ارتباط بین زلزله و برداشت آب زیرزمینی

۲۵ آبان ۰۳ ، ۲۰:۳۹ نويسنده: بهزاد سرهادی

شواهد و مطالعاتی وجود دارد که نشان می‌دهند برداشت بیش از حد آب زیرزمینی می‌تواند به طور غیرمستقیم به وقوع زلزله‌های کوچک یا تغییرات در فعالیت لرزه‌ای منطقه منجر شود. این پدیده از طریق چند مکانیزم قابل توضیح است. اگرچه برداشت آب زیرزمینی نمی‌تواند زلزله‌های بزرگ ایجاد کند، اما می‌تواند زلزله‌های کوچک را تحریک کرده یا الگوهای لرزه‌ای منطقه را تغییر دهد. مطالعات بیشتر و پایش دقیق می‌تواند به درک بهتر این پدیده کمک کند.

1. افت سطح آب و فرونشست زمین:

برداشت بیش از حد آب زیرزمینی می‌تواند باعث فرونشست زمین شود که در نتیجه باعث تغییر در تنش‌های پوسته زمین می‌شود.

این تغییرات تنشی ممکن است به آزادسازی انرژی و وقوع زلزله‌های کوچک یا تغییر در فعالیت گسل‌های منطقه منجر شود.

2. کاهش فشار هیدرواستاتیک:

فشار آب درون تخلخل‌های سنگ‌ها می‌تواند بخشی از وزن سنگ‌ها را تحمل کند. کاهش سطح آب زیرزمینی این فشار را کاهش داده و بار بیشتری را به پوسته زمین وارد می‌کند.

این افزایش تنش می‌تواند گسل‌ها را به حرکت وادارد یا احتمال وقوع زلزله در منطقه را افزایش دهد.

3. فعالیت‌های القایی:

در مواردی مشاهده شده است که تغییرات در سیستم‌های آب زیرزمینی می‌تواند زلزله‌های القایی ایجاد کند. به عنوان مثال، پر و خالی کردن مخازن بزرگ یا تزریق و برداشت آب در پروژه‌های ژئوترمال و نفتی نیز می‌تواند چنین اثری داشته باشد.

نمونه‌های واقعی:

زلزله‌های اوهایو، آمریکا (دهه 1960): برداشت آب زیرزمینی و تزریق فاضلاب به گسل‌ها موجب زلزله‌های کوچک شد.

زلزله‌های مرتبط با سدسازی: پر کردن یا تخلیه مخازن پشت سدها که با تغییر در تنش‌های زیرزمینی همراه است نیز می‌تواند به وقوع زلزله منجر شود.

وضعیت در ایران:

ایران به دلیل برداشت‌های گسترده آب زیرزمینی و فشارهای ناشی از فرونشست زمین، ممکن است در برخی مناطق مستعد تغییر در فعالیت لرزه‌ای باشد. بررسی این ارتباط به داده‌های دقیق و مطالعه ژئوفیزیکی منطقه نیاز دارد.