طبق آخرین آمار اعلامی، بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد دوره‌های خشکسالی در تهران دو ساله بوده و پس از آن ترسالی بر این استان حاکم می‌شد، اما در سال آبی جاری استان تهران برای چهارمین سال پیاپی خشکسالی را تجربه کرد که در تمامی دوره‌ها بی‌سابقه است. منابع آبی تهران به دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیمی، همواره با چالش‌های بزرگی در تامین آب روبرو بوده است. تهران به‌طور عمده به دو منبع اصلی برای تامین آب وابسته است: منابع سطحی و منابع زیرزمینی.هر یک از این منابع نقش مهمی در تامین آب شهری ایفا می‌کنند و چالش‌های خاص خود را دارند.

هدف از مدیریت منابع آب، استفاده بهینه و پایدار از منابع آب برای تامین نیازهای فعلی و آینده است. این هدف‌ها شامل چندین جنبه مهم می‌شود:

کاهش 20 درصدی ذخیره مخازن نسبت به سال گذشته. آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نشان می‌دهد، با سپری شدن 157 روز از سال آبی تا 7 اسفندماه (سال آبی 1401-1400) مجموع حجم ذخایر آب در مخازن سدهای کشور به حدود 22.09 میلیارد متر مکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته بیانگر 20 درصد کاهش است.

 اگرچه خشکسالی تهدیدی برای کم‌آبی و بی‌آبی در کوهسرخ است اما آب آلوده به آرسنیک نیز مضاف بر این قضیه شده و برخی از منابع آبی روستاهای این شهرستان از جمله چلپو را با مشکل مواجه کرده است. حدود یک دهه می‌شود موضوع وجود آرسنیک در تعدادی از منابع آب شرب مردم کوهسرخ به طور جدی پیگیری می‌شود اما همان زمان برخی آن را شایعه دانستند و وجود این ماده سمی در آب را کتمان کردند.

تغییر اقلیم و به دنبال آن خشکسالی در سال گذشته، کشاورزان گلستان را به مشکلات زیادی روبه‌رو کرده و زندگی و معیشت آنها تحت تأثیر از این مسئله قرارگرفته است. مجموع بارش‌های سالانه در گلستان ۹ میلیارد مترمکعب است که ۷۰ درصد آن تبخیر شده و ۳۰ درصد معادل دو و نیم میلیارد مترمکعب آن تبدیل به منابع آبی در اختیار می‌شود. ۵۰ درصد از منابع آبی در اختیار نیز رواناب رودخانه‌ها بوده و ۵۰ درصد هم به سفره‌های آب زیرزمینی راه پیدا می‌کنند.

ایران جزو کشورهای دارای بیشترین تنوع تالاب‌ها در جهان است؛ به‌طوری که از ۴۲ نوع تالاب شناخته شده، ۴۱ نوع آن در کشورمان به ثبت رسیده است اما برخی از آن‌ها در معرض نابودی هستند. به گزارش ایسنا در اقلیم غالبا خشک و نیمه‌خشک کشور که میزان تبخیر به‌طور متوسط بیش از ۱۰ برابر بارش است، انتظار می‌رود که تالاب‌های بسیار کمی شکل بگیرند ولی پر شیب بودن ایران که یکی از کوهستانی‌ترین کشورهای جهان به حساب می آید همچنین داشتن هزاران کیلومتر سواحل دریایی آب‌های گرم در جنوب و معتدل در شمال، وجود پهنه‌های وسیع بیابانی با خاک‌های شور و بالاخره موقعیت عرض جغرافیایی باعث شده است که ایران جزو کشورهای دارای بیشترین تنوع تالاب‌ها در جهان باشد به‌طوری که از ۴۲ نوع تالاب شناخته شده، ۴۱ نوع (به‌جز تالاب‌های خیلی سردسیری توندرا) در ایران به ثبت رسیده است.

آمار و ارقام موجود در حوزه منابع آبی شرایط بحرانی را برای تهران به تصویر کشیده، تا جایی که کارشناسان نسبت به آن هشدار دادند و اعلام کردند که اگر مدیریت مصرف صورت نگیرد، آینده خوبی در انتظار پایتخت نشینان نخواهد بود.  تهران در شرایطی به فصل پاییز و شروع سال آبی جدید وارد شده که با کسری ۳۱۴ میلیون مترمکعبی نسبت به سال گذشته مواجه است و کارنامه سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ را در حالی می‌بندیم که میزان بارش‌های کشور در مقایسه با متوسط بلندمدت با کاهش ۵۰ درصدی مواجه بوده است؛ به طوری که ورودی سدهای تامین‌کننده آب تهران کاهش ۴۰ درصدی داشته است.

یک کارشناس آب و محیط زیست با تاکید بر این که بحران فرونشست زمین در دشت های مختلف در پاییز کم باران امسال تشدید خواهد شد، تصریح کرد: هرچقدر تعداد سال های خشکسالی در ایران بیشتر شود و برداشت از منابع آبی نیز به صورت بی رویه ادامه یابد، شاهد سرعت بیشتر فرونشست زمین در دشت های مختلف کشور خواهیم بود؛ به ویژه که فقط بیلان آب سه دشت کشور مثبت است و نتیجه قطعی فرونشست زمین در هر دشتی نیز بیابان زایی خواهد بود.

با توجه به کاهش بارش‌ها در پاییز پیش رو می‌توان گفت پیامدهای خشکسالی مانند افزایش حاشیه‌نشینی و نرخ بیکاری بیشتر به چشم خواهد آمد.  روزنامه جام جم نوشت: «پاییز خشک دیگری در راه است. این گزاره می‌تواند در آوار اخبار تلخ این روزها اتفاقی معمولی باشد که حالا از زبان رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی اعلام شده، اما این ظاهر ماجراست و آن چه پشت این خبر به ظاهر معمولی نهفته حکایت از اتفاقات سیاه‌تری دارد. هر چند تعدد و توالی اخبار بد این روزها جایی برای دوراندیشی چنین اخباری نمی‌گذارد اما پیامدهای خشکسالی پاییزی سال گذشته و امسال اتفاقا خیلی زود خودش را نشان می‌دهد و بدتر این‌ که اولین تاثیر آن در معیشت ما مردم است. تاثیرات آب و هوایی شاید تا چند سال پیش تنها در میانه هشدارهای فعالان محیط زیست و از زبان آنها شنیده می‌شد اما از وقتی این پیامدها به صورت مستقیم در زیست شهروندان نمود پیدا کرده حالا می‌توان حتی آن را در ‌یک تاکسی هم از زبان مسافران شنید.

Hydraulic Calculator یک ماشین حساب جامع برای مهندسین هیدرولیک است که در ابتدا توسط CE CALC طراحی و توسط Up2Specs Engineering در قالب یک نرم افزار تحت ویندوز منتشر شد. از این نرم افزار برای انجام محاسبات رایج در طراحی‌های هیدرولوژی مانند شدت بارش، حجم خروجی آب حاصل از طوفان و زمان تجمع منابع آبی استفاده می‌شود. از دیگر قابلیت‌های این نرم افزار می‌توان به انجام محاسبات طراحی جمع‌آوری و نگه‌داری آب حاصل از بارش، طراحی کانال‌های خروجی فاضلاب، کانال‌های باز، طراحی مجرای آب زیر جاده مخصوص بزرگراه‌ها، طراحی فاضلاب بر پایه نیروی گرانش و محاسبات توزیع آب نظیر سیستم‌های پمپاژ، فشار لوله‌های انتقال، تعداد خطوط و نیروی چاه اشاره کرد.

WMS محصول قدرتمند شرکت Aquaveo نرم افزاری تخصصی در زمینه مدل‌سازی حوضه‌های آب‌خیز و منابع آب زیر زمینی بوده که توانسته است طیف کاملی از ابزارهای مدل‌سازی و تجزیه و تحلیل منابع آبی را برای تمامی فازهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی در یک محیط واحد ارائه دهد. این نرم افزار ابزارهای قدرتمندی برای مدل‌سازی فرایندهای خودکار شامل استخراج اتوماتیک حوزه آب‌خیز، محاسبه پارامترهای هندسی، محاسبه همپوشانی لایه‌ها در GIS، استخراج مقطع عرضی از داده‌های عوارض زمین و طراحی سیستم‌های لوله‌کشی مقابله با طوفان به مهندسین ارائه می‌کند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان با بیان اینکه وضعیت آبی همدان نگران‌کننده است، گفت: حجم آب سد اکباتان ۱۱ میلیون متر مکعب کاهش یافته است و با شرایط موجود تنها تا مهرماه می‌توان آب شهر همدان را از این سد تامین کرد. "منصور ستوده" بارندگی را مهم‌ترین عامل برای کاهش ذخیره این سد بیان کرد و گفت: متاسفانه بارش‌های ۴۷۰ میلی‌لیتری سال ۹۹ به ۲۸۰ میلی‌لیتر رسیده که این وضعیت نشان می‌دهد همدان با ۴۲ درصد کاهش بارندگی همراه است.

از سال‌ها پیش موضوع انتقال آب از چهارمحال و بختیاری به فلات مرکزی در قالب طرح‌هایی هم‌چون بهشت‌آباد مطرح شد، این طرح تاکنون نتوانسته مجوزهای زیست‌محیطی را اخذ کند، بنابراین اجرای این پروژه عملا غیرقانونی تلقی می‌شود. طرح انتقال آب بهشت‌آباد یکی از طرح‌هایی بوده که از  نظر زیست محیطی دارای ایرادات اساسی است، طول این تونل ۶۷ کیلومتر بوده و باتوجه به زهکشی تونل کل آب‌های سطحی و زیر سطحی به عمق ۳۰۰ متر از ورودی تونل در بهشت‌آباد تا ۱۳۰۰متر خروجی تونل در چرمهین اصفهان که چیزی حدود ۳۵ کیلومتر از اطراف تونل خشک شده یا بسیار کم آب و در معرض تهدید جدی قرار می‌گیرد، ضمن اینکه منطقه زیر دست این تونل از جمله دوپلان، مشایخ و ارمند نیز به شدت آسیب خواهد دید.

مدیر دفتر بهره‌برداری از تاسیسات‌ آبی و برق آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران گفت: ۱۱ واحد نیروگاه برق آبی در تهران وجود دارد که در مجموع حدود سه درصد تولید برق آبی کشور را به دوش می کشند و اکنون به دلیل کاهش بارندگیها و به تبع آن کاهش ذخیره آب در سدها، شاهد افت تولید ۴۶ درصدی نیروگاه های برق آبی تهران هستیم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با ارائه راه‌های برون‌رفت از خشکسالی کم‌سابقه سال جاری، به آمار بارندگی در سال آبی جاری اشاره کرد و گفت: آورد رودخانه‌های استان در سال آبی جاری تاکنون کمتر از یک دهم آورد این رودخانه‌ها در سال قبل از آن بوده است. "محمد علایی" در جلسه ستاد سازگاری با کم آبی استان که به ریاست استاندار و سایر اعضا برگزار شد، افزود: آورد رودخانه‌ها به ۱۹ سد بزرگ استان از روز نخست اول مهرماه ۱۳۹۹ تاکنون ۵ میلیون مترمکعب بوده که در همین بازه زمانی از سال گذشته آورد رودخانه‌ها ۶۵۰ میلیون مترمکعب بوده است.

با شروع فصل گرما و عطش سدها در پی کاهش بارندگی ها در ایران، زمزمه بحران آب و کمبود منابع آبی به گوش می رسد، هرچند که طبق گفته های معاون راهبردی و نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور برنامه ای برای جیره بندی آب در نظر گرفته نشده اما بیش از ۲۶۰ شهر امسال با تنش آبی مواجه خواهند بود.

فرماندار بافق گفت: تنها راه درمان و نجات بحران آب برقراری تعادل بین منابع آبی و مصرف آن است. سید مهدی طلایی مقدم فرماندار بافق در نشست شورای حفاظت از منابع آبی شهرستان با عنوان رویداد ابی، گفت: موضوع هم صدایی و همگرایی در استان یزد مسئله آب است.

دبیر اجرایی خانه کشاورز:

اجرای "بهشت‌‎آباد" نیمی از چهارمحال و بختیاری را به کویر تبدیل می‌کند

ایسنا/چهارمحال و بختیاری دبیر اجرایی خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه با اجرای تونل بهشت‌‎آباد نیمی از استان به کویر تبدیل می‌شود، گفت: همچنین معیشت ۱۹ هزار خانوار با خشک شدن منابع آبی و اراضی کشاورزی در معرض خطر قرار می‌گیرد.

کرج- معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان البرز با بیان اینکه شیوع بیماری کرونا حدود ۲۰ درصد مصرف آب استان را افزایش داده است، گفت: این امر با توجه به محدود بودن منابع آبی البرز باعث نگرانی است. به گزارش بازار «عبدالرضا خلیلی» در گفتگو با خبرنگار بازار افزود: کرونا علاوه بر آسیب سلامت به منابع آبی کشور نیز آسیب زده و این آسیب در البرز بیشتر و جای نگرانی بیشتری دارد. چرا که بخشی از منابع آبی البرز با استان تهران مشترک است و در تهران نیز به دلیل بیماری مصرف آب افزایش داشته است.

مدیر اداره منابع آب شهرستان شهرکرد با اشاره به کاهش ذخایر آب زیرزمینی در دشت شهرکرد، گفت: دشت شهرکرد به مدت چهار سال دیگر ممنوعه بحرانی اعلام شد. سیدهاشم فاطمی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: لازم است به منظور حفظ منابع آبی، ذخایر آب دشت شهرکرد افزایش یابد، همچنین صرفه جویی در مصرف، کاهش مصرف آب در تمام بخش‌ها، استفاده بهینه از منابع آبی و فرهنگ‌سازی در خصوص آن، صورت گیرد.

ارتفاع بارندگی در کل ایران در اردیبهشت‌ماه امسال نسبت به زمان مشابه سال گذشته، ۱۰۶ درصد افزایش و حجم آب موجود مخازن سدها هم نسبت به ماه گذشته، ۸۲ درصد کاهش داشته است.

ارتفاع بارندگی در کل کشور نسبت به زمان مشابه سال آبی گذشته ۱۰۶ درصد و ارتفاع بارندگی در کل کشور نسبت به میانگین بلندمدت ۴۲ درصد افزایش داشته است. ارتفاع بارندگی در کل کشور (۱۲.۹ میلی‌متر) نسبت به فروردین‌ماه (۱۱۲.۴ میلی‌متر)، ۸۸.۵ درصد کاهش داشته است. همچنین حجم ریزش‌های جوی در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۸ (۲۱.۳ میلیارد مترمکعب نسبت به ماه گذشته (۱۸۵.۲ میلیارد مترمکعب) ۸۸.۵ درصد کاهش داشته است.

طبق آمار به‌نظر می‌رسد که در فصل پاییز بارش‌ها به نسبت پاییز گذشته بیش‌تر است، اما احتمالا طبق گفته‌های وزیر نیرو در زمستان چنین وضعیتی را نخواهیم داشت و مقداری از بارش‌های صورت‌گرفته به‌دلیل سال‌های خشکی که پشت سر گذاشته‌ایم، برای جبران رطوبت از دست رفته خاک صرف می‌شود.

میزان آب تجدیدپذیر در ایران طی دوره پنج ساله اخیر، از ۱۴۰ میلیارد مترمکعب به ۱۰۵ میلیارد مترمکعب رسیده که از کاهش ۲۵ درصدی نسبت به متوسط دوره ذکر شده حکایت دارد. این میزان آب موجود، در مقایسه با دوره ۴۵ ساله نشان از ۱۹ درصد کاهش دارد.

هم‌چنین بر اساس آمار ارائه شده از سوی وزارت نیرو، تغییرات وضعیت منابع آب تجدیدشونده بیانگر این است که میزان منابع آب تجدیدشونده در سال آبی ۷۷-۷۸ معادل ۱۳۰ میلیارد مترمکعب، در سال آبی ۸۵-۸۶ معادل ۱۲۵ میلیارد مترمکعب و در سال آبی ۹۲-۹۳ معادل ۱۲۰ میلیارد مترمکعب بوده که طی ۱۵ سال اخیر به ۱۱۵ میلیارد مترمکعب و طی پنج سال اخیر به ۱۰۴ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.

در این بین متوسط حجم منابع آب تجدیدپذیر طبیعی و تاب‌آوری سرزمینی ایران ۱۱۴ میلیارد مترمکعب است و میزان منابع آب تجدیدپذیر قابل بهره‌برداری به‌طور متوسط حدود ۷۰ میلیارد مترمکعب تخمین زده می‌شود که این به‌معنای لزوم کاهش مصارف آب ایران از حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب به ۷۰ میلیارد مترمکعب است.

با ثبت ۷۷.۶ میلی‌متر بارش از اول مهرماه تا یازدهم آذرماه، رشدی ۲۱۵.۴ درصدی در میزان بارش‌های ایران نسبت به مدت مشابه سال قبل به‌ثبت رسیده است. هم‌چنین بر اساس آمار رسمی دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران، این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت ( ۳۸.۲ میلیمتر) ۱۰۳.۱ درصد افزایش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ( ۲۴.۶ میلیمتر) ۲۱۵.۴ درصد افزایش نشان می‌دهد. ضمناً حجم بارش در این مدت معادل ۱۲۷.۸۸۷ میلیارد مترمکعب است.

با این وجود، رضا اردکانیان - وزیر نیرو - معتقد است اگرچه بارش‌های اخیر مناسب بوده است، ولی با توجه به خشکسالی‌های اخیر باید استفاده صحیح از منابع آبی مورد توجه مردم و مسئولان باشد چراکه درصورت خروج از چرخه خشکسالی، چندین سال طول می‌کشد تا منابع آبی مناسب را به دست بیاوریم و با وجود افزایش بارندگی‌های اخیر کشور، در بخش تنظیم آب کشاورزی و آشامیدنی از سدها با کاهش روبرو هستیم.

به گفته وی در این صورت روان‌آب خیلی وسیعی نخواهیم داشت و کماکان موضوع مصرف صحیح در اولویت است و امیدواریم هم در بخش آب و هم در بخش برق پرمصرف‌ها به جرگه خوش مصرف‌ها بپیوندند.

علاوه‌بر این اسحاق جهانگیری - معاون اول رئیس جمهور - هم در جلسه شورای عالی آب گفت: با وجود بارندگی‌های خوب اخیر، هم‌چنان باید به مدیریت مصرف دقت نظر داشته باشیم و نباید تصور شود که کشور از تنش آبی عبور کرده است.

وی ضرورت توجه ویژه برای تامین آب شرب مناسب در شهرهای بزرگ و پرجمعیت کشور نظیر اهواز، مشهد، اصفهان، شیراز و کرمان که با مشکل مواجه هستند را مورد تاکید قرار داد و اظهار کرد: تامین آب شرب این‌گونه شهرها باید در اولویت قرار گیرد و باید راهکارهای اطمینان‌بخشی برای حل و فصل مشکلات تامین آب شرب این مناطق تهیه شود.

برنامه مدیریت تنش آب شرب با فرض بارندگی مشابه سال آبی گذشته و کمبود آب در تابستان سال ۱۴۰۰ در وزارت نیرو پیش‌بینی شده و برای مدیریت تنش آبی شهرها و روستاهای کشور راهکارهایی در قالب افزایش تأمین و تولید آب، ارتقای کیفی آب، افزایش توان ذخیره سازی آب، ارتقای مدیریت و بهره‌وری منابع تأمین، ‌ تاسیسات و شبکه‌ها و نیز مدیریت مصرف در نظر گرفته شده است.