راهنمای نحوه ارتباط بیلان منابع آب کشور با تجارت آب مجازی

۱۶ فروردين ۹۷ ، ۲۰:۵۲ نويسنده: بهزاد سرهادی

آب مجازی میزان آبی است که در فرایند تولید کالا مصرف شده است. اصطلاح آب مجازی برآمده از عبارت تجارت آب مجازی است که منظور از آن، میزان آب مصرف‌شده در فرایند تولید کالاهایی است که از مرز یک قلمرو سیاسی مستقل، وارد یا صادر می‌شود. از این دیدگاه، آب مجازی به همراه سه منبع آب واقعی که عبارت از آب آبی (سطحی- زیرزمینی)، آب سبز (بخشی از رطوبت خاک که به وسیله ریشه گیاهان جذب می‌شود و آب خاکستری (پساب، آب‌های شور و آب‌های آلوده) هستند، یکی از منابع چهارگانه آب به شمار می‌آید. از دیدگاه بیلان متعارف، منابع آب به طور اساسی مربوط به منابع آب آبی و خاکستری می‌شود و دو منبع دیگر (مجازی و سبز) در چرخه آب در نظر گرفته نمی‌شود. پیوند بین «منابع آب مجازی»با «منابع آب واقعی»، پیوند بحث تجارت آب مجازی با بیلان منابع آب است. از سوی دیگر، بیلان متعارف، یک چرخه بسته می‌باشد. ولی در پیوند با منابع آب مجازی، دیگر با یک چرخه بسته روبرو نبوده، بلکه با فرآیندها و تبادلات بین منابع آب روبرو هستیم.

هدف از تهیه این راهنما، ارائه یک چارچوب برای تعیین ارتباط بیلان منابع آب کشور با تجارت آب مجازی است. از آنجا که تجارت آب مجازی به عنوان یک بحث نو در ادبیات مدیریت منابع آب کشورهای مختلف مطرح شده است، لازم بود دستور کار مناسبی در این موضوع تهیه شده تا راهنمای عملی مناسبی برای مطالعات و تصمیمات اجرایی مربوط به مدیریت منابع آب کشور باشد. مفاد این راهنما برای داده‌های موجود کشور نیز انجام شده تا به عنوان یک نمونه عملی، راهنمایی جامع برای کاربران باشد.

فهرست مطالب

فصل اول- کلیات

فصل دوم- شناسایی و تعیین انواع منابع چهارگانه آب (آبی- سبز- خاکستری- مجازی) و نحوه پیوند آنها

فصل سوم- تعیین مقادیر (محتویات) منابع چهارگانه آب (آبی- سبز- خاکستری- مجازی)

فصل چهارم- تعیین شیوه کاربرد یافته‌های مربوط به پیوند مقادیر منابع چهارگانه آب

پیوست 1- نمونه‌ای از بیلان متعارف منابع آب (آبی) در یک محدوده جغرافیایی

پیوست 2- نکات ویژه پیرامون محاسبات آب مصرفی واحدهای صنعتی کشور

پیوست 3- جنبه‌های سیاسی- امنیتی، پتانسیل اختلافات، منازعات، صلح ها و همکاری‌ها ...

پیوست 4- نرم‌افزار کاربردوست «تجارت آب مجازی» با راهنمای آن برای محاسبه گام به گام «پیوند تجارت آب مجازی و بیلان منابع آب در محدوده جغرافیایی معین (کشور)»