ایران به عنوان کشوری که تا همین صد سال پیش یکی از بی نظیرترین الگوهای مدیریت مصارف آب را در جهان داشت، اکنون یک الگوی بد در زمینه مدیریت منابع آب در جهان است و تا سال 2025 به یکی از خشک ترین و پرمسأله ترین کشورهای جهان در حوزه منابع آب تبدیل خواهد شد.

در سال های اخیر، نمونه های فراوانی از بحران آب مثل افزایش پدیده ریزگردها، خشک شدن رودها، خالی شدن روستاها، درگیری های مردمی بر سر آب و... بخش زیادی از فضای جغرافیایی ایران را فرا گرفته و خسارات برآمده از این مشکلات مدیریت کلان و محلی کشور را به شدت تحت تأثیر قرار داده است؛ مشکلاتی که گویا اراده یا توانی برای مقابله جدی با این آنها در میان مسئولان دیده نمی شود.

چگونگی تهیه نقشه هم پتانسیل آب زیرزمینی را با استفاده از ارتفاع سطح آب زیرزمینی در سه پیزومتر

اندازه گیری های مربوط به ارتفاع سطح آب در پیزومترها به عنوان اساس تعیین جهت جریان آب زیرزمینی مورد استفاده قرار می گیرند. برای این منظور باید نقشه های هم پتانسیل یا ایزوپیز تهیه شود. برای تهیه نقشه های هم پتانسیل آب زیرزمینی تعدادی پیزومتر در آبخوان حفر می شود که باید توزیع نسبتا یکنواختی در منطقه مورد نظر داشته باشند. با داشتن حداقل سه پیزومتر در هر منطقه می توان خطوط تراز آب زیرزمینی را ترسیم نمود. به منظور تهیه نقشه هم پتانسیل، محل پیزومترها بر روی نقش های با مقیاس مناسب ترسیم می شود (برای مثال در دشت ها مقیاس مناسب اغلب یک به 50000 می باشد).

نوسانات مقدار بارندگی و تغییرات سطح آب زیرزمینی را در یک دوره طولانی مدت در آبخوانی در کالیفرنیا

سطح آب زیرزمینی و نوسانات آب

سطح آب زیرزمینی اعم از سطح ایستابی در آبخوان های آزاد یا سطح پیزومتری در آبخوان های محبوس بیانگر ارتفاع فشا اتمسفری در آبخوان است. ارتفاع فشار اتمسفری در نقط های معین از آبخوان عبارت است از ارتفاع آبی که در یک لوله عمودی در داخل آبخوان می باشد، چنین لوله ای پیزومتر نامیده می شود. در آبخوان های آزاد، ارتفاع فشار اتمسفری در هر نقطه از آبخوان برابر با فاصله عمودی نقطه تا سطح آب می باشد. در آبخوان های محبوس، ارتفاع فشار اتمسفری در نقطه معینی از آبخوان برابر با فشار عمودی نقطه تا سطح پیزومتری آبخوان است.

استان یزد در فلات مرکزی با پراکندگی و فاصله زیاد تعدادی از شهرها نسبت به مرکز استان، از لحاظ میزان بارندگی خشک‌ترین استان کشور محسوب می‌شود؛ به طوری که میانگین بارندگی بلندمدت استان 106 میلی‌متر است که این میانگین در 15 سال اخیر به 90 میلی متر کاهش یافته است.

خشکسالی‌های متوالی در 15 سال گذشته، افت شدید سفره‌های آبی را در پی داشته که منجر به ورود آب‌های شور به سفره آبی و متعاقب آن افت کیفیت را نیز سبب شده است و این، تأمین آب استان را با چالش جدی روبرو ساخته است، به طوری که حفر بیش از یکصد حلقه چاه به منظور تأمین آب شرب از دست رفته نتوانسته بر وضعیت شکننده پیش آمده غالب شود، به گونه ای که هر زمان که برای خط انتقال مشکلی پیش آمده شهرهای برخوردار از آب انتقالی با بحران جدی روبرو شده‌اند.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، دکتر امید بزرگ حداد عضو هیأت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، نظام رتبه بندی شانگهای را یکی از نظام‌های رتبه بندی علمی معتبر و پر استناد جهانی دانست و افزود: این رتبه بندی تنها در ۵ زمینه علوم اجتماعی، پزشکی، حیاتی، مهندسی و علوم طبیعی انجام می‌شد، اما اکنون برای این زمینه‌ها مجموعاً ۵۲ زیرمجموعه (موضوع) تعیین شده است که تمامی دانشگاه‌های جهان در این ۵۲ موضوع مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار می‌گیرند.

وی خاطرنشان کرد: ارزیابی رتبه‌بندی اخیر شانگهای در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ و بر اساس دستاوردهای علمی و پژوهشی هر دانشگاه در هر موضوع شامل تعداد مقالات، میزان ارجاعات به مقالات، تعداد مقالات در مجلات تراز اول بین‌المللی، وجود همکاری‌های بین‌المللی از طریق همکاری با محققان سایر کشورها و اخذ جوایز و رتبه‌های اعضای هیأت علمی هر دانشگاه ارزیابی انجام شده است.

تفاهم‌نامه همکاری بین کمیته ملی سدهای بزرگ ایران (IRCOLD) و کمیته ملی سدهای بزرگ کره جنوبی (KNCOLD) امضا شد.

بر اساس اعلام دبیرخانه کمیته ملی سدهای بزرگ ایران، تفاهم‌نامه‌ای با هدف ایجاد همکاری بین کمیته ملی سدهای بزرگ ایران (IRCOLD) و کمیته ملی سدهای بزرگ کره جنوبی (KNCOLD) برای شرکت در مسائل تخصصی مهندسی سد امضا شد.

خاک در زندگی بشر نقش های گوناگونی دارد. از نقطه نظر مهندسی، نقش خاک به عنوان تکیه گاهی که باید در مقابل نیروهاو تنش های ناشی از احداث ساختمان ها و راه ها مقاومت کند و نیز به عنوان مصالح ساختمانی در پروژه هایی نظیر راه سازی، سدهای خاکی، خاکریزها، سیل بندها... حایز اهمّیت است. ارزیابی خاک ها از نقطه نظر کاربردشان به عنوان مصالح ساختمانی، بررسی مقاومت خاک ها در مقابل تنش های وارده در شرایط حاضر و در شرایط پیش بینی شده و نیز مطالعه نیروهایی که خاک به بعضی ابنیه وارد می کند، موضوع علم مکانیک خاک می باشد.

آب دارای ویژگی‌هایی است که آن را از سایر کالاها متمایز می‌سازد. اگر چه ممکن است این ویژگی‌ها منحصر به فرد نباشند، اما ترکیب این ویژگی‌ها سبب می‌شود تا آب کالایی منحصر به فرد محسوب شود. در زیر مهم‌ترین تفاوت‌های آب با سایر کالاها شرح داده می‌شود. 

دلایل متفاوت بودن آب

ضروری‌بودن: بدون آب حیات، تولید اقتصادی و محیط زیست وجود نخواهد داشت. تمامی فعالیت‌های انسانی به نوعی به آب وابستگی دارد. آب یک منبع ضروری است. این ویژگی‌ها فقط به آب محدود نمی‌شود، بلکه هوا، سوخت، غذا و زمین نیز دارای همین ویژگی‌ها هستند.

حجیم‌بودن: اگر امکان انتقال آب از مناطق پرآب به مناطق کم آب با هزینه اقتصادی وجود داشت و همانند سایر کالاها آب نیز به راحتی قابل حمل و نقل بود، در آن صورت مکانیزم بازار می‌توانست آب را به صورت کارآمد تخصیص دهد. به جز در موارد استثنایی (حمل‌ و ‌نقل به صورت بطری)، این امر امکان‌پذیر نیست. در ضمن شیوه‌ای برای متراکم‌کردن آب وجود ندارد و همین مسئله، حمل‌ و‌ نقل آب را مشکل‌تر می‌سازد. به عبارت بهتر، به دلیل هزینه بالای مبادله آب، مکانیزم بازار ممکن است از کارآمدی لازم برخوردار نباشد.

Mendeley یک نرم افزار مدیریت مراجع (Reference Manager) و شبکه اجتماعی علمی است که به شما در سازماندهی تحقیقات شما و مشارکت با سایر افراد آنلاین در شبکه و نیز پیدا کردن آخرین تحقیقات علمی کمک می کند. این نرم افزار امکانات قوی دارد که در زیر به معرفی برخی از آن ها می‌پردازیم.

مرجع دهی

Mendeley یک نرم افزار مدیریت مراجع است که قادر به یکپارچه شدن با نرم افزارهای آفیس در محیط های مختلف بوده و می توان با استفاده از آن به سهولت و سرعت اقدام به رفرنس دهی نمود. برای این منظور کافیست پلاگین  نرم افزار آفیس مورد نظر خود را از طریق منوی Tools در نرم افزار Mendeley نصب کنید تا امکان رفرنس دهی در آفیس برای شما فراهم گردد. همچنین امکان استفاده از بیش از 1000 سبک مرجع دهی نظیر APA، Harvard و IEEE از جمع ویژگی های این نرم افزار است.

مدیرکل دفتر ارزیابی و اثرات زیست محیطی سازمان محیط زیست با اشاره به اجرای طرح گاپ ترکیه و سد ایلیسو گفت: طرح گاپ و سدهای زیرمجموعه آن می‌تواند باعث بروز مشکلات زیست محیطی و خشک شدن تالاب هورالعظیم و گسترش ریزگردها در ایران و منطقه شود.

حمید جلالوندی درباره بحرانهای زیست‌محیطی که به‌واسطه اجرای طرح گاپ ترکیه و  ساخت «سد ایلیسوی» در آن کشور، ایران را تهدید می‌کند، اظهار کرد:  ما تمام نگرانیها و موضوعات تخصصی خود را از طریق وزارت امور خارجه به طرف ترکیه‌ای  و سازمان ملل منعکس کرده‌ایم و این رایزنیها همچنان در سطح بین دولتهای دو کشور ایران و ترکیه ادامه دارد.

چرا شنا در مخازن سدها ممنوع است؟

تابستان است و گرما؛ سال‌های سال است که مردم به دلیل طراوت و زیبایی سدها گاه گداری برای فرار از این گرما به کناره این سدها روی می‌آورند. کناره‌های مخازن سدها به دلیل حس طراوتی که از نزدیکی به آب حاصل می‌شود، به عنوان مکان‌هایی پرتردد برای تفریح خانواده‌ها و گذران اوقات فراغت و گردش به شمار می‌روند؛ اما گاهی شاهدیم برخی اعمال و رفتار نسنجیده باعث تلخ شدن خاطرات یک خانواده می‌شود لذا بر همین مبنا شرکت‌های آب منطقه ای،  شناکردن در سدها و تاسیسات آب را ممنوع اعلام می‌کنند.

کشور ایران در منطقه کمربند خشک و بیابانی جهان قرار گرفته و کویرهای مرکزی آن جزو خشک‌ترین مناطق دنیا به شمار می‌روند. در عین حال موقعیت جغرافیایی، امتداد کوهستان‌های اصلی و تغییرات فاحش تراز توپوگرافی و بالاخره موقعیت سرزمینی نسبت به دریاها و پهنه‌های آبی مجاور یا دور موجبات بروز تنوع در اقلیم کشور را فراهم کرده است.

گسترده‌ترین ناحیه اقلیمی،‌ فراخشک بیابانی با پوشش 65 درصد مساحت کشور است. اقلیم نیمه خشک مدیترانه ای 25 درصد مساحت را پوشش می‌دهد و اقلیم‌های نیمه مرطوب تا خیلی مرطوب تنها 10 درصد وسعت را در برگرفته است که بخش عمده آن در حوضه ساحلی دریای خزر قرار دارد.

از لحاظ رژیم دمایی، اقلیم سرد حدود 47 درصد مساحت کشور را پوشش می‌دهد و پس از آن به ترتیب، معتدل با 22 درصد پوشش، فراسرد با 16.5 درصد و گرم با 14.5 درصد پوشش قرار دارد.

امارات متحده عربی قصد دارد با یدک‌کشیدن یک قطعه یخ از قطب به ساحل خلیج‌فارس، آب شرب مردم این کشور را تأمین کند. دفتر مشاور ملی در ابوظبی تصمیم دارد قطعه یخ بزرگی را از جزیره‌ای در فاصله حدود‌ هزارکیلومتری ساحل اصلی قطب جنوب به جزیره فجیره بیاورد. فاصله بین این دو جزیره حدود هشت هزارو ٨٠٠ کیلومتر است. این قطعه یخ می‌تواند آب آشامیدنی یک ‌میلیون نفر را به مدت پنج سال تأمین کند. طرح «یدک‌کشیدن یخ از قطب جنوب» از سال ٢٠١٨ میلادی آغاز می‌شود. مدیر شرکت مجری این طرح می‌گوید قبلا در این مسیر سفر و با استفاده از دستگاه‌های شبیه‌سازی امکان اجرای این طرح را بررسی کرده است. 

سرنوشت امپراتوری‌های بزرگ و دولت‌های بین‌النهرین غالباً بر مبنای بود و نبود آب تعیین می‌شد. داستان تمدن بین‌النهرین در رابطه با منابع آبش به طور بحث‌برانگیزی حاوی یک تناقض است: هم دلیل شکل‌گیری و هم دلیل فروپاشی این تمدن، به رابطه‌اش با منابع آب بر می‌گردد.

آب مسئله‌ای بنیادی بود. نام این منطقه نیز به معنی «میان دو رود» است. این دو رود، دجله و فرات‌اند. ساکنان بین‌النهرین از اهمیت آب باخبر بودند و در مقایسه با تمدن‌های بشری رقیب می‌دانستند چطور به خوبی از آب استفاده کنند. آنها نبوغ خاصی در زمینه آبیاری و ذخیره و جابجایی آب داشتند و از فناوری‌هایی استفاده می‌کردند که اروپای غربی بعد از چندین هزار سال توانست به آنها دست یابد.

رهاسازی 1571 میلیون مترمکعب از آب سدها برای تثبیت دریاچه ارومیه/ نقش موثر لایروبی رودخانه‌ها در طرح احیا

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی گفت: رهاسازی و انتقال 1571 میلیون مترمکعب آب از سدهای مخزنی به دریاچه ارومیه، لایروبی و اجرای طرح اتصال زرینه رود به سیمینه‌رود یکی از عوامل مهم تثبیت و افزایش تراز آبی دریاچه ارومیه است.

مهندس "کیومرث دانشجو" به تشریح اقدامات انجام شده این شرکت در راستای اجرای طرح‌های مصوب ستاد احیای دریاچه ارومیه پرداخت و گفت: از زمان اجرای طرح احیای دریاچه ارومیه با توجه به طرح‌های مصوب محوله از سوی کارگروه نجات دریاچه ارومیه، شرکت آب منطقه ای استان با انجام به موقع و برنامه ریزی شده طرح‌های مصوب، در تثبیت و احیای دریاچه ارومیه نقش محوری را ایفا کرده است.

مهندس "علی اصغر قانع "معاون برنامه ریزی و توسعه ­ شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور

در عرصه‌ی بین‌المللی، توسعه‌، پیشرفت و روزآمد بودن هر کشور- که با بهبود و توسعه‌ی اشتغال و کسب و کار و مالاً درآمدزایی و افزایش شاخص‌های اقتصادی و رفاه اجتماعی تعریف می‌شود- گام نهادن مدبرانه در عرصه‌ی تولید و توسعه‌ی دانش، فناوری و تولید کالاها و خدمات بر پایه‌ی آن‌ها است. همه می‌دانیم که پهنه‌های وسیعی از کشور ما، متأثر از شرایط اقلیمی، با کمبود ذاتی آب مواجه است و پایه و اساس ایجاد، پایداری و توسعه‌ی هر فعالیت صنعتی، کشاورزی اقتصادی، اجتماعی و رفاهی، بدون برخورداری از منابع آبی مطمئن و تأسیسات روزآمد و پایدار استحصال، انتقال، تصفیه‌ و توزیع آب با کمیت و کیفیت مناسب ممکن نیست.

"مسعود خشایی " معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور

 تأمین اشتغال و ارتقای بهره‌وری عامل‌های تولید به ویژه عامل سرمایه انسانی به عنوان یکی از اهداف راهبردی توسعهٔ پایدار کشورها در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس توجه بخش‌ها و سازمان‌های مختلف کشور به مساله اشتغال‌زایی به عنوان یک مسئولیت اجتماعی و نیز هدفی استراتژیک در کنار سایر اهداف، موضوعی مهم و اساسی است.

اشتغال و بیکاری از جمله موضوعات مهم اقتصادی هر کشوری است، به گونه ای که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع تلقی می‌شود. بسیاری از محققان بر این باورند که علاوه بر جنبه‌های اقتصادی بیکاری باید مجموعه ای از عوامل و مفاهیم اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی نیز مورد نظر قرار گیرد.

کمبود منابع آبی در ایران هر روز بیش از پیش نمایان می‌شود اما بارندگی‌های فصلی می‌تواند در مقطعی وضعیت را به بهبود بکشاند. شرایطی که در تهران شاهد آن هستنیم مصداق همین موضوع است؛ به‌طوری‌که طبق اعلام مسوولان آبی تا خرداد ماه امسال تمام سدهای تهران به جز یک سد پر می‌شود.

بر اساس آمار بارندگی از ابتدای مهرماه سال گذشته تا ۲ خرداد ۱۳۹۶ میزان بارنش‌ها ۲۸۹ میلیمتر ثبت شده  که این میزان بارش در مقایسه با مدت مشابه سال آبی گذشته ۲۵۱ میلیمتر، به طور متوسط در سطح استان تهران به میزان ۱۵ درصد افزایش داشته است.

استاد گروه آب دانشگاه صنعتی اصفهان با تأکید بر اینکه تأثیر انتقال آب بین حوضه‌ای بیش از چهار، پنج سال نیست و دوباره به همان وضعیت دچار می‌شویم، به لزوم استفاده از آب‌های غیرمتعارف اشاره کرد و گفت: اگر بزرگراه‌های کشور مجهز به زهکش بود و این آب‌ها جمع‌آوری می‌شد، یک سوم کمبود آب کشور از آن تأمین می‌شد.

دکتر سیدسعید اسلامیان در نشست هم‌اندیشی انتقال بین حوضه‌ای آب که در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، با بیان اینکه شاید چیزی مانند آب مجازی باید در بحث انتقال آب مورد توجه قرار گیرد، اظهار کرد: اکنون در اصفهان 70 درصد برق تولیدی به استان‌های دیگر صادر می‌شود و اگر در خصوص آب نیز این رویه در پیش گرفته شود، مشکل حل می‌شود.

در آب های زیرزمینی کالیفرنیا که برای عرضه عمومی و تأمین آب مورد استفاده است؛ آلاینده های طبیعی رایج تر از آلاینده های بشری هستند. در نتیجه گیری از یافته های یک مطالعه ده ساله توسط دانشمندان زمین شناسی ایالات متحده این امر ثابت گردیده است. در این مطالعه، کیفیت تقریبا تمام آب های زیرزمینی که برای تامین عمومی در کالیفرنیا استفاده می گردد، مورد بررسی واقع شده و این ارزیابی جامعی از آب های زیرزمینی نسبت به هر کشور دیگری تا به امروز است. آب های زیرزمینی در حدود یک سوم از آب آشامیدنی کالیفرنیا در یک سال نرمال را شامل می شود، اما بیشتر در شرایط خشکسالی از آن بهره برداری می شود.

بر خلاف دیگر ارزیابی های منطقه ای، USGS مساحت و سکنه را به نوعی در شاخص کیفیت آب زیرزمینی گنجانیده است، به این ترتیب در این رویکرد تصویر دقیق تری از منطقه بدست داده که در مقیاس های متعدد قابل اجرا است. اندازه گیری آلاینده ها با توجه به جمعیت بسته به آب های زیرزمینی، و به اندازه منطقه آسیب دیده وزن شده اند. در این مطالعه از داده های بیش از 11000 چاه تامین عمومی در کالیفرنیا استفاده شد، از جمله 2400 نمونه توسط USGS، به منظور ارزیابی نزدیک به 200 آلاینده طبیعی و ساخته دست بشر در آب های زیرزمینی که درمان نشده است.

در اقتصادهای پیشرفته دنیا، تعداد اندکی از خانواده‌ها با فقر آب مواجه‌اند. البته این بدان معنا نیست که در کشورهای ثروتمند مشکل فقر آب وجود ندارد. فقرا در هر جای دنیا با تهدید ناشی از فقر آب روبرویند. بنا به تعریف انجمن امور مصرف‌کنندگان آب در بریتانیا، هر خانوار که بیش از ۳ درصد درآمد خود را صرف هزینه‌های آب کند، در فقر آب به سر می‌برد. در همین حال، برخی از خانواده‌ها در کشورهای در حال توسعه، ۲۵ درصد درآمد خود را صرف مقادیر اندکی آب، آن هم با کیفیتی نامطلوب می‌کنند. فراموش نکنیم که علت این مسئله فقدان فناوری یا منابع آب نیست، بلکه عدم سرمایه‌گذاری بخش دولتی و نبود قدرت خرید است که مانع دسترسی به آب می‌شود. اقشار ثروتمند هر کشوری به خدمات آبی، تقریباً مشابه خدمات آبی کشورهای در حال توسعه در قرن نوزدهم، دسترسی دارند. جالب است بدانید که ثروتمندان در کشورهای در حال توسعه، در مقایسه با ثروتمندان سایر کشورها، به مقادیر بیشتر و بهتری از آب، و اغلب با هزینه‌های کمتر دسترسی دارند.

در نیمه دوم قرن بیستم موضوع افزایش گازهای گلخانه ای و نظریه تغییر اقلیم توسط برخی از دانشمندان مطرح شد. پیش بینی شد که جهان با چالش جدیدی از رویدادهای جدی مواجه خواهد شد. خشکسالی های ممتد و طولانی به همراه وقوع سیلاب های بزرگ مخرب، افزایش گرمای زمین و نهایتاً تغییرات وضعیت جهانی در تمرکز جمعیت، رخداد مهاجرت های بزرگ و حوادث غیرمترقبه در مناطق مختلف کشور پی آمدهای تغییر اقلیم خواهد بود.

از سال های پایانی قرن بیستم زنگ اخطار مراکز علمی جهانی به ساکنین زمین به صدا درآمد و نهادهای بین المللی به شکل های جدی تری به چاره اندیشی پرداختند. تغییر اقلیم از نظریه به واقعیت انکارناپذیر تبدیل شد و انسان از اثرات آن به شدت آسیب دید. بسیاری از مناطق جهان با خشکسالی و اثرات آن مانند خالی از سکنه شدن روستاها مواجه شدند و همزمان نیز سیلاب های مخرب در نواحی دیگری رویداد. نشست ها و همایش های جهانی نظیر کنفرانس ریو از دو دهه پیش و در ادامه آن کنفرانس جهانی تغییر اقلیم در پاریس و  مراکش در سالهای 2015 و 2016 میلادی با حضور صدها نفر از روسای جمهور و یا معاونین آنها برنامه های جامعی را برای سازگاری با تغییر اقلیم ارایه دادند و کشورها متعهد شدند که با اجرای برنامه هایی از میزان انتشار گازهای گلخانه ای بکاهند.