باسمه تعالی

اولاً مشکل مردم عزیز خوزستان فقط کمبود آب نیست (و فقط) یکی از مشکلات آنان این امر است. توسعه خوزستان یک امر همه‌جانبه است، اما از یک برنامه روشن برخوردار نیست، لذا مردم نمی‌توانند زندگی امروز و فردای خود را پیش‌بینی کنند. استان‌های دیگر هم از چنین فقدان نظام توسعه‌ای رنج می‌برند. دولت‌ها علیرغم مصوبات متعدد مجلس شورای اسلامی در برنامه‌های ۵ ساله که موظف بودند طرح آمایش سرزمین را مدون و به اجرا درآورند، هیچ‌یک (با تأکید بر هیچ‌یک) از دولت‌ها این کار را انجام نداده‌اند. نتیجه این سهل‌انگاری همه دولت‌ها عدم استفاده بهینه از ظرفیت‌های استانی و گاه کج‌روی از توسعه استان‌ها شده است. هر چه در این امر خطیر تأخیر شود به ضرر کلیت نظام توسعه‌ای کشور است. امیدواریم دولت جدید همتی در این راه داشته باشد.

به اعتقاد محققان، خوزستانی‌ها در طول تاریخ گذشته از آب سالم و تالاب‌های غیرآلوده برای تغذیه دام‌ها و محصولات کشاورزی خود بهره‌مند بودند، ولی اکنون وضعیت این استان از حد و اندازه تاب‌آوری آنها فراتر رفته و این پرسش مطرح است که چگونه سطح زیر کشت برنج "دشت عباس" که طی دو دهه قبل ۴۰ هزار هکتار بود، اکنون به ۲۰۰ هزار هکتار افزایش یافته و چگونه است که بیش از ۱۰ میلیارد متر مکعب آب در رودخانه کارون ذخیره‌سازی شده، ولی حدود ۵۰۰ روستای خوزستان با کمبود آب مواجهند و یا از آب‌های بودار و رسوبی محلی استفاده می‌کنند؟

این روزها که بسیاری از استان‌های کشور از جمله خوزستان، چهارمحال و بختیاری و سیستان و بلوچستان با تنش آبی روبه‌رو هستند، نقش سدسازی‌های بی‌رویه و اجرای طرح‌های انتقال آب در به وجود آمدن وضع موجود بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در این شرایط یک کارشناس حوزه آب از مسدود شدن بخش اطلاعات مربوط به سدهای کشور در وبسایت شرکت مدیریت منابع آب ایران خبر داده و نسبت به از دسترس خارج شدن این اطلاعات انتقاد کرده است.

معاون مطالعات پایه و طرح های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه اکنون حدود ۷۰ درصد از سد کرخه خالی است، گفت: وقتی انحرافی نسبت به برنامه مدیریت خشکسالی ایجاد می شود ریسک تامین مصارف آب در ماه های آینده افزایش می باید. علی شهبازی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به آخرین وضعیت خروجی سد کرخه و دبی آب جریان یافته در رودخانه کرخه اظهار کرد: حدود دو هفته است که خروجی سد کرخه نسبت به برنامه اولیه مدیریت خشکسالی تدوین شده برای استان افزایش یافته و به حدود ۱۶۰ متر مکعب در ثانیه رسیده است.

رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از افزایش خروجی سد کرخه به میزان ۱۶۰ مترمکعب و سد دز به میزان ۱۴۰ مترمکعب برای مناطق پایین دست خبر داد. فریدون حسنوند نماینده مردم اندیمشک در مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود در توییتر، نوشت:

معاون نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اشاره به وضعیت منابع آبی در کشور گفت: متاسفانه استان گلستان منابع آبی خود را از دست داده است.  "حمیدرضا کشفی" در جلسه تنش آبی استان استان با اشاره به توزیع آب شبکه آبرسانی در وضعیت فعلی اظهار داشت: متاسفانه واقعیت این است که استان گلستان منابع آبی خود را از دست داده و به لحاظ مسائل آبی روند توسعه استان هم روند خوبی نبوده است.

رئیس گروه بهداشت آب و فاضلاب وزارت بهداشت ضمن تشریح شاخص‌های سلامت آب آشامیدنی، موانع موجود در این زمینه در استان‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان را برشمرد. مهندس غلامرضا شقاقی، گفت: در مورد آب آشامیدنی، تامین کننده آب، وزارت نیرو از طریق شرکت‌های آب و فاضلاب است و وزارت بهداشت نقش ناظر را دارد و رصد می‌کند تا آب استانداردهای ملی را تامین کند. آب از جنبه‌های مختلف طبق دستورالعمل‌های از پیش تعیین شده که در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار دارد، پایش می‌شود که  یکی از روش‌ها کنترل کیفیت آب است.

استاندار خوزستان با اشاره به مشکلات تامین آب در استان خوزستان گفت: با وجود اینکه رهاسازی آب بیش از مصوبه ستاد مدیریت بحران بوده است اما امکان رسیدن آب به شهرها و روستاها چه برای تامین آب شرب و چه تامین آب دام و کشاورزی، سخت و سهمگین شده است. قاسم سلیمانی‌دشتکی در نشست شورای هماهنگی مدیریت بحران  خوزستان که امروز (۲۵ تیرماه) برگزار شد، با اشاره به برگزاری جلسات متعدد در حوزه آب و خشکسالی اظهار کرد: جدول آورد، برداشت و میزان آب سدها از ماه‌های گذشته تنظیم شد اما با این وجود بنا به دلایلی، دچار تنش آبی در کشت فصلی، کشت جایگزین، آب شرب، آب مورد نیاز دام های سبک و سنگین و تالاب شدیم.

عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه باید اطلاع‌رسانی بدون واسطه به مردم انجام شود و مسئولان از فضای رسانه‌ها بیشتر استفاده کنند، گفت: همه از مشکلات کم آبی مطلع هستیم اما باید مردم را نیز در جریان این مشکلات قرار دهیم. مجتبی یوسفی در نشست شورای اداری خوزستان که شامگاه سه‌شنبه (۲۲ تیرماه) در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: شرایط کنونی استان خوزستان بسیار سخت و حساس است و مسئولان باید بیش از پیش برای حل مشکلات تلاش کنند.

کاهش بارش‌ها در کشور باعث آغاز روند خشکسالی و به تبع آن تنش آبی شد و رفته رفته با گرم‌تر شدن هوا و افزایش مصرف آب و برق، وضعیت ذخایر سدها رو به وخامت رفت. سد کرخه در خوزستان یکی از سدهایی است که در شرایط فعلی، با تنش آبی دست و پنجه نرم می‌کند و کاهش ذخایر آبی در آن باعث بروز مشکلات متعددی در پایین دست شده است.

معاون بهره‌برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل گفت: اکثر منابع تأمین آب روستاها در استان اردبیل خشک شده و مشکلات و چالش‌ها چندین برابر شده است. اکبری‌فرد ۱۷ تیر در جلسه مدیریت بحران آب در اردبیل اظهار کرد: امسال با وقوع دو پدیده خشکسالی و کاهش شدید بارندگی‌ها در زمستان و بهار ما با تنش آبی و نوعی بحران جدی در شهرها و روستاها روبه‌رو هستیم که به تدریج نمود آن را در زندگی و شرایط اجتماعی به نظاره نشستیم.

در پی انتشار فیلمی از گلایه و گریه یک دختربچه سیستان و بلوچستانی از کم آبی در منطقه محل زندگی خود، خدمات آب رسانی توسط نیروی زمینی ارتش در مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان انجام شد. با توجه به شرایط بحران آب در مناطق جنوب شرق کشور و نیاز مردم استان سیستان و بلوچستان به آب و همچنین انتشار فیلمی از گلایه و گریه یک دختربچه سیستان و بلوچستانی از کم آبی در منطقه محل زندگی خود، خدمات آب رسانی توسط نیروی زمینی ارتش در مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان و محل زندگی این دختر بچه انجام شد.

در بخشهای مختلف بخش آب - از تصفیه خانه های آب گرفته تا نیروگاه های آبی تا پرورش آبزیان - تهیه و انطباق با خطرات به روشی برنامه ریزی شده بسیار کارآمدتر از واکنش در برابر خرابی بزرگ سیستم است. به همین دلیل، داشتن ابزارها و قابلیت پیش بینی و پاسخگویی قبلی به خطرات احتمالی کیفیت آب (و کمیت) می تواند ضمن کاهش هزینه ها، عملکرد محیطی را بهبود بخشد.

آب عنصر اصلی برای حفظ زندگی انسان است که نه تنها برای مصرف انسان بلکه برای غذا، انرژی و تولیدات صنعتی نیز مورد نیاز است، که در نهایت به رشد و نمو تبدیل می شود. استفاده از آب با تقاضاهای مختلف کاربران مختلف روبرو است و به دلیل افزایش کمبود آب در سطح جهان، به طور بالقوه منبع درگیری است. به همین ترتیب، تصویب یک چشم انداز جامع برای تنظیم آب و دستیابی به SDG، شامل همه کاربران و استفاده ها و اطمینان از کسی که عقب نماند ضروری است.

رئیس سازمان آب و برق خوزستان گفت: هر تصمیم‌گیری که در خصوص حوضه دز انجام شود، قطعا تبعات خاص خود را خواهد داشت و نمی‌توانیم در توزیع آب در حوضه دز همه را راضی کنیم. فرهاد ایزدجو در نشست شورای هماهنگی مدیریت بحران خوزستان با موضوع بررسی شرایط خشکسالی و توزیع آب در بخش‌های مختلف در حوضه رودخانه دز که امروز (۱۴ تیرماه) در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: در حوضه دز، تعارض‌هایی در برنامه تخصیص آب به واسطه برداشت‌های کشت شلتوک و سایر تصمیم‌گیری‌ها به وجود آمده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با اشاره به عواقب احداث صنایع فولادی که آب زیادی را مصرف می کنند گفت:باید به این باور برسیم که در منطقه خشک و نیمه خشک خراسان‌رضوی و در شرق کشور، نباید صنایعی که آب زیادی مصرف می‌کنند را احداث کنیم. محمد علایی در خصوص وضعیت منابع آب در خراسان رضوی با توجه به خشکسالی در سال جاری  اظهار کرد : آب زیرساخت همه چیز در زندگی است و بدون آن هیچ فرمی از زندگی وجه کاملی ندارد. کشور ما در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد و متوسط میزان بارندگی‌ در کشور با ۲۲۱ میلی‌متر سه برابر از متوسط میزان بارندگی جهان کمتر است. از طرفی دیگر میزان بارش در کشور همیشه مقدار ثابت ندارد. در بعضی از سال‌ها بارندگی کم و در بعضی ازسال‌ها  میزان بارندگی‌ها مطلوب است.

درپی حاکمیت خشکسالی در کشور، مشکل کمبود منابع آب و علوفه مورد نیاز حیات وحش به یکی از معضلات اصلی در حوزه محیط زیست طبیعی تبدیل شده است. رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران می‌گوید: تامین آب و ‌پاکسازی آبشخورهای مناطق چهارگانه استان تهران به‌صورت مستمر انجام می‌شود و تاکنون نیاز به تعلیف دستی حیات وحش در هیچ یک از مناطق استان تهران نبوده است.

در راستای رفع مسائل و مشکلات بخش آب کشور، موسسه تحقیقات آب ایران اقدام به تعریف پروژه های تحقیقاتی و پژوهشی در سال 1400 در زمینه آب و حوزه های مختلف آن کرده است. نکته مهم آنکه طرح های مذکور برای انجام توسط و یا زیر نظر اساتید محترم دانشگاه های کشور تعیین شده است. فهرست ارائه شده در زیر دومین فراخوان می باشد که از تاریخ 31 خرداد 1400 در سامانه تدارکات الکتریکی دولت انجام خواهد شد.

برندگان جایزه پوستر در یک جلسه عمومی در هفته دوم کنگره جهانی آب دیجیتال، که بین 24 مه - 4 ژوئن 2021 برگزار شد، اعلام شدند. جلسات، سخنرانی ها و پوسترها در شش موضوع اصلی شامل چرخه آب کامل سازماندهی شده بودند: مدیریت آب، تصفیه فاضلاب و بازیابی منابع، استفاده مجدد از آب آشامیدنی و آب آشامیدنی، برنامه ریزی و عملیات در مقیاس شهر، ارتباطات و مشارکت های جوامع، منابع آب و بزرگ مقیاس مدیریت آب.

دانشمندان ناسا برای درک چگونگی تغییر چرخه آب جهانی، 17 سال از مشاهدات ثقل سیاره ما را مطالعه کرده اند. میزان انتشار گیاهان و سطح زمین از رطوبت در هوا بین سالهای 2003 و 2019 در مقیاس جهانی افزایش یافته است. این فرآیندها در مجموع به عنوان تبخیر و تعرق شناخته می شوند و یک مطالعه جدید ناسا با استفاده از مشاهدات ماهواره های ثقل میزان آن را محاسبه کرده است.

واقعیات تکان دهنده‌ای است که چون هنوز در بورس سیاست بازان وارد نشده لذا مردم از آن آگاهی زیادی ندارند و نمی‌دانند که بحران آب می‌تواند چه بلاهایی بر آنان نازل کند. بحران پشت بحران، انگار این دیار بی‌بحران دچار بحران‌زدگی می‌شود، بحران تحریم‌های فلج کننده، بحران مدیریت، بحران فسادهای افسار گسیخته تمام‌ناشدنی اقتصادی و اداری، بحران فرهنگی و سیاسی، بحران انفجارهای اجتماعی که هر از گاهی فعال می شود، بحران تولیدات صنعتی، کشاورزی و معدنی، بحران در خروج سرمایه‌های اقتصادی و نیروی انسانی از کشور، بحران حجم عظیمی از قوانین نگاشته شده اما بی اثر در تمامی شئون کشور، بحران مصرف زدگی، بحران فقر و زیرخط فقر، بحران اعتماد عمومی و اعتقاد عمومی، بحران در تعاریف و برداشت‌ها و تفاسیر گوناگون قوانین موجود و در هم ریختگی متاثر از آن، بحران کاغذ، داروهای خاص، بحران همه گیری کویید ۱۹ و قس‌علی‌هذا...!!!

نهاد مدیریت منابع آب به مفهوم امروزین آن، محصول دگرگونی‌های بنیادی و توسعه جوامع در چند قرن اخیر است. از این رو، پیوندهای متقابلی میان توسعه جوامع و مدیریت منابع آب وجود دارد که تبیین آن می‌تواند در تشخیص حدود و ابعاد ساختار متناسب مدیریت منابع آب در کشور ما بسیار مؤثر باشد. در این مقاله ضمن بررسی پیوندهای عمده، ویژگی‌های اصلی ساختار مدیریت نوین بر اساس ضرورت جامعیت و یکپارچگی مدیریت منابع آب، جمع‌بندی و بر مبنای آن، اصول و مبانی ساختار مناسب نتیجه‌گیری می‌شود. پس از آن، با بررسی نحوه شکل‌گیری و تقسیم وظایف نهاد مدیریت منابع آب کشور، نقاط قوت و ضعف ساختار موجود مشخص و چشم‌انداز تحولات آتی ترسیم و در نهایت خطوط اصلی ساختار متناسب پیشنهاد می‌شود.