مشکلات شیمیایی چاه های آب و عوامل ایجاد این مشکلات :: بیسین - سایت تخصصی مهندسی آب

عضويت در خبرنامه ايـميـل پايگاه بيسيــن - عضويت پس از کليک بر روي لينک فعال سازي که براي شما ارسال خواهد شد تکميل مي شود




مشکلات شیمیایی چاه های آب و عوامل ایجاد این مشکلات

چاههای آب تحت تأثیر عوامل مختلف فیزیکی و شیمیایی مثل ترکیب شیمیایی آبهای زیرزمینی، گازهای محلول، PH آب،‌ سرعت جریان آب، تغییرات دما، نوسانهای سطح آب زیرزمینی و فعالیت انواع باکتری‌ها، دچار جرم‌گرفتگی و خوردگی شده که مشکلات ناشی از این عوامل عمدتاً به شکل کاهش بازدهی چاه بروز می‌کند. شناخت این عوامل و نحوه تأثیر هر کدام بر ساختمان چاههای آب می‌تواند تا حد زیادی در کاهش بروز مشکلات حتی جلوگیری از تأثیر بیشتر آنها بر چاههای آب و افزایش طول عمق مفید آنها مؤثر باشد.

از مهمترین مشکلات چاه های آب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:


1-کاهش آبدهی چاه

چاه‌های آب پس از حفر، تجهیز و بهره‌برداری تا مدتی ظرفیت آبدهی اولیه خود را حفظ می‌کنند. با گذشت زمان بنا به دلایل متعددی آبدهی چاه کاهش می‌یابد. از دلایل عمده کاهش آبدهی چاه می‌توان به کاهش سطح آب زیرزمینی در آبخوان، رسوب مواد محلول آب در بخش فیلتر شنی (گراول پک) و شبکه‌های لوله جدار، رشد باکتری و نهایتاً انسداد بیولوژیکی، ماسه‌دهی و فرسوده شدن تجهیزات چاه اشاره کرد.


2-تغییر کیفیت آب چاه

تغییر کیفیت آب چاه می‌تواند به سه حالت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی باشد. در حالت فیزیکی رنگ آب می‌تواند به دلایل مختلفی مثل وجود مواد معلق، باکتری‌ها، شن و ماسه تغییر کند که نتیجتاً کدورت آب را در پی دارد. تغییر کیفیت شیمیایی آب می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. در برخی حالات به علت برداشت بیش از حد سفره‌های آبدار، هجوم آبهای شور مجاور آبخوان را به همراه دارد. این موضوع که در مناطق ساحلی دریاها و دریاچه های آب شور بیشتر اتفاق می‌افتد، ناشی از افزایش مواد محلول در آب به ویژه کلرید سدیم می‌باشد.

تغییر در بو و مزه آب بیشتر به خاطر نوعی رشد بیولوژیک است. بوهای معمولی عبارت از بوی تخم‌مرغ گندیده، بوی مواد نفتی، بوی خاک، بوی ماهی و بوی مرداب می‌باشد و خود گاز H2S (سولفید هیدروژن) در آب باعث بوی تخم مرغ گندیده می‌شود که ناشی از فعالیت باکتری‌های احیا کننده سولفات در آبهای زیرزمینی است. به علت اینکه این باکتری‌ها در زیر لایه رسوبات تشکیل شده فعالیت می‌کنند، با کلرزنی از بین نمی‌روند. از بین بردن این باکتری‌ها ابتدا مستلزم خروج مواد رسوب کرده و سپس عمل کلرزنی است.

باکتری‌هایی مثل اکتینومایست و استروپتومایست عامل ایجاد بوی خاک در آب می‌باشند. به علت اینکه این باکتری‌ها تولید هاگ می‌‌کنند از بین بردن آنها مشکل است ولی با چند بار استفاده از مواد شیمیایی می‌توان هم باکتری‌ها و هم هاگ‌های تازه روییده شده این باکتری‌ها را از بین برد. بوی مواد نفنی در نمونه آب چاه چنانچه ناشی از نشت هیدروکربن‌ها به آب زیرزمینی نباشد می‌تواند به دلیل وجود نوعی باکتری‌ به نام سودوموناسب باشد.


3-جرم گرفتگی تجهیزات چاه‌های آب (Well Incrustation)

رسوب و تجمع مواد ارگانیک و غیرارگانیک بر روی لوله جدار، اسکرین‌ها و فضای بین عناصر تشکیل دهنده لایه آبخوان اطراف چاه را که تحت شرایط مناسبی به وقوع می‌پیوندد، جرم گرفتگی یا پوسته‌بندی می‌گویند. رسوبات حاصل ابتدا با ایجاد ناهمواری‌هایی در محل‌های ورودی آب به چاه، افزایش موضعی سرعت جریان و تلاطم و آشفتگی آب را به همراه داشته و نهایتاً باعث کاهش آبدهی چاه می‌شوند. جرم گرفتگی می‌تواند از نوع شیمیایی، بیولوژیکی و فیزیکی باشد.


4-جرم‌گرفتگی شیمیایی (Chemical Incrustation)

چنانچه تغییری در درجه حرارت و فشار گاز دی اکسید کربن محلول در آب ایجاد شود برخی ترکیبات شیمیایی محلول مثل بی‌کربنات‌ کلسیم [Ca(HCo3)2] و بی کربنات آهن [Fe(HCo3)2] به مواد نامحلول مثل کربنات کلسیم (CaCo3) و کربنات آهن FeCo3 تبدیل شده و به صورت پوسته‌ای بر روی لوله جدار، شبکه‌ها (اسکرین‌ها) و گراول‌های پشت لوله جدار رسوب می‌کنند و نتیجتاً باعث کاهش آبدهی چاه می‌‌شوند.

ترکیبات آهن در اکثر چاه‌های آب با غلظت‌هایی متفاوت یافت می‌شود. با افزایش میزان غلظت این ترکیبات امکان تشکیل رسوب نیز بیشتر می‌شود. رسوب آهن چنانچه به دلایلی از محل رسوب کرده جدا شود، به نوعی در تغییر رنگ آب مؤثر است به طوری که رنگ آب را به سمت قهوه‌ای تا قرمز تغییر می‌دهد. این موضوع غالباً در مراحل اولیه پمپاژ در چاه دیده می‌شود و ممکن است پس از چند دقیقه یا در چند ساعت، آب صاف گردد و به رنگ طبیعی برسد. این موضوع مشکلاتی را به ویژه در چاههای آب شرب به وجود می‌آورد. جدا شدن رسوب آهن می‌تواند به دلیل مکش وروشن و خاموش کردن پمپ به دفعات باشد.

5-جرم گرفتگی بیولوژیکی (Biological Incrustation)
رسوب مواد حاصل از فعالیت باکتری‌های احیا کننده سولفات و باکتری‌های آهن‌خوار جرم گرفتگی باکتریایی یا بیولوژیکی نامیده می‌شود که شامل رسوبات ژله‌ای سفت و بقایای موجودات ذره‌بینی و همچنین لجن حاصل از عملکرد موجودات تک یاخته‌ای است که از آمونیاک و مواد آلی تغذیه می‌کنند.
باکتری‌های طبیعی آهن موجود در چاه باعث آلودگی آب نمی‌شوند، وقتی چاه حفر می‌گردد در حققیت مجرای فعالی در زمین ایجاد می‌شود که از طریق آن اکسیژن به اعماق زمین یعنی جایی که قبلاً ‌اکسیژنی وجود نداشته است نفوذ می‌کند. با بهره‌برداری از چاه،‌ میکروارگانیزم‌های طبیعی موجود شروع به فعالیت در اطراف چاه می‌کنند. هر چقدر میزان بهره‌برداری بیشتر باشد، ‌مقدار بیشتری مواد آلی و غیر آلی وارد محیط آبهای زیرزمینی می‌شود که می‌تواند پتانسیل رشد باکتری و رسوب مواد را افزایش دهد. به طور کلی بایستی به این نکته اشاره کرد که باکتری‌ها به طور طبیعی در چاه وجود دارند که فراوانی آنها توسط عواملی از قبیل کربن آلی قابل دسترس، نیتروژن، فسفر، گوگرد، رطوبت، اکسیژن، PH گیرنده‌های الکترون، خورده شدن توسط موجودات شکارچی‌، مهاجرت و همچنین عوامل زمین‌شناسی مثل قابلیت هدایت هیدرولیکی آبخوان، ترکیب لیتولوژی لایه آبدار، نوع کانی، توزیع اندازه ذرات و بافت لایه آبدار کنترل می‌شود.
باکتری‌ها به دو دسته هوازی و غیر هوازی تقسیم می‌شوند. بیش از 90 درصد باکتری‌های موجود در آبخوان‌ها هوازی هستند که یا از اکسیژنی که مستقیماً از طریق حفر چاه در آبخوان وارد شده استفاده می‌کنند و یا از سایر پذیرنده‌های اکسیژن مثل نیترات، گاز کربنیک، سولفات و اکسید کانی‌ها به جای اکسیژن استفاده می‌کنند. باکتری‌های آهن‌خوار از نوع بی‌هوازی (به جز باکتری‌های احیا کننده سولفات) به اندازه باکتری‌های هوازی مشکل‌ساز نیستند، هرچند که این باکتری‌ها مسائلی را در زمینه خوردگی لوله جدار و بو و مزه آب ایجاد می‌کنند، اما مقدار رسوبی که ازاین باکتری‌ها (غیرهوازی) ایجاد می‌شود به مراتب کمتر از رسوب ناشی از فعالیت باکتری های هوازی است.

6-جرم گرفتگی فیزیکی (Physical Incrustation)
گرفتگی یا انسداد بخش مشبک لوله جدار یا اسکرین‌ها و فضاهای خالی بین دانه‌های تشکیل دهنده آبخوان توسط مواد دانه ریز مانند ماسه، سیلت و یا گل حفاری باقی مانده در چاه، شکل عادی و معمول جرم گرفتگی فیزیکی می‌باشد که معمولاً جرم گرفتگی راکد نامیده می‌شود. اتلاق این عبارت به این دلیل است که ذرات ماسه و سیلت در مقابل پاک کننده‌های شیمیایی مقاوم بوده و می‌تواند مشکلات زیادی را در آبدهی چاهها ایجاد نمایند. علت این جرم گرفتگی را می‌توان به عدم توجه کافی در هنگام شستشو و توسعه چاه پس از حفر و یا عدم رعایت اندازه دانه‌ها در زمان گراول پکینگ و همچنین ماسه دهی چاه‌ها مرتبط دانست.












نظرات (۰)

فرم ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی

درباره بهترين هاي بيسيـــن بدانيد...

Bird

يکي از مهمترين اهداف اين سايت تهيه آموزش هاي روان از ابزارهاي کاربردي علوم آب است.

اهميت مطالعات محيطي با ابزارهاي نوين در چيست؟

امروز با فارغ التحصيلي جمع کثير دانشجويان سالهاي گذشته و حال، با گذر از کمي گرايي ديگر صرف وجود مدارک دانشگاهي حرف اول را در بازار کار نمي زند؛ بلکه سنجش ديگري ملاک؛ و شايسته سالاري به ناچار! باب خواهد شد. يکي از مهم ترين لوازم توسعه علمي در هر کشور و ارائه موضوعات ابتکاري، بهره گيري از ابزار نوين است، بيسين با همکاري مخاطبان مي تواند در حيطه علوم آب به معرفي اين مهم بپردازد.

جستجو در بيسين
سایت مهندسی آب

بیسین - سایت تخصصی مهندسی آب

سایت بیسین با معرفی مهم ترین و کاربردی ترین نرم افزارها و مدل های شبیه سازی در حیطه مهندسی آب، تلاش به تهیه خدمات یکپارچه و محلی از محاسبات هیدرولوژیکی و هیدرولیکی می کند

اطلاعات سايت

  • www.Basin.ir@gmail.com
  • بهزاد سرهادي
  • شناسه تلگرام: Basin_Ir_bot
  • شماره واتساپ: 09190622992-098
  • شماره تماس: 09120523293-098

W3Schools

W3Schools