تفکر در مورد زمان حال آب بر اساس مقدمات گذشته، ناگزیر ما را به حالت ناامیدی دائمی سوق می دهد. ما باید ترتیب را برعکس کنیم. بخش های مختلف اقتصاد و علم روی ابزارهای آینده پژوهی شرط بندی کردند و به خوبی عمل کردند. آیا بخش آب می تواند از این روند پیروی کند؟ سال 2022 مانند هیچ سال دیگری برای آب و آب و برق چالش برانگیز خواهد بود. مهمترین چالش ترکیب روش‌شناسی است که به ما امکان می‌دهد آینده را پیش‌بینی کنیم تا بتوانیم امروز و فردای خود را بهبود ببخشیم.

مدیرکل دفتر توسعه نظام‌های فنی، بهره برداری و دیسپاچینگ برق‌آبی کشور خبر داد: مصرف مازاد 45 درصد چاه‌های مجاز کشاورزی در کشور. مدیرکل دفتر توسعه نظام‌های فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برق‌آبی کشور گفت: بر اساس تحلیل صورت گرفته روی جامعه آماری، از چاه‌های برق‌دار کشاورزی کشور نزدیک به 45 درصد از این چاه‌ها مازاد بر مصرف سالانه مجاز پروانه، برق مصرف کردند، این درحالی است که 20 درصد از چاه‌های مذکور، مصرف برق سالانه آنها بیشتر از 70 درصد ( 1.7 برابر) نسبت به میزان مجاز ثبت شده در پروانه است.

مدیر عامل سد شهید عباسپور گفت: به دلیل کاهش بیش از ۵۰ درصدی نزولات آسمانی، میزان آب ذخیره شده در پشت سد کاهش یافته است و با کاهش بیش از ۳۲ متری حجم ارتفاعی آب ذخیره شده در سد شهید عباسپور مواجه هستیم. فرزاد جونعلی وند با حضور در تحریریه خبرگزاری ایسنا در خصوص وضعیت ذخیره آب سد شهید عباسپور اظهار کرد: سد شهید عباسپور یکی از برندهای وزارت نیرو و از قدیمی‌ترین سدهای کشور است و از سدهای استراتژیک کشور محسوب می‌شود؛ این سد در حوضه رودخانه کارون، توان تولید برق و نگهداری آب برای پایین دست را دارد.

 اگرچه خشکسالی تهدیدی برای کم‌آبی و بی‌آبی در کوهسرخ است اما آب آلوده به آرسنیک نیز مضاف بر این قضیه شده و برخی از منابع آبی روستاهای این شهرستان از جمله چلپو را با مشکل مواجه کرده است. حدود یک دهه می‌شود موضوع وجود آرسنیک در تعدادی از منابع آب شرب مردم کوهسرخ به طور جدی پیگیری می‌شود اما همان زمان برخی آن را شایعه دانستند و وجود این ماده سمی در آب را کتمان کردند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران از کاهش ۳۶ درصدی میزان ورودی به سدهای تامین کننده آب تهران از ابتدای سال آبی تاکنون در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته خبر داد. به گزارش ایسنا، یوسف رضاپور اظهار کرد: میزان ورودی به سدهای پنجگانه در حال بهره‌برداری این شرکت از ابتدای سال آبی تا کنون معادل ۱۰۴.۸ میلیون مترمکعب بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۳۶ درصد کاهش داشته است.

محمدمهدی اسماعیلی؛ استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران، در مطالعه‌ای که پاییز سال 1399 منتشر شده، بحران تامین آب در حوضه آبریز زاینده‌رود، مسائل اجتماعی و راهکارهای مدیریت آن را مورد بررسی قرار داده است. ایران از جمله کشورهایی است که با توجه به میزان منابع آب و سرانه مصرف، با کمبود فیزیکی آب مواجه است. بحران آب، نشان‌دهنده وضعیتی است که میزان سرانه یا میزان دسترسی به آب تجدیدپذیر برای مصرف سالانه افراد، کم‌تر از میزان استاندارد جهانی باشد. شاخص‌ها و مدل‌های مختلفی برای ارزیابی میزان بحران آب در کشورها استفاده شده است. بر اساس این شاخص‌ها، کشور ایران اکنون در وضعیت بحران شدید آب قرار دارد.

بنا بر اعلام وزارت نیرو، میزان مصرف آب در بخش کشاورزی در سال ۱۳۷۳ معادل ۷۶/۳ میلیارد مترمکعب بوده و این رقم در سال ۹۹ به ۸۲ میلیارد مترمکعب رسیده است. مصرف آب شرب نیز از سال ۱۳۷۳ تا سال ۱۳۹۹ به ترتیب از ۴/۱ به ۸/۳ میلیارد مترمکعب تغییر کرده است. با توجه به برداشت حدود ۹۳ میلیارد مترمکعب آب برای تأمین مصارف مختلف، حدود ۹۰ درصد از منابع آب تجدیدشونده کشور مصرف می‌شود که بیش از دو برابر شاخص بین‌المللیِ تعریف‌شده برای این امر است.

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا گفت: میزان بارش‌ها در مهرماه امسال نسبت به دوره بلندمدت ۵۳ ساله، کاهش ۴۲ درصدی داشته است اما در روزهای اخیر به دلیل بارش‌ها شاهد تغییر شرایط هستیم. قاسم تقی‌زاده خامسی در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه بارش‌های چند روزه نمی‌تواند بحران آب ۵۰ ساله را جبران کند، اظهار کرد: البته بارش‌های سه روز گذشته در برخی استان‌ها مثل قم، اصفهان، قزوین، تهران، مرکزی، یزد و کرمان درصد بارندگی را نسبت به متوسط ۵۲ ساله که معیار اصلی در مقایسه بارش است، افزایش داد و از -۴۰ به -۷ رسید.

دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی با بیان اینکه نزدیک به حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت شهری در زون‌های فرونشستی با نرخ‌های متفاوت واقع شدند، گفت: بررسی هایی که به صورت کشوری انجام شده نشان داده می شود که از ۳۱ استان در ۱۸ استان شاهد رخداد فرونشست هستیم. دکتر علی بیت الهی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره فرونشست زمین و چالش‌هایی که ایجاد کرده است، اظهار کرد: به فرونشست زمین در بازه زمانی اواخر دهه ۷۰ تا به حال که نگاه می کنیم تفاوتی در زمینه آشنایی افراد با آن احساس می شود. حالا موضوع فرونشست زمین به دفعات مطرح می شود و روی میز مسئولین آمده است؛ در حالی که پیش از این به این طریق نبود. البته از این نظر که آیا اقدامی برای کاهش این پدیده صورت گرفته یا خیر؟ باید گفت که این شرایط تفاوتی با بیست و چند سال قبل ندارد و اقدام چشمگیرانه یا قابل ملاحظه ای در این خصوص انجام نشده است.

وزیر نیرو گفت: هشت شهر بزرگ کشور در تنش آبی شدید قرار دارند و در حال حاضر فقط ۱۸ میلیارد متر مکعب آب، در سدهای کشور ذخیره شده است. علی‌اکبر محرابیان سه‌شنبه ۲۷ مهرماه در شورای هماهنگی مدیران صنعت آب و برق استان همدان، اظهار کرد: سال گذشته آبی که ۲۷ روز است از آن عبور کرده‌ایم، خشک‌ترین سال در ۵۲ سال گذشته بوده و شرایط سختی را تجربه کردیم.

آخرین گزارش‌ها درباره میزان آب سدهای ایران نشان می‌دهد با وجود اینکه ظرفیت کل مخازن سدها ۵۰.۵ میلیارد مترمکعب است، در حال حاضر ۴۴ درصد این ظرفیت پر شده است. میزان ورودی سدهای کشور نسبت به سال گذشته ۴۷ درصد کاهش و میزان خروجی نیز ۳۵ درصد کاهش داشته و علاوه بر این، حجم آب کل مخازن نیز نسبت به سال گذشته ۲۹ درصد کمتر شده است.

صدها کارشناس آب و هوا که گزارش مهم جدید آب و هوا را که امروز توسط هیئت بین دولتی تغییر آب و هوا سازمان ملل متحد (IPCC) منتشر شد، مجبور شدند در شرایط همه گیر بی سابقه کار کنند. در جلسات گسترده ای که به صورت آنلاین اجباری شد، دانشمندان با نحوه انتقال وسعت بحران جهانی و نیاز فوری به اقدام مبارزه کردند. Claudia Tebaldi، دانشمند آب و هوا در آزمایشگاه ملی شمال غربی اقیانوس آرام و یکی از نویسندگان گزارش می گوید، دیدن "پژواک یک بحران در بحران دیگر" شگفت انگیز نبود.

معاون وزارت نیرو در دولت دوازدهم گفت: مردم باید به این نتیجه برسند که آب کم است، بنابراین باید نسبت به مراقبت از آن جدی‌تری باشیم. قاسم تقی‌زاده‌ خامسی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، با اشاره به دستاوردهای دولت تدبیر و امید در حوزه آب طی 8 سال گذشته اظهار داشت: دستاوردها به دو بخش ساخت و سازها و ساز و کاری تقسیم می‌شود، در بخش ساخت و سازی از 201 سد ملی کشور 57 سد، از حدود 173 واحد تصفیه‌خانه آب 54 واحد، از 264 تصقیه‌خانه فاضلابِ موجود در کشور 96 تصفیه‌خانه و همچنین 334 هزار هکتار از 2460 هزار هکتار شبکه آبیاری در دو دولت یازدهم و دوازدهم ساخته شده است.

حوضه آبریز کارون بزرگ در جنوب غرب ایران منطقه ای با آورد جریان بالا در طی سال ها مرکز توسعه کشاورزی کشور بوده است. زمین های وسیع که سد های بزرگی در بالادست آن به آبیاری زمین ها کمک می کند. در اینجا آمار SDG سازمان ملل متحد را از وضعیت آب این حوضه مهم آبریز بررسی میکنیم. در شکل بالا وسعت این حوضه آبریز را در محدوده کشور مشاهده می کنید. داده های حاضر تا سال 2019 بروز شده اند. بنابراین حدودا تا سال 1399 را نمایش می دهند.

1- نمودار وضعیت منابع آب دائمی و فصلی

در نمودار بالا، ستون عمودی وسعت آب را نشان می دهد. مثلا وسعت دریاچه ها و... در این نمودار مقدار منابع آب دائمی (Permanent) و فصلی (Seasonal) طی زمان نشان داده شده است. این دو نمودار به ترتیب با رنگ های آبی پر رنگ و کم رنگ مشخص شده اند. می توانید ببینید که آب های دائمی در این محدوده اگرچه طی دوره های بلند مدت نوسان تکراری دارد اما کاهشی در آن مشاهده نمی گردد. همچنین آب های فصلی تنش بسیار شدید و تغییرات بزرگ را در مقدار خود نشان داده اند. آب های فصلی در اصل نواحی را مشخص می کند که دریاچه یا برکه قدیمی نیست و فقط در بخشی از سال دارای آب می شود. این شبیه به تالاب هایی هست که خشک شده اند، مناطق سیل گیری که اکنون فصلی شده اند؛ یا حتی زمین های کشاورزی غرق  آبی و... . این مناطق بشدت ناپایداری را نشان می دهند.

2- انتقال آب های دائمی

این نمودار گفته است که از کل مناطقی که در این حوضه همیشه آب دائمی در خود دارا بوده اند، 53 درصد بدون تغییر وضعیت مانده و همان آب را دارا هستند. اما 26/3 درصد آب های دائمی جدید بوجود آمده است؛ یعنی مناطقی که قبلا آب دائمی در آن نبود اما الان هست. تنها 2/5 درصد از نواحی که آب دائمی داشتند دیگر آب را دارا نیست. اما عدد بزرگ 18/1 درصد آب دائمی به آب فصلی تبدیل شده است. مثل دریاچه های قدیمی که حالا فقط بخشی از سال آب را داراست.

3- انتقال آب های فصلی

این نمودار نشان می دهد که 28/5 درصد از نواحی که در سال های قدیمی آب فصلی داشتند اکنون هم با همان شرایط هستند. اما در سال های جدید 62/3 درصد مناطق آبی فصلی به صورت جدید بوجود آمده است؛ و احتمالا این همان زمین های وسیع کشاورزی توسعه یافته در سال های اخیر است. نواحی که دیگر در بخشی از سال هم آب ندارند 5/3 درصد از وسعت کلی این نمودار را نشان می دهد. و فقط 3/9 درصد از زمین های فصلی به شکل دائمی در خود آبدار شده اند.

4- زمان بندی وجود آب های فصلی

این نمودار به ما می گوید آب های فصلی را می توان در سه دسته قرار داد، یکی آنهایی که در عرض 1 ماه غیب می شوند، دوم آنهایی که 2 تا 6 ماه وجود دارند و سوم آنهایی که 7 تا 11 ماه وجود دارند. در این نمودار هرچه دسته دوم بزرگتر باشد تنش شدید را بیشتر نشان می دهد. زیرا این حوضه ای است که آب های دائمی خود را به فصلی تبدیل کرده است. یعنی مثلا دریاچه ها و رودهای بزرگ به زمین های کشاورزی تبدیل شده است. اتفاقا دسته دوم بزرگترین دسته نیز می باشد. اما خطرناک آنکه در سال های متفاوت این آب های 2 تا 6 ماه مقدار بسیار متفاوتی دارند. این به آن معنی است که هرگاه بارش افزایش یافته است، کشاورزی نیز وسعت یافته.

5- مخازن و سدها

نمودار مقدار وسعت آب در مخازن و سدهای کنترل شده در این ناحیه نشان می دهد که در طول زمان وسعت آنها افزایش قابل توجهی یافته است. این همان آبی است که در پشت این سدهای عمق ذخیره شده و در فصل های کشاورزی به آب های فصلی 2 تا 6 ماهه تبدیل می شود. اکنون می توان انتظار داشت که با تنش در مقدار آب سد ها، بحران های اقتصادی و اجتمایی در این حوضه آبریز رخ دهد. زیرا آورد جریان در حساسیت بالایی از عرضه قرار گرفته است. احتمالا با تکمیل این نمودار برای سال 2020 و 2021 خواهید دید که وسعت آب در سد ها کاهش ناگهانی داشته اند.

در اینجا تصویری را پیوست کرده ایم که به شما امکان مقایسه شاخص بدنه های آبی را به فاصله یکسال در خوزستان می دهد. یکی مربوط به 28 تیرماه 1400 و دیگری 28 تیرماه 1399. محدوده نمایش داده شده پایین دست سدهای مهم کرخه، دز و گتوند می باشد. در این شکل رنگ های آبی ساختار های آبی را نشان می دهد. یعنی زمین هایی که آبیاری شده اند، مخزن سدها و... با این طیف رنگ به خوبی قابل تشخیص است. همچنین موقعیت سه سد مذکور در بالای شکل مشخص است.

​آخرین گزارش‌ وضعیت سد‌های بزرگ کشور تا 28 خرداد 1400 نشان می‌دهد، ورودی آب از ابتدای سال آبی 00-99 تاکنون برابر با 26 میلیارد و 420 میلیون مترمکعب بوده که نشان از کاهش 47 درصدی ورودی سدهای کشور نسبت به سال گذشته دارد. در سال آبی‌ 1400-1399 از مجموع ظرفیت 50.5 میلیارد مترمکعبی مخازن سد‌ها، حدود 27 میلیارد و 580 میلیون مترمکعب، معادل 55 درصد مخازن پر شده است.

چندی است خبر احتمال مرگ جوجه فلامینگوهای دریاچه بختگان، نقل محافل محیط زیستی شده است. مسلما این موضوع مسئله‌ای نیست که بتوان به راحتی از کنارش عبور کرد، موضوعی که فارغ از بحث‌های زیستی و دغدغه‌های حفاظت از منابع طبیعی، به ما یادآوری می‌کند بشر هنوز با محیط اطرافش در صلح نیست و جنگ با همنوعانش جای تعجب ندارد. ​تاریخ بشریت تکرار مداوم همین سمفونی دیوانگان بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان از کاهش ۳۷ درصدی بارندگی در سال آبی جاری خبر داد و به بحران آب در مرکز این استان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر مشکل اصلی استان، تأمین آب شرب شهر همدان است. منصور ستوده چهارشنبه ۸ اردیبهشت ماه در جمع خبرنگاران، با بیان اینکه سالانه در استان همدان به طور متوسط ۳۴۱ میلی متر بارندگی صورت می‌گرفت در حالیکه امسال ۲۶۱ میلی متر بارش در استان به ثبت رسیده است، اظهار کرد: در سال آبی ۹۹-۱۴۰۰ در استان همدان ۲۶۱ میلی متر بارندگی رخ داده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۷ درصد و نسبت به بلندمدت ۱۳ درصد کاهش دارد.

مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی از تداوم رگبار پراکنده باران همراه با رعد و برق و رعد و برقشدید در برخی مناطق کشور خبر داد. صادق ضیاییان در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: امروز (۹ اردیبهشت) در برخی از مناطق استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، سواحل دریای خزر، ارتفاعات البرز، سمنان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، نیمه شمالی اصفهان، نیمه شمالی فارس، کرمان، یزد، برخی مناطق استان خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان افزایش ابر، رگبار پراکنده، گاهی رعد و برق و وزش باد شدید موقت پیش‌بینی می‌شود.

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی از خشکسالی شدید و بی‌سابقه در ایران خبر داد و گفت: دستگاه‌های ذی‌ربط باید باتوجه به درنظر گرفتن این شرایط برای مصرف آب موجود در کشور برنامه‌ریزی کنند و ارزش قطره قطره آب را بدانند چراکه درحال‌حاضر کمبود آب جدی است.

مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی گفت: در نتیجه خشکسالی چند ساله که در سال اخیر شدیدتر شده، مرتع در اختیار عشایر و همچنین دام‌های عشایر خسارت بسیاری دیده است.مهدی عصمتی‌پور وظیفه اداره امور عشایر را امسال، با توجه به بارندگی اندک و خشکسالی، بسیار سخت و حساس برشمرد و گفت: امسال باید در راستای شعار سال و فرموده مقام معظم رهبری در جهت پشتیبانی از عشایر و رفع موانع تولید این قشر زحمت کش، دست در دست یکدیگر داده و جهادی عمل کرد.

دانشمندان مرکز پرواز فضایی Goddard ناسا هر هفته شاخص های خشکسالی آب زیرزمینی و رطوبت خاک را تولید می کنند. آنها بر اساس مشاهدات ذخیره آب زمینی حاصل از داده های ماهواره GRACE-FO و با مشاهدات دیگر، با استفاده از یک مدل عددی پیچیده از فرآیندهای آب و سطح زمین، ادغام شده اند. شاخص های خشکسالی شرایط مرطوب یا خشک فعلی را توصیف می کنند، که به صورت صدک نشان داده می شود و احتمال وقوع آن مکان و زمان خاص از سال را نشان می دهد، با مقادیر پایین تر (رنگ های گرم) به معنای خشک تر از حالت عادی و مقادیر بالاتر (آبی) به معنای مرطوب تر از حد نرمال است. اینها هم به صورت فایل و هم به صورت فایل دیتای باینری ارائه می شوند.