبرد مشخص یا سیاست عملیاتی قابل اجرا برای تضمین امنیت آبی ندارد. تلاش‌های موجود عمدتاً به برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌ها و نشست‌هایی محدود می‌شود که توسط همان کمیته‌هایی برگزار می‌گردند که سال‌ها در اصلاح این بخش ناکام بوده‌اند. هر سال هیئت‌هایی از عراق در کنفرانس‌های بین‌المللی در اروپا، آسیا و آمریکا شرکت می‌کنند، اما بدون اجرای راه‌حل‌های مؤثر بازمی‌گردند.

آنچه بیش از همه نگران‌کننده است، مقاومت در برابر رویکردهای علمی و سیاست‌های مدرن آبی است که بر پایداری و امنیت تأکید دارند. مگر آنکه تحولی اساسی در حکمرانی و مدیریت آب صورت گیرد، عراق همچنان با بحران‌های فزاینده کم‌آبی، مهاجرت‌های اقلیمی و چالش‌های اقتصادی-اجتماعی روبه‌رو خواهد بود.