انتقال آلاینده در آب

۳۰ بهمن ۰۳ ، ۰۷:۲۷ نويسنده: بهزاد سرهادی

انتقال آلودگی‌های نفتی و فلزات سنگین در رودخانه‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد و می‌تواند تا ده‌ها یا حتی صدها کیلومتر ادامه یابد، در حالی که همچنان اثرات مخربی بر محیط زیست و سلامت انسان داشته باشد. آلودگی‌های نفتی معمولاً به دلیل چگالی کمتر از آب، روی سطح آن حرکت کرده و بسته به دبی و سرعت جریان رودخانه، در مدت کوتاهی می‌توانند به مناطق دوردست منتقل شوند. این آلودگی‌ها حتی پس از تبخیر بخش‌های سبک‌تر، ترکیبات سنگین و سمی مانند هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs) را در آب باقی می‌گذارند که برای اکوسیستم‌های آبی و انسان خطرناک هستند.

فلزات سنگین مانند سرب، کادمیوم، آرسنیک و جیوه، برخلاف آلاینده‌های نفتی، بیشتر تمایل به پیوستن به ذرات معلق و رسوبات دارند، اما همچنان می‌توانند همراه با جریان آب تا ده‌ها کیلومتر جابجا شوند. این عناصر در شرایط خاص، مانند تغییر pH آب یا فعالیت‌های بیولوژیکی، می‌توانند دوباره در آب آزاد شده و اثرات سمی خود را حفظ کنند. حتی در فاصله‌های دور از منبع آلودگی، تجمع این فلزات در زنجیره غذایی می‌تواند خطرات جدی برای سلامت انسان و حیات وحش ایجاد کند. در مناطق با جریان سریع، آلودگی ممکن است طی چند روز به صدها کیلومتر دورتر برسد، در حالی که در آب‌های کم‌جریان یا پشت سدها، احتمال ته‌نشینی و آلودگی رسوبات بیشتر است، که می‌تواند تا سال‌ها اثرات زیان‌بار خود را حفظ کند.

حتی اگر غلظت اولیه آلاینده در نقطه رهاسازی کاهش یابد، میزان سمیت آن برای اکوسیستم و منابع آب آشامیدنی همچنان می‌تواند در فواصل دور از منبع، در سطحی باقی بماند که برای انسان و حیات آبی خطرناک باشد. استفاده از مدل‌های عددی مانند HEC-RAS برای رودخانه‌ها و MODFLOW برای آب‌های زیرزمینی می‌تواند به پیش‌بینی میزان گسترش آلودگی کمک کند، اما در هر صورت، کنترل آلودگی در همان مراحل اولیه حیاتی است تا از گسترش اثرات مخرب آن در مسافت‌های طولانی جلوگیری شود.