سیل طراحی جریان ورودی (IDF) شدیدترین سیل ورودی (اوج، حجم، شکل، مدت زمان، دوره) است که برای آن یک سد و امکانات مرتبط با آن طراحی شده است (CDA، 2007). در واقع IDF می تواند مستقیماً از جدول تعیین شود یا با ارزیابی شدیدترین سیل که بالاتر از آن هیچ گزینه بعدی وجود ندارد محاسبه گردد.

به صورت خلاصه می توان گفت: میزان ذخایر آب در سدهای کشور به بیش از 26 میلیارد مترمکعب رسید. 53 درصد پرشدگی مخازن سدهای کشور. کاهش 40 درصدی میزان بارش‌ها نسبت به سال آبی گذشته. بر اساس آخرین گزارش‌ وزارت نیرو، تا 4 بهمن امسال میزان ذخایر آب در مخزن سدهای کشور به 26 میلیارد و 630 میلیون مترمکعب رسیده است.

کاهش 43 درصدی آب مخزن سد زاینده‌رود نسبت به سال گذشته/ پرشدگی 58 درصدی سدهای 10 گانه استان خوزستان

گزارش معاونت آب و آبفای وزارت نیرو نشان می‌دهد تا 29 آذرماه امسال میزان ذخیره آب در مخزن سد زاینده‌رود فقط 14 درصد بوده که نشانگر کاهش 43 درصدی آب مخزن این سد نسبت به سال گذشته است. معاونت آب و آبفای وزارت نیرو در گزارشی آخرین وضعیت سدهای مهم در بخش شرب و کشاورزی را تا 29 آذرماه سال‌جاری منتشر کرده که نشان‌دهنده 52 درصد پرشدگی مخازن کل سدهاست.

گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد تا 28 آذرماه امسال میزان ذخایر آب در مخزن سدهای کشور به 26 میلیارد و 370 میلیون مترمکعب رسیده است. بر اساس آمار دفتر مطالعات پایه شرکت مدیریت منابع آب ایران، مجموع ظرفیت مخازن سدها 50 میلیارد و 500 میلیون مترمکعب بوده که نشان‌دهنده 52 درصد پرشدگی مخازن است.

براساس گزارش سازمان جنگل‌ها متوسط خسارت هر سیل در کشور ۴۰ میلیارد تومان است این درحالیست که با اجرای عملیات آبخیزداری می‌توان خسارات سیل را تا ۷۰ درصد کاهش داد. حوضه آبخیز پهنه‌ای است که تمام روان‌آب ناشی از بارش باران را در یک رودخانه، آب‌رو، دریاچه یا یک آب‌انباشت جمع می‌کند. بر این اساس اقدامات آبخیزداری به چهار دسته مکانیکی، بیولوژیکی، بیومکانیکی و برنامه‌های مدیریتی تقسیم‌بندی می‌شود. ازجمله اقدامات بیولوژیکی می‌توان به نهال‌کاری، بذرکاری و بذرپاشی اشاره کرد. حفاظت و قرق، آبیاری و مراقبت و نگهداری نیز ازجمله برنامه‌های مدیریتی آبخیزداری هستند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان:

60 درصد از حجم ذخیره آب سد اکباتان همدان خالی است

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان از ذخیره بیش از 13 میلیون متر مکعبی آب پشت سد‌ اکباتان همدان خبر داد و گفت: 60 درصد از حجم ذخیره آب این سد برای مهار سیلاب‌های احتمالی خالی است. "منصور ستوده" گفت: هم اکنون 13 میلیون و 200 هزار متر مکعب آب در پشت سد اکباتان همدان ذخیره داریم که به میزان 40 درصد از کل حجم ذخیره این سد است.

1-3 کلیات

سیل طراحی جریان ورودی (IDF) شدیدترین سیل ورودی (اوج، حجم، شکل، مدت زمان، دوره) است که برای آن یک سد و امکانات مرتبط با آن طراحی شده است (CDA، 2007). در واقع IDF می تواند مستقیماً از جدول 2 در زیر تعیین شود یا با ارزیابی شدیدترین سیل که بالاتر از آن هیچ گزینه بعدی وجود ندارد محاسبه گردد.

چگونه می توان سدها را با توجه به خطرات احتمالی آنها طبقه بندی کرد و نحوه انتخاب سیل طراحی ورودی چیست؟

قانون بهسازی دریاچه ها و رودخانه ها (LRIA) اختیار قانونگذاری را برای طراحی، ساخت، بهره برداری، نگهداری و ایمنی سدها به وزیر منابع طبیعی ارائه می دهد. راهنمای اداری قانون بهبود دریاچه ها و رودخانه ها و بولتن های فنی پشتیبانی تهیه شده است تا کارکنان وزارت منابع طبیعی را که مسئول بررسی و تأیید درخواست و راهنمایی متقاضیانی هستند که تحت بخش 14، 16 و 17.2 LRIA به دنبال تأیید هستند، راهنمایی می کنند. همه بولتن های فنی این مجموعه باید همراه با راهنمای اجرایی بهبود یافته دریاچه ها و رودخانه ها خوانده شوند.

بانک اطلاعات جهانی مخزن و سدها موسوم به GRanD v1.1 محصولی از پروژه سیستم آب جهانی است که یک تلاش مشترک بین المللی را برای جمع آوری مجموعه داده های موجود در مورد سدها و مخازن با هدف تهیه یک پایگاه داده واحد، صریح و قابل اعتماد از نظر جغرافیایی برای این پایگاه آغاز شد. نسخه اولیه 1.1 GRanD شامل 6862 رکورد از مخازن و سدهای مرتبط با آنها با ظرفیت ذخیره تجمعی 6197 کیلومتر مکعب است. یازده موسسه شرکت کننده داده ها را از منابع متعددی جمع آوری کرده و مجموعه داده توسط دانشگاه مک گیل مدیریت می شود. گرچه GRanD مورد به روزرسانی قرار گرفته است، GRanD v1.1 برای پشتیبانی از تحقیقات موجود و آینده در دسترس خواهد بود.

در پی این اظهار نظر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، که مصر می تواند یک سد جنجال آفرین بر رود نیل در اتیوپی را خراب کند، نخست وزیر اتیوپی گفته که کشورش "تسلیم زورگویی" نخواهد شد. "سد نوزایی بزرگ" که اتیوپی مشغول ساخت آن بوده در کانون یک کشمکش طولانی با مصر و سودان قرار دارد. آقای ترامپ گفت که مصر نمی تواند با این سد کنار بیاید و ممکن است آن را "منفجر کند." از دیدگاه اتیوپی، آمریکا در این مناقشه جانب مصر را گرفته است. اتیوپی در ماه ژوئیه آبگیری سد را شروع کرد. آمریکا در مقابل در ماه سپتامبر گفت که بخشی از کمک هایش به اتیوپی را قطع خواهد کرد. روز شنبه وزیر خارجه اتیوپی سفیر آمریکا را برای ادای توضیح در مورد اظهارات آقای ترامپ فراخواند.

به دنبال برخی اظهار نطرها درمورد تکمیل سدهای نیمه ساخته در حوزه آبریز دریاچه ارومیه، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای این دریاچه می‌گوید که تا هفت سال دیگر که دریاچه ارومیه به طور کامل احیا می‌شود، هرگونه بارگذاری جدید در حوضه آبریز ممنوع است. اگر قرار باشد سدهای نیمه ساخته تکمیل شوند وزارت نیرو باید آب بیشتری را به سمت دریاچه ارومیه رها کند. به همین دلیل کار برای وزارت نیرو بسیار پیچیده خواهد شد. 

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان با اشاره به پیشرفت فیزیکی 96 درصدی سد نعمت آباد گفت: بخش کوچکی از کارهای اجرایی این سد باقی مانده است که طی دو ماه آینده به اتمام خواهد رسید.

"منصور ستوده" با بیان اینکه در حال حاضر کارگاه اجرایی سد فعال است و حدود 96 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، افزود: بخش کوچکی از کارهای اجرایی این سد باقی مانده است که طی دو ماه انجام خواهد شد و سد مذکور به مرحله افتتاح خواهد رسید. بخش عمده عملیاتی که باقی مانده است مربوط به بخش عمرانی است و قسمت کمی از امور هیدرومکانیکال این سد باقی مانده است.

بررسی و تحقیق موسسه تحقیقات آب درباره تعیین رفتار لایه‌های آب شور موجود در لایه‌های پایینی مخزن سد گتوندعلیا با در نظرداشتن تمامی پارامترهای تأثیرگذار بر آن انجام شد.

به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات آب، سد گتوندعلیا در استان خوزستان دومین دریاچه مصنوعی بزرگ کشور پس از دریاچه سد کرخه است. وجود سازندها و رگه‌های نمکی در اطراف دریاچه این سد، منجر به شوری بیش از حد لایه‌های پایینی آب آن شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان گفت: از ۲۶ اسفندماه تاکنون یک میلیارد و ۳۸ میلیون متر مکعب آب برای اراضی شالیزاری گیلان رهاسازی و تحویل شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود شده است.

"وحید خرّمی" حجم آبگیری سد سفیدرود را تا امروز یک میلیارد متر مکعب عنوان و اظهار کرد: این حجم طی سال گذشته یک میلیارد و ۳۰ میلیون متر مکعب بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان گفت: پروژه سد نعمت آباد مراحل نهایی کار را پشت سر گذاشته و برای فصل تابستان آماده افتتاح است.

به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، "منصور ستوده" اظهار کرد: سد نعمت آباد برای تکمیل به ۳۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز داشت که از این میزان اعتباری افزون بر ۲۷ میلیارد تومان به پروژه تخصیص یافت و در حال حاضر دارای 94 درصد پیشرفت فیزیکی است.

وی با بیان اینکه نیازهای سد خریداری شده و فنس کشی طرح در راستای نصب و تعبیه به منظور ایمنی در دست ساخت قرار دارد، ابرازامیدواری کرد که با روند خوب پیشرفت کار، افتتاح و بهره برداری طرح  اتفاق بیفتد و سرانجام پس از ۱۶ سال انتظار تابستان امسال طرح فوق به بهره برداری برسد.

سرپرست آب منطقه ای کهگیلیویه و بویراحمد گفت: بلافاصله پس از وقوع زلزله ۵/۲ ریشتری گچساران علاوه بر بازرسی های رایج، بازرسی اضطراری از تمام تاسیسات سد توسط کارشناسان فنی سد انجام که خوشبختانه هیچ گونه موردی مشاهده نشد.

“آرش مصلح” افزود: بلافاصله پس از وقوع  زلزله ۵/۲ ریشتری گچساران علاوه بر بازرسی های رایج، بازرسی اضطراری از تمام تاسیسات سد شامل بدنه، ‌تونل ها، ‌گالری ها، ‌تاسیسات ابگیری، تجهیزات مکانیکال و الکتریکال توسط کارشناسان فنی سد انجام که خوشبختانه هیچ گونه موردی مشاهده نشد. 

مفاهیم و مبانی

دوره بازگشت به برآورد احتمال روی‌دادن یک پدیده طبیعی مثل سیل یا تغییرات دبی رودخانه گفته می‌شود. معمولاً محاسبه و برآورد دوره بازگشت بر پایه اندازه‌گیری آماری داده‌های تاریخی به منظور دست‌یابی به میانگین زمان تکرار پدیده در یک دوره زمانی است و برای تحلیل خطر بروز یک پدیده مورد استفاده قرار می‌گیرد. شامل تصمیم گیری در مورد اینکه آیا اجازه می دهد پروژه در منطقه ای از ریسک خاص پیش برود یا طراحی ساختارها برای مقاومت در برابر حوادث با یک دوره بازگشت خاص، مجاز است. تجزیه و تحلیل زیر فرض می کند که احتمال وقوع این رویداد به مرور تغییر نمی کند و مستقل از وقایع گذشته است.

گزارش بحران های آب یکی از اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد است و کاهش کیفیت و کمیت موجود در آب شیرین به عنوان یکی از ده جدی ترین ریسک اجتماعی توسط گزارش خطرات مجمع جهانی رتبه بندی شده است. رصدخانه BlueDot با استفاده از تصاویر ماهواره ای که از طریق برنامه داده های باز AWS و AWS Cloud موجود است، یک سیستم نظارت جهانی را برای همه ساختار های در معرض خطر ایجاد می کند. این نظارت یک حقیقت غم انگیز را نشان می دهد - از بین رفتن کل ساختار آب در آینده ای نه چندان دور است.

در شکل بالا سطح آب جاری سد استرکفونتین (98.3٪)، سد براندولی (59.9٪) و هاکسکین پان (0٪) در آفریقای جنوبی با استفاده از تصاویر Sentinel-2 تهیه شده توسط ESA تعیین شد. همه ما از طریق مستندهای تلویزیونی، اخبار در رسانه های رسمی یا بسترهای رسانه های اجتماعی بیشتر و بیشتر در آگاهی از تصاویر ماهواره ای قرار می گیریم. دلیل اصلی همه اینها، سیاست داده های باز است که ابتدا توسط ناسا و بعد از آن توسط برنامه کوپرنیک اتحادیه اروپا اتخاذ شده است، که تصاویر ماهواره ای را تقریباً برای همه قابل دسترسی کرده است. قادر بودن به دیدن سیاره ما از راه دور، دیدگاه های ما در مورد کره زمین و چگونگی تغییر آن را تغییر می دهد. ما می توانیم تغییرات فصلی، ویرانی های ناشی از بلایای طبیعی یا پیامدهای تغییرات آب و هوایی را مشاهده کنیم. 

وزیر نیرو در جمع خبرنگاران عنوان کرد:

افزایش ۱۳درصدی بارش‌ها در سال آبی جاری/ افزایش دو برابری خروجی سدهای کرخه و دز

وزیر نیرو گفت: با گذشت نیمی از سال آبی جاری، مجموع بارش های کشور افزون بر ۱۹۰ میلیمتر بوده که در مقایسه با متوسط بلندمدت حدود ۱۳درصد بیشتر است. "رضا اردکانیان" روز یکشنبه در جمع خبرنگاران اظهار داشت: در مقایسه با پارسال هم که سال بسیار پربارشی در پنج دهه اخیر بود، بارش‌های امسال هفت درصد کمتر بود.

وی یاد آوری کرد: سال آبی 99-98 را در مهر ماه ۹۸ به اتکای پیش‌بینی‌هایی که همکاران ما در سازمان هواشناسی انجام داده بودند، آغاز کردیم؛ به این معنا که پاییز در شرایط نرمال و کمی بیش از نرمال و زمستان در شرایط نرمال و کمی کمتر از نرمال از حیث بارش‌ها خواهد بود. 

شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با همکاری شرکت آب منطقه‌ای استان تهران، در راستای تفاهم‌نامه بین وزارتخانه‌های نیرو و میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و به منظور معرفی ظرفیت‌های گردشگری در محدوده منابع آب و تأسیسات آبی، در سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته شرکت می‌کند.

مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: در پی وقوع زلزله روز گذشته در استان آذربایجان شرقی و بر اساس بررسی های اولیه، هیچ‌گونه خسارتی به سدهای بزرگ در این استان وارد نشده است.

"یوسف غفارزاده" افزود: بلافاصله پس از وقوع زلزله در شهرستان میانه، گروهی از کارشناسان این شرکت، در قالب کمیته پایداری سدها، به محل وقوع حادثه اعزام و پس از بررسی اولیه سدها و تأسیسات آبی، اطمینان حاصل کردند که هیچ‌گونه خسارتی به سدهای بزرگ واقع در شهرستان میانه اعم از سد آیدوغموش، سد شهریار و سد گرمی چای وارد نشده است.