فصلنامه گفت‌وگوی آب - شماره 30

۲۷ اسفند ۹۹ ، ۱۶:۴۱ نويسنده: بهزاد سرهادی

در طول تاریخ می‌توان امپراتوری‌هایی را سراغ گرفت که ظهور و سقوط‌شان با آب زیرزمینی پیوند داشته است. این سرگذشت را هیچ کجا بهتر از منطقه خاورمیانه نمی‌توان مشاهده کرد که برخی از کشورهای آن، در زمره خشک‌ترین مناطق کره زمین قرار دارند. امروز نیز از اهمیت آب زیرزمینی کاسته نشده است. با این همه، سنگینی تهدیدهایی که متوجه آب زیرزمینی است همچنان رو به افزایش است.

اطمینان از پایداری منابع آب، چالش عظیمی است. تأمین نیاز آب جمعیت و اکوسیستم‌ها، مشکل پیچیده‌ای است و هیچ راه‌حل ساده‌ای وجود ندارد، ولی چاره‌ناپذیر نیست. دستیابی به امنیت آبی، به دانش، افزایش تأمین مالی و مدیریت منابع آب بستگی دارد. این کار نیازمند همکاری و نهادهای توانمند برای متوقف‌ساختن برداشت بیش از اندازه از سفره‌های آب زیرزمینی است.آیا نباید شگفت‌زده شد که چرا با وجود اهمیت فراوان آب زیرزمینی- منبعی پنهان و بی‌صدا- غالباً فراموش می‌شود؟

این وضعیت باید تغییر کند. تقریباً همه آب شیرینی که در اختیار داریم، در زیر زمین است، و نیمی از آبی که می‌آشامیم، از آبخوان‌ها تأمین می‌شود. مدیریت واقعی و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، بی‌تردید اولویت بالایی برای تأمین نیازهای پایه انسان دارد. با این همه، با درک رو به رشد وابستگی متقابل و نزدیک آب و توسعه، این نیازها افزایش می‌یابد. مدیریت آب زیرزمینی، الزام اساسی در استراتژی‌های مقابله با تهدیدهای آتی کمبود آب، انرژی و غذا به شمار می‌آید. در بهینه‌سازی راه‌حل‌های در همبستگی آب - انرژی- غذا و امنیت انسان، و بنابراین در شکل‌گیری ظرفیت‌های بیشتر برای تاب‌آوری، اهمیت حیاتی دارد.

تغییر اقلیم ضرورت بی‌درنگ ارتقای اولویت مدیریت آب زیرزمینی و افزایش اثربخشی آن را پررنگ‌تر می‌کند. خشکسالی‌های فراوان‌تر یا شدیدتر، برداشت آب زیرزمینی را افزایش خواهد داد و همزمان، پرشدگی دوباره آبخوان‌ها را کاهش می‌دهد. پیامدهای دست روی دست‌گذاشتن در مناطق خشک و متکی به آب زیرزمینی، ناخوشایند خواهد بود: متراکم‌شدن بالقوه برگشت‌ناپذیر آبخوان، پائین‌رفتن تراز آب زیرزمینی و از دست‌دادن ظرفیت ذخیره.

آب زیرزمینی باید به طور جدی در دستور کار قرار گیرد. مدیریت آب زیرزمینی باید مردم و مسئولان را گرد هم آورد و هم‌داستان سازد.

دسترسی به محتوا در این لینک.