بخش آب سازمان ملل برای شعار روز جهانی آب در سال 2022 را «آب زیرزمینی، مرئی شدن نامرئی» تعیین کرده است. به گزارش شبکه خبری آب ایران، روز جهانی آب اولین بار در سال 1992، در بیست و یکمین دستور جلسه کنفرانس (محیط زیست و توسعه سازمان ملل (UNCED) در شهر ریودوژانیرو برزیل رسما مطرح شد.

اگر تا کنون موضوع آلودگی سد ماملو به فاضلاب انسانی و صنعتی شهر پردیس مطرح بود، حالا مسئولان و کارشناسان محیط زیست، ابعاد تازه‌تری از آلودگی دیگر سدهای کشور باز کرده‌اند. این در حالی است که پروژه تصفیه‌خانه شماره ۲ پردیس به منظور جلوگیری از پساب این شهر به سد ماملو باید هفت سال قبل آغاز می‌شد اما اجرای این طرح در پاسکاری بین محیط زیست و شرکت عمران بر سر یک مجوز، معطل ماند؛ آنچه مسلم است این‌که حالا باید در خوردن آب سد ماملو احتیاط کرد.

بر اساس پیش‌بینی موسسه تحقیقات، هفته آینده (منتهی به ۱۷ دی‌ماه) بارش‌ برف و باران بیشتر نقاط کشور را دربرخواهد گرفت، اما میزان این بارش‌ها در نواحی جنوب، جنوب غرب و نیز شمال غرب قابل توجه‌تر خواهد بود. به گزارش شبکه خبری آب ایران ،گزارش تازه موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو بیانگر آن است که بارش‌های فراگیر در سطح کشور از عصر روز چهارشنبه (هشتم دی‌ماه) آغاز می‌شود. بر این اساس برای هفته جاری، وقوع بارش‌ها در مناطق واقع در جنوب و جنوب غرب تا مرکز کشور، غرب کشور و وقوع بارش‌های پراکنده در برخی از مناطق واقع در شرق و شمال شرق کشور مورد انتظار است.

تقریباً نیمی از ایالات متحده در حال حاضر سطحی از خشکسالی را تجربه می کنند و انتظار می رود در ماه های آینده تشدید شود. کارشناسان می گویند شرایط خشک می تواند بر منابع آب فشار وارد کند و اثرات مهمی بر محیط زیست داشته باشد، مانند افزایش حساسیت به آتش سوزی در تابستان امسال. نقشه زیر که با داده‌های مانیتور خشکسالی ایالات متحده ساخته شده است، مناطق خشکسالی در قاره ایالات متحده را در 23 مارس 2021 نشان می‌دهد. این نقشه بر اساس اندازه‌گیری شرایط آب و هوایی، خاک و آب از بیش از 350 فدرال، ایالتی و محلی است.

با شنیده شدن اخباری مبنی بر از سرگیری ساخت سدها در نقاط مختلف کشور، دوباره نفس‌های محیط زیست به شماره افتاده و نگرانی فعالان زیست‌محیطی بیشتر شده‌ است. یک عضو کارگروه آب و انرژی شورای تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی با نقد سیاست توسعه مخرب، از پیامدهای خطرناک سدسازی کنترل‌نشده می‌گوید. توسعه مخرب یکی از موضوعاتی است که برخی از کارشناسان نسبت به وقوع آن طی سال‌های اخیر هشدار می‌دهند. سوال اصلی اما، هنوز پابرجاست. آیا هر ساختنی آباد کردن است؟

ایران جزو کشورهای دارای بیشترین تنوع تالاب‌ها در جهان است؛ به‌طوری که از ۴۲ نوع تالاب شناخته شده، ۴۱ نوع آن در کشورمان به ثبت رسیده است اما برخی از آن‌ها در معرض نابودی هستند. به گزارش ایسنا در اقلیم غالبا خشک و نیمه‌خشک کشور که میزان تبخیر به‌طور متوسط بیش از ۱۰ برابر بارش است، انتظار می‌رود که تالاب‌های بسیار کمی شکل بگیرند ولی پر شیب بودن ایران که یکی از کوهستانی‌ترین کشورهای جهان به حساب می آید همچنین داشتن هزاران کیلومتر سواحل دریایی آب‌های گرم در جنوب و معتدل در شمال، وجود پهنه‌های وسیع بیابانی با خاک‌های شور و بالاخره موقعیت عرض جغرافیایی باعث شده است که ایران جزو کشورهای دارای بیشترین تنوع تالاب‌ها در جهان باشد به‌طوری که از ۴۲ نوع تالاب شناخته شده، ۴۱ نوع (به‌جز تالاب‌های خیلی سردسیری توندرا) در ایران به ثبت رسیده است.

کشاورزی یکی از بخشهایی است که بیشتر تحت تاثیر خشکسالی قرار گرفته است. ضررهای قابل توجهی بر اقتصاد محلی و بازارهای جهانی کالاها و قیمت مواد غذایی تأثیر می گذارد که می تواند منجر به ناامنی غذایی در کشورهای آسیب پذیر شود (ماکسول و فیتزپاتریک، 2012). کاهش تولید مواد غذایی ناشی از خشکسالی در کشورهای عمده کشاورزی می تواند تجارت و قیمت جهانی مواد غذایی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد، به ویژه در مورد جمعیت فقیرتر در مناطق دور از خشکسالی عواقبی خواهد داشت. چنین عدم تعادل خطرات جهانی مربوط به خشکسالی را برجسته می کند. در بدترین حالت، شکست همزمان در چندین منطقه اصلی تولید غذا می تواند منجر به عواقب شدیدی با خطرات سیستمیک و ناآرامی های اجتماعی شود. از این رو، ضرورت رسیدگی به خطرات سیستمیک در برنامه های ملی مدیریت خطر خشکسالی به منظور مقابله بهتر با فشارهای خارجی است.

یک کارشناس ارشد مدیریت منابع آب گفت: لازم است ابرپروژه‌های انتقال آب از خلیج فارس، مورد تحقیق و تفحص مجلس قرار بگیرد و سیاست‌های موجود در این بخش بازبینی شود. داریوش مختاری در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به لزوم توجه به طرح‌های انتقال آب، اظهار کرد: در سال‌های اخیر به دلیل تنش‌های عمدتاً اجتماعی ناشی از انتقال آب بین حوضه ای در نقاط مبدأ و مقصد انتقال، این نوع انتقال آب‌ها همیشه با چالش‌های اجتماعی همراه بوده است، چالش‌های اجتماعی مذکور به حدی بوده که در بعضی از موارد به چالش‌های امنیتی در مقیاس‌های محلی و یا ملی بدل گشته است.

1.2.1 تعریف خشکسالی

خشکسالی یک ویژگی مکرر در همه اقلیم ها است و عموماً با توجه به میانگین آب و هوای بلند مدت یک منطقه مشخص می شود. با توجه به ماهیت پیچیده خشکسالی، تعریف آنها در مناطق اقلیمی متفاوت است و به طور سنتی در بخش های آسیب دیده و رشته های علمی متفاوت است. بنابراین مقایسه ویژگی های خشکسالی در زمان و مکان دشوار است.

خطرات ناشی از خشکسالی برای جوامع، اکوسیستم ها و اقتصادها بسیار بزرگتر و عمیق تر از اندازه گیری است. تأثیرات به طور نامتناسب توسط آسیب پذیرترین افراد تحمل می شود. تأثیرات خشکسالی در جوامع گسترده است - آنها در مناطق وسیعی به هم متصل می شوند، از طریق سیستم های اجتماعی و فنی در مقیاس های مختلف، و در طول زمان ادامه می یابند. عدم آگاهی از چنین ویژگی هایی، از جمله دست کم گرفتن مداوم هزینه اثرات خشکسالی، می تواند منجر به واکنش ناکارآمد و شکست سیستمیک شود. با درک جنبه های شبکه ای جهانی خشکسالی و سایر خطرات پیچیده، تغییرات مورد نیاز برای کاهش خطر و بهبود تجربه خشکسالی امکان پذیر می شود. این گزارش ارزیابی جهانی در مورد کاهش خطر بلایای طبیعی (GAR) در مورد خشکسالی 2021 با هدف برداشتن گامی روشن در جهت ایجاد این آگاهی انجام می شود.

به اعتقاد رئیس گروه علوم پایه فرهنگستان علوم و استاد زمین­ شناسی دانشگاه شیراز، تعارض راه­‌حل­‌های پیشنهادی برای کاهش گسیل گازهای گلخانه‌­ای با منافع ملی کشورها، دلیل ناموفق بودن تمام تلاش‌­ها در این زمینه است؛ به گونه‌ای که بر اساس پیش بینی‌های بین المللی تا سال ۲۱۰۰ دمای میانگین زمین تا ۳.۷ درجه سانتی گراد افزایش می یابد؛ واقعیتی که هم اکنون با ذوب یخ‌های قطبی، انقراض بسیاری از آبزیان و کلونی‌­های مرجانی، وقوع سیل و خشکسالی و افزایش تعداد طوفان­‌های دریایی مشاهده کرد.

خبرگزاری مهر روز چهارشنبه ۶ مرداد به نقل از هادی کیادلیری، «عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه علوم تحقیقات»، از «خشک شدن رودخانه چالوس» خبر داد. او با انتقاد از عملکرد نهادهای مسئول حفاظت از محیط زیست ایران، مدعی شد احداث سدهای انحرافی برای انتقال آب کشاورزی موجب خشک شدن رودخانه چالوس شده است. آقای کیادلیری ضمن انتقاد از عملکرد سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی و سازمان محیط زیست، آنها را «منفعل» و «ماشین صدور مجوز» خواند و گفت روند تخریب منابع طبیعی در شمال ایران چنان شدید است که این سازمان‌ها دیگر قادر نیستند آن را مدیریت کنند.

عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با اشاره به انتشار تصاویر مرگ ماهیان و تشنگی گاومیش‌ها در تالاب خشک هورالعظیم گفت: سازمان حفاظت محیط زیست یک تشکیلات عریض و طویل دارد که خروجی آن صفر است و هیچ اقدامی برای هورالعظیم نکرده است در صورتی که این سازمان باید مطالبه‌گر حق‌آبه زیست محیطی تالاب هورالعظیم باشد.

رئیس گروه پژوهشی می‌گوید، ناپدید شدن لایه‌های یخ شناور در دریاهای منطقه قطب شمال یکی از نشانه‌های مهم گرمایش بیش از حد کره زمین است. مارکوس رکس، رئیس بزرگترین گروه پژوهشی که تا کنون به قطب شمال سفر کرده روز سه شنبه ۲۵ خرداد هشدار داد که روند غیر قابل بازگشت گرمایش زمین احتمالا آغاز شده است.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن انتقاد از اینکه نگاه برخی سیاستگذاران در کشور به موضوع محیط زیست نگاهی فانتزی است، گفت: طی چهار سال اخیر بیش از ۱۰۰۰ محیط‌بان به مجموع محیط‌بانان کشور افزوده شده است.  عیسی کلانتری امروز در نشستی خبری که در سازمان حفاظت محیط زیست به مناسبت هفته محیط زیست برگزار شده بود، اظهار کرد: درحال‌ حاضر تمامی مردم دنیا بی‌توجهی سران کشورها به موضوع محیط زیست را لمس کرده‌اند. از این‌ رو نیاز است که تمامی کشورهای جهان در زمینه حفاظت از محیط زیست و کره زمین تجدید نظر کنند.

پژوهشگران دانشگاه کانکوردیا در مجله نیچر هشدار دادند که افت سطح آب‌های زیرزمینی ایران به مرز بحران رسیده است. پژوهشگران همچنین بر این باورند که عاملی که مسائل را پیچیده‌تر می‌کند دولت ایران است که در سطح محلی و ملی فاقد تجهیزات لازم برای پرداختن به این بحران رو به رشد است.

درپی ارایه طرح تشکیل وزارت آب، انرژی و محیط زیست از سوی برخی نمایندگان مجلس، یک کارشناس حوزه آب ضمن مخالفت با این طرح، بر لزوم تشکیل «وزارت آب» از طریق ادغام تشکیلات آبی وزارت نیرو با وزارت جهاد کشاورزی و بخش آبخیزداری سازمان جنگل‌ها تاکید کرد. محسن موسوی خوانساری ضمن بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست یک دستگاه نظارتی و وزارت نیرو یک دستگاه‌ اجرایی است، خاطرنشان کرد: مجوز اجرای برخی طرح‌های وزارت نیرو در گرو ارزیابی و مجوز سازمان حفاظت محیط زیست است.  این دو نهاد در تعریف وظایف اصلی خود با یکدیگر منافات دارند و بیشتر واحدهای سازمان حفاظت محیط زیست مانند دفتر ارزیابی اثرات زیست محیطی و دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش این سازمان هیچ نقطه مشترکی با وزارت نیرو ندارد بنابراین ادغام این دو دستگاه نظارتی و اجرایی در قالب وزارت آب، انرژی و محیط زیست به‌هیچ عنوان قابل قبول و امکان‌پذیر نخواهد بود.

چندی است خبر احتمال مرگ جوجه فلامینگوهای دریاچه بختگان، نقل محافل محیط زیستی شده است. مسلما این موضوع مسئله‌ای نیست که بتوان به راحتی از کنارش عبور کرد، موضوعی که فارغ از بحث‌های زیستی و دغدغه‌های حفاظت از منابع طبیعی، به ما یادآوری می‌کند بشر هنوز با محیط اطرافش در صلح نیست و جنگ با همنوعانش جای تعجب ندارد. ​تاریخ بشریت تکرار مداوم همین سمفونی دیوانگان بوده است.

تأثیرات تغییرات آب و هوایی بیشتر به گروه های آسیب پذیر آسیب می رساند، اما اگر آنها نتوانند ابعاد فرامرزی را در نظر بگیرند، اقدامات انطباق نیز می تواند نابرابری را افزایش دهد. خلاصه سیاست جدید چارچوبی برای مقاومت در برابر عدالت و اتصال متصل است - همچنین در آن سوی مرزها.

رییس استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه ضمن اشاره به کاهش تراز این دریاچه گفت: با وجود پیگیری‌های انجام شده، وزارت نیرو هنوز حق‌آبه زیست محیطی دریاچه ارومیه را پرداخت نکرده است. وزارت نیرو طی سال گذشته حق‌آبه دریاچه ارومیه طی سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ را ۶۴۰ میلیون متر مکعب اعلام کرد و مقرر شد که این حق‌آبه از ابتدای آذر ماه سال گذشته تا آخر اردیبهشت امسال به سمت ارومیه رها سازی شود اما ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام کرده است که متاسفانه تاکنون تنها بخش کمی از این حق‌آبه - ۱۶۰ میلیون متر مکعب - به دریاچه ارومیه رسیده است و به‌طور کلی می‌توان گفت که اکنون دریچه سدها را به روی ارومیه بسته‌اند.

در پی پیش‌بینی خشکسالی شدید در کشور به علت کاهش بارش‌ها، رییس اتحادیه انجمن‌های منابع طبیعی و محیط زیست کشور گفت: راه حل عبور از خشکسالی در مدیریت جامع حوضه آبخیز است که بارها به آن اشاره شده اما مجلس به آن توجه نمی‌کند. علی سلاجقه در گفت و گو با ایسنا تصریح کرد: برنامه مدیریت جامع حوضه آبخیز در قالب لایحه «مدیریت جامع منابع طبیعی و آبخیزداری کشور» دیده شده و به کمیسیون‌های مختلف مجلس از جمله کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی ‍‍‍پیشنهاد شده بود. این لایحه چند مرتبه در دستور کار کمیسیون منابع طبیعی قرار گرفت و تصویب شد اما در صحن علنی رد شد.