کاهش 43 درصدی ورودی آب به مخازن سدهای کشور/ افت 57 درصدی انرژی تولیدی نیروگاه‌های برق‌آبی

افت بارندگی‌های سال آبی جاری موجب شده تا از میان 177 سد بزرگ کشور، 66 سد از جمله سدهای زاینده‌رود، شهیدرجایی، دوستی، ساوه و ملاصدرا در آستانه ورود به فصل تابستان کمتر از 40 درصد آب ذخیره شده داشته باشند.

کاهش بی سابقه بارش‌ها در سال گذشته و در پی آن افت روان‌ آب‌ها موجب شده است تا به رغم بارندگی‌های نسبتا مناسب دو ماه اخیر در برخی از نقاط کشور، حجم ذخیره آب 177 سد بزرگ موجود در 6 حوضه آبریز دریای خزر، خلیج فارس، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، هامون و سرخس به 26.92 میلیارد مترمکعب برسد که در مقایسه با سال گذشته آب موجود در مخازن سدهای کشور کاهش 19 درصدی پیدا کرده است.

یکی از چالش های اصلی در مدیریت اکوسیستم های آب شیرین، یافتن تعادل بین اهداف کوتاه مدت توسعه اجتماعی و اقتصادی و نیاز به حفاظت و بازگرداندن اکوسیستم های آب شیرین برای حمایت پایدار و درازمدت رفاه اجتماعی و اقتصادی است.

محیط زیست سازمان ملل متحد یک سری انتشارات تحت عنوان "چارچوب مدیریت اکوسیستم آب شیرین" را توسعه داده است. هدف اصلی این سری، حمایت از کشورها برای حفظ محیط زیست آب شیرین است. در انجام این کار، از اهداف ملی و بین المللی مربوط به اکوسیستم های آب شیرین مانند اهداف توسعه پایدار (SDG) حمایت می کند.

بحران کم آبی

این تنها بحران جدی به حساب می‌آید که هنوز کسی آن را جدی نگرفته است. بحران آب در ایران و حتی جهان جدی است. بحرانی که شاید به مهاجرت میلیونی بشر و حتی جنگ‌های داخلی و بین‌المللی منجر شود اما زنگ خطر آن همچنان بی‌صدا است.

آخرین واکنش را به بحران آب سخنگوی دولت نشان داده است. محمدباقر نوبخت در نشست خبری خود با خبرنگاران با اشاره به مصوبه هیئت دولت درباره تصویب برنامه پیشنهادی "گروه ملی آب" برای مقابله با تنش آبی، اظهار کرد: این برنامه از سوی کارگروه ملی آب تهیه شده و حاوی برنامه‌ای برای مقابله با تنش آبی است که شورای آب و نهایتا هیئت دولت آن را تصویب کرد و ۱۶۰۰ میلیارد تومان برای این طرح پرداخت خواهد شد که ۷۰۰ میلیارد آن از منابع وزارت نیرو و ۹۰۰ میلیارد تومان نیز توسط سازمان برنامه و بودجه پرداخت خواهد شد.

در دهه‌های اخیر در بین حوادث طبیعی که جوامع انسانی را تحت تأثیر قرار داده‌اند، فراوانی پدیده خشکسالی از نظر درجه شدت، طول مدت، گستره تحت پوشش، تلفات جانی، خسارات اقتصادی و اثرات اجتماعی دراز مدت در جامعه، بیشتر از سایر بلایای طبیعی بوده است. همچنین تمایز این پدیده با سایر بلایای طبیعی در این است که برخلاف سایر بلایا، این پدیده بتدریج و در یک دوره زمانی نسبتاً طولانی عمل کرده و اثرات آن ممکن است پس از چند سال و با تأخیر بیشتری نسبت به سایر حوادث طبیعی ظاهر شود. خشکسالی را می‌توان معلول یک دوره شرایط خشک غیرعادی دانست که به اندازه کافی دوام داشته باشد تا عدم تعادل در وضعیت هیدرولوژی یک ناحیه ایجاد شود.

این کتاب توسط Springer به عنوان کتاب افتتاحیه در سری جدید تولیدات حفاظت از محیط زیست و مدیریت منتشر شده است.

تالاب ها در مرکز مجموعه ای از خدمات اکوسیستم ارزشمند قرار دارند که به جوامع اطراف و زیستگاه های طبیعی آنها کمک می کند. این اکوسیستم ها با توجه به اولویت افزایش داده شده توسط جامعه بین المللی به راه حل های مبتنی بر طبیعت اهمیت پیدا کرده اند. برای مقابله با آلودگی، تخریب زمین و آب، منابع برای معیشت محلی و همچنین امکان کمک به اهداف پایدار مربوط به آب را فراهم می کنند.

بانک جهانی گزارش جدیدی را منتشر کرد - یک بخش حمایت برای بالا بردن آگاهی در مورد نیاز به تغییر نوع معمول آب شهری مدیریت شده است و برای به اشتراک گذاشتن اصول و راه حل های جدید که می تواند امنیت تامین آب شهری در شهرستانها کمبود آب را بهبود بخشد.

هدف این گزارش، ارتقاء موفقیت ها، چالش ها و اصول است، و کشف درس های کلیدی آموخته شده برای تلاش های آینده. این براساس تجارب بیش از 20 شهر و مناطق کم آب از پنج قاره است که نشان دهنده تنوع شرایط و سطوح توسعه است.

تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها راهکاری برای افزایش آب سفره‌های زیرزمینی

افت زیاد سطح ایستایی و روند نامطلوب کمی و کیفی آبدهی چاه‌ها، چشمه و قنات‌ها در اغلب دشت‌ها، به هم خوردن تعادل آبی وبه تبع آن تعادل زیست محیطی حوزه‌های آبخیز، ناپایداری کشاورزی و در نهایت تشدید روند بیابان‌زایی در کشور معلول مستقیم بهره برداری بیش از حد از منابع آب زیر زمینی است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان در خصوص وضعیت دشت‌های استان هرمزگان، گفت: عمده دشت‌های استان دارای بیلان منفی هستند و از لحاظ پتانسیل آب زیرزمینی ضعیف بوده و از نظر شوری نیز غیرقابل استفاده می باشند.

سازمان ناسا کمبود آب شیرین در جهان را یکی از مهم‌ترین چالش‌های قرن حاضر دانسته و هشدار داده‌اند مناطق خشک جهان با خطر خشکی حتی بیشتری مواجه هستند. پژوهشگران اداره کل ملی هوانوردی و فضا (ناسا) محل دقیق مناطقی از جهان را که اوضاع آب شیرین به خاطر برداشت بی‌رویه به خطر افتاده مشخص کرده‌اند. به گفته آنان در سال‌های اخیر، شماری از تالاب‌های جهان پرآب‌تر شده‌اند و در مقابل برخی مناطق خشک به خاطر برداشت آب‌های زیرزمینی با وضعیتی نامناسب‌تر از قبل مواجه هستند.

جلیل سلیمی در نشست تخصصی آینده‌پژوهی محیط زیست ایران که در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران در دانشگاه تهران برگزار شد در مورد حکمرانی آب در ایران گفت: بحران آب در کشور ما امری واضح است و نیازی به اثبات ندارد. از کل آب موجود در دنیا ۹۷.۵ درصد آن غیر قابل استفاده است و تنها کمتر از یک درصد آب امکان مصرف دارد.

گزارش جامع سالانه 2018 درباره چگونگی تامین مالی اهداف توسعه پایدار اخیرا راه اندازی شده است. این گزارش توسط سازمان کاری بین المللی برای تأمین مالی و برای توسعه و توسط وزارت امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد صادر شده است. این دستور توسط دستور کار برنامه آدیس آبابا صادر شده است.

گزارش 2018 گزینه های سیاستی را فراهم می کند که در صورت پیاده سازی، جهان را در مسیر رشد و توسعه پایدار قرار می دهد. همچنین چالش های مالی را در SDG ها تحت بررسی عمیق در سال 2018 برای ارزیابی پیشرفت با ابزارهای اجرایی و برای اهداف آب و بهداشت، انرژی ارزان قیمت و پاکیزه، شهرها و جوامع پایدار، تولید و مصرف پایدار و اکوسیستم های زمینی مورد بررسی قرار می دهد.

قدیمی ترین و بزرگترین منطقه مدیریت آب در فلوریدا یک استراتژی برای بهبود دقت موقعیت مکانی مرزهای مجوز در نظر دارد که در GIS نگهداری و توسعه داده شده است. با استفاده از مرزهای بسته، که دارای دقت افقی بوده و با استانداردهای دقت ملی نقشه ها را برابری می کند، اداره ناحیه مجبور به انجام معامله ای بزرگ برای بهبود قابل توجه در دقت مکانی نیست.

بر اساس مطالعه جدید متخصصان هیدرولوژی در دانشگاه پنسیلوانیا و کلمبیا، تغییرات در اقلیم می‌تواند به سرعت تأثیر خود را نشان دهد، حتی روی ژرف‌ترین آبخوان‌های آب شیرین.

پژوهشگران دریافتند که پاسخ‌ها به نوسانات اقلیم در سفره‌های آب زیرزمینی ژرف، سریع‌تر آنچه انتظار می‌رفت قابل ثبت است؛ در بسیاری موارد ظرف یک سال. چون آب باران ممکن است چندین سال طول بکشد تا با نفوذ طبیعی به آبخوان‌های ژرف برسد، این یافته‌ها حاکی از آن است که عامل دیگری، مانند پمپاژ آبخوان‌ها برای کشاورزی دخالت دارد.

ریسک در مبحث کشاورزی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که بررسی‌های علمی متعددی روی آن صورت گرفته است. ریسک‌های بخش کشاورزی عبارتند از: عدم اطمینان آب و هوا، عدم اطمینان قیمت‌ها، سیاست‌های دولتی، بازارهای جهانی و سایر عوامل همچون تولید، خطر مالی و مخاطرات شخصی است که بر بخش کشاورزی اثرگذار هستند.

مدیریت ریسک شامل انتخاب گزینه‌هایی است که می‌تواند عدم قطعیت‌ها را کاهش دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهند این نوع مخاطرات در آینده بر رشد کسب و کارهای این بخش اثرگذار خواهد بود. به‌عنوان یک نمونه در سال‌های اخیر تغییرات نرخ‌های بهره و سود در اقتصادهای مختلف دنیا بر بخش کشاورزی نیز اثر گذاشته است. شاید این نوع موضوعات بر سایر بخش‌های صنعتی نیز اثرگذار بوده باشد اما برخی کارهای تحقیقاتی حکایت از اثرپذیری بالای بخش کشاورزی دارد، یا در بخش دیگر تغییرات مداوم قیمت محصولات کشاورزی مساله دیگری بوده که به‌شدت بر بازار محصولات کشاورزی اثر گذاشته است.

نظام‌های کنونی حکمرانی آب نشان داده‌اند که در مدیریت کمیابی آب، اثربخش نیستند. در نتیجه، جامعه و اقتصاد را با مشکلات جدی روبرو می‌سازند. بازار آب، از جمله ابزارهای نسبتاً جدید برای مقابله با کمیابی رو به رشد آب به شمار می‌آید و به طور فزاینده‌ای مورد توجه قرار می‌گیرند. بازارهای آب، مبادله غیر اجباری حقابه‌ها را میان خریداران و فروشندگان امکان‌پذیر می‌سازند. در این نوشتار شواهد مستقیم از تجربه هفت بازار آب از سراسر جهان برای شناخت مستند چالش‌های کلیدی اقتصادی و اکولوژیکی و دستاوردهای بازارهای آب درباره کمیابی آب بررسی می‌شود. به ویژه بازارهای آب را در قالب نظام‌ «مبادله در چارچوب سقف برداشت» مورد توجه قرار می‌دهد. بدین منظور، موضوعاتی از این دست بررسی می‌شود: آیا مصرف آب در حدود تعیین‌شده در مجوزها باقی می‌ماند؟ بازارهای آب تا چه اندازه به حفاظت سلامت اکوسیستم‌ها کمک می‌کند؟ و آیا (مطابق پیش‌بینی نظریه اقتصادی) نرخ‌گذاری آب در بازارها، بهبود کارآیی را در پی دارد؟

به گواه اسناد تاریخی، ایران از نظر جغرافیایی همواره در معرض خشکسالی قرار داشته است؛ البته این امر در طول قرن‌های گذشته همواره با مدیریت مناسب و استفاده بهینه مردم از داشته‌های آبی کشورمان حل می‌شد. بنا بر این گزارش، خشکسالی در سال‌های اخیر به نحو خاصی اکثر استان‌های کشورمان را درگیر خودش کرده است و این امر با مروری بر میزان آب سطح دریاچه‌ها و رود‌های بزرگ کشورمان به خوبی دیده می‌شود. کارشناسان معتقدند برداشت بیش از حد از آب‌های سطحی و زیرزمینی، رشد سریع و الگوی نامناسب استقرار جمعیت، کشاورزی ناکارآمد و عطش توسعه از دلایل تشدید خشکسالی‌های چند سال اخیر کشورمان به حساب می‌آیند.

یک شرکت مشاوره علم و فناوری در کارولینای جنوبی از تجزیه و تحلیل مکانی برای شناسایی صاحبخانه هایی استفاده می کند که شیوه های استفاده آب آنها ممکن است باعث آسیب رساندن به آبهای موجود در حوضه رودخانه Catawba شود. هنگامی که این صاحبخانه ها شناسایی شدند، یک برنامه رسمی مشارکت یک برنامه هزینه ای را تشویق می کند که کمک می کند تا چاه های آبرسانی صحیح، لوله آبرسانی، موانع را از بین برده و سایر امکانات را نصب کنند.

سرپرست دفتر امور تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه هنوز مطالعات مربوط به انتقال آب دریاچه وان به دریاچه ارومیه انجام نشده است، گفت: این طرح هنوز به طور رسمی در ستاد احیای دریاچه ارومیه مطرح نشده و گزارش فنی برای آن تهیه نشده است. انتقال آب دریاچه وان در ترکیه به دریاچه ارومیه گرچه موضوع تازه‌ای نیست و از سال پیش بحث‌هایی در این باره وجود داشت اما اظهارات جدید، این موضوع را به صدر اخبار احیای دریاچه ارومیه بازگردانده است.

حاج عبدالسلام به عنوان یک کشاورز سال ها به مبارزه با فرسایش خاک پرداخت درحالی که این پدیده زمین های حاصلخیز آنها را از بین برده و درآمد خود را از دست می دادند. در حال حاضر عبدالسلام و بسیاری از کشاورزان مراکش، مانند او، در زمین و منبع غذا و پول خود با استفاده از روش های حفاظت خاک که با کمک علم هسته ای انتخاب شده اند، صرفه جویی می کنند.

آب مجازی میزان آبی است که در فرایند تولید کالا مصرف شده است. اصطلاح آب مجازی برآمده از عبارت تجارت آب مجازی است که منظور از آن،  میزان آب مصرف‌شده در فرایند تولید کالاهایی است که از مرز یک قلمرو سیاسی مستقل، وارد یا صادر می‌شود. از این دیدگاه، آب مجازی به همراه سه منبع آب واقعی که عبارت از آب آبی (سطحی- زیرزمینی)، آب سبز (بخشی از رطوبت خاک که به وسیله ریشه گیاهان جذب می‌شود و آب خاکستری (پساب، آب‌های شور و آب‌های آلوده) هستند، یکی از منابع چهارگانه آب به شمار می‌آید. از دیدگاه بیلان متعارف، منابع آب به طور اساسی مربوط به منابع آب آبی و خاکستری می‌شود و دو منبع دیگر (مجازی و سبز) در چرخه آب در نظر گرفته نمی‌شود. پیوند بین «منابع آب مجازی»با «منابع آب واقعی»، پیوند بحث تجارت آب مجازی با بیلان منابع آب است. از سوی دیگر، بیلان  متعارف، یک چرخه بسته می‌باشد. ولی در پیوند با منابع آب مجازی، دیگر با یک چرخه بسته روبرو نبوده، بلکه با فرآیندها و تبادلات بین منابع آب روبرو هستیم.

در جشن روز جهانی آب در 8th Forum World Water در برازیلیا در تاریخ 22 مارس، فرآیند 'بررسی اجمالی آب های زیرزمینی: تبدیل منابع غیر قابل مشاهده به منابع قابل مشاهده' آغاز شد.

کشف منابع جهانی آب زیرزمینی ناشناخته به دلیل فعالیت های انسانی و تغییرات آب و هوایی در حال افزایش است. پاسخ ما به این فشار اغلب کافی نیست، همچنین به دلیل آگاهی محدود از اهمیت منابع آب زیرزمینی این امر رخ داده است. این اکتشافات آب های زیرزمینی آماده ظهور ملزومات و اعتبارات آبهای زیرزمینی است که در طیف وسیعی از فعالیتهای اعضا و شرکا UN-Water قرار دارد. این هدف به منظور اطلاع رسانی در مورد فعالیت های مربوط به آب های زیرزمینی، ارتقاء دانش و همکاری و افزایش آگاهی در مورد مهم ترین منبع پنهان: آب های زیرزمینی است.

سازمان مشارکت جهانی آب (GWP) اخیرا توسط وبسایت خود، یک نقشه آنلاین و تعاملی تهیه کرده است که نتایج اعمال حاکمیت آب را نشان می دهد.

پشت نقاط بسیاری روی نقشه، داستان هایی است که در آن سیاست های نوین مدیریت آب، یک طرح انطباق ملی، توافقنامه مدیریت فرامرزی، طرح سرمایه گذاری یا استراتژی، چارچوب برنامه ریزی منطقه ای، قانون تقویت شده یا اصلاحات نهادی منجر به حاکمیت قوی آب قرار دارد.

نقشه را می توان از طریق نتایج فیلتر شده - حوضه های رودخانه ای جهانی، منطقه ای و بین مرزی، و ستون های کلیدی IWRM و تم ها جستجو کرد.

در بسیاری از گزارش‌های جهانی، تصویر غم انگیزی از کمیابی جهانی آب و فشارهای فزاینده برای تأمین آب کشاورزی ترسیم می‌شود. همچنین در این گزارش‌ ها اذعان می‌شود که سیاست های طرف تقاضا، اثر بخش تز از رویکردهای عرضه‌گرا هستند، ولی نسبت به بازارهای آب به عنوان ابزاری برای مدیریت تأمین آب در شرایط کمیابی تردید دارند. این نگاه، تمایز آشکاری با نظر برخی دیگر از صاحب‌نظران دارد که پیاده سازی بازارهای آب را در ایالات متحده و کشورهای دیگر، موفق ارزیابی می‌کنند. برای روشن‌ترشدن این بحث، این نوشتار به ارزیابی عملکرد بازارهای استقرار یافته آب می پردازد. همچنین، چالش های بازارهای آب را در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مورد توجه قرار میدهد و درباره اینکه کشورها چگونه میتوانند بر این چالش‌ها فایق آیند سخن میگوید.