پایداری [1]، مبحث نو ظهوری در مهندسی منابع آب است، که به انجام فعالیت های ما، با در نظر گرفتن نسبتِ اثرات طولانی مدت، اثرات جانبی، و ارزیابی ریسک و عدم قطعیت اشاره دارد. اثرات دراز مدت در سیستم های منابع آب، ناشی از تغییراتی اساسی می باشد که خودمان در سیستم های طبیعی ایجاد کرده ایم. اثرات جانبی یا اثرات همسایگی هنگامی رخ می دهند که تأثیرات پیش بینی نشده ای که در مراحل برنامه ریزی و طراحیِ امکانات ساخته شده وجود دارد، در نظر گرفته نشده باشند. این اثرات معمولا قابل جبران نیست و ممکن است در توزیع نابرابر هزینه ها برای گروه های فراموش شده، از جمله نسل های آینده معلوم گردد. ریسک و عدم قطعیت ناشی از عدم توانایی ما برای درک و محاسبه طیف وسیعی از نتایجِ ممکن در تعاملات ما با محیط زیست، در ذات تمام سیستم های پیچیده وجود دارد. به عنوان مثال، تغییرات آب و هواییِ جهانی، ممکن است به تغییرات اساسی برای چرخه آب و توزیع مکانی و زمانیِ جریان های آب منجر شود. در مهندسی منابع آب، این تأکید بر پایداری بر اساس یک فهم دانش محور است که بیان می دارد، حجم آب شیرین بر روی زمین عملا ثابت است، و ما در استفاده از منابع آب در بسیاری از مناطق به حداکثر ظرفیت خود در بهره برداری رسیده ایم، و افزایش فعالیت های انسانی به طور فزاینده سبب آلودگی محیط زیست ما گشته است. در حالی که دقیقا مشخص نیست فعالیت های ما در چه مرحله ای غیر قابل تحمل شده است، اما به هر حال به اندازه کافی سیگنال هایی از این که رشد جمعیت و افزایش تقاضا، مسائلی جدی می باشد و باید به آنها رسیدگی شود وجود دارد.
[1] Sustainability
1. 4. کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مهندسی منابع آب
GIS، محیط یکپارچه سازی داده ها و مدل سازی را برای انجام این فعالیت ها فراهم می کند. در واقع GIS محیط ابزار گونه ای را برای جمع آوری و آرشیو داده ها فراهم می کند. اندازه گیری از محل، از راه دور و نیز اندازه گیری جریان با دستگاه های مختلف به طور معمول در فرمت های دیجیتال به کار گرفته و به سرعت در یک پایگاه داده مکانی یکپارچه سازی می شوند. پردازش داده ها، جداسازی، و فعالیت های مدل سازی بر روی این داده ها می تواند با استفاده از GIS رسم و نتایج تجزیه و تحلیل ها نیز بخوبی بایگانی گردند. پایگاه داده GIS مکانی و توصیفی را می توان برای تولید گزارش ها و نقشه های تعاملی، جهت پشتیبانی از تصمیم سازی در بهترین گزینه های طراحی و اثرات ناشی از آن استفاده کرد. علاوه بر این، نقشه یک رسانه ارتباطی قدرتمند است؛ در نتیجه این اطلاعات را می توان در انجمن های عمومی ارائه داد؛ به طوری که شهروندان در رابطه با انتخاب برنامه ریزی ها و طراحی ها، حضور بیشتر و درک بهتری داشته باشند.
برنامه ریزی و طراحی در مهندسی منابع آب به طور معمول شامل استفاده از نقشه ها در مقیاس های مختلف و توسعه اسناد در فرمت های گوناگون نقشه می شود. به عنوان مثال، در مطالعه حوضه یک رودخانه، مقیاس نقشه اغلب بخشی از یک کشور را پوشش می دهد و همچنین شامل چندین شهرستان و دیگر قلمروها می شود. زهکش های رودخانه ی یک جغرافیای خاص، دارای کاراکترهای توپوگرافی، زمین شناسی (انواع خاک)، گیاه شناسی، و هیدرولوژی است. شهرستان ها و سازه های ایجاد شده به دست انسان ها، در امتداد رودخانه و در سراسر حوضه قرار گرفته اند، و شبکه های حمل و نقل و خطوط لوله، پیوند بین آنها را با یکدیگر برقرار می کنند. همه این مجموعه داده ها باید در یک چارچوب زمین مرجع مشترک ایجاد شوند؛ به این صورت پوشش جامعی از تِم ها ایجاد خواهد شد که اجزاء تصادفی را می توان در فاز برنامه ریزی و طراحی شناسایی کرد.
GIS برای مدیریت تمام این داده ها استفاده شده است. این برنامه یک ابزار جامع برای اصلاح داده ها است که هرگز به صورت دستی نمی توان آن اصلاحات را انجام داد. تعداد زیادی از داده های درگیر در پروسه های جغرافیایی، نیازمند GIS می باشند، و ممکن است بسیاری از هزاران اَشکال موجود، دارای مکان، صفات مرتبط، و ارتباط هایی با دیگر اشکالی که وجود دارند، باشند. GIS ابزاری را برای فیلم برداری و آرشیو این داده ها نیز فراهم می کند، و نیز ابزاری برای مرور و بررسی داده ها در فرمت های نقشه رنگی؛ بعلاوه اینکه قابلیت بررسی داده از کنترل کیفیت هم پشتیبانی می کند، که سبب می شود خطاها را با سهولت بیشتری بتوان شناخت. از طریق تجسم، کاربر می تواند به درک بهتری از الگوها و روندها در داده ها برسد که به دست آوردن آن اگر داده ها فقط در قالب جدولی بود امکان نداشت. آنچه روشن است اینکه GIS تواناییِ تجزیه و تحلیل بهتری را فراهم می کند. با استفاده از نرم افزار های کامپیوتری می توان به پایگاه داده دست یافت و به عنوان یک ورودی در روش های مختلف مدل سازی که به تولید محصولات منتج می شود، از آنها بهره گرفت.
- با تعریف حوضه و کاراکترهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی آن، به واسطه ی مدل بارش-رواناب می توان به بررسی اثرات ناشی از تغییرات کاربری زمین پرداخت.
- نقشه کاربری زمین و نیز مربوط به جمعیت می توانند از روش های برآورد تقاضای آب و فاضلاب پشتیبانی کنند.
- میان یابی غلظت آلاینده های آب های زیرزمینی با استفاده از داده چاه های مشاهده ای در سرتاسر حوضه، و یا برآورد مقدار برف در نقاط اندازه گیری نشده با استفاده از داده سنجه های موجود و توسط فاکتور ارتفاع.
- مدیریت زیرساخت های عمومی، مانند برنامه ریزی اصلاح و نگهداری در سیستم جمع آوری فاضلاب، آگاه ساختن ساکنان مناطق بازسازی آبکار[1] و یا محیط های بحرانی با فشار بالقوه کم، در برنامه ریزی سناریوهای آتش-پاسخ [2].
- پیدا کردن فاکتورهای تصادفی؛ مانند ترکیبی خاص از نوعی خاک، پوشش زمین و شیب، در شناساییِ مناطق مستعد فرسایش.
- نظارت بر وقوع و شدت رعد و برق های شدید و یا ارائه ابزارهایی جهت هشدار نسبت به تهدید شرایط قریب الوقوع سیل های خطرناک.
- ارائه ساختار شبکه منطقی برای هماهنگی شبیه سازی و بهینه سازی مدل هایی که برنامه ای برای بیان اثرات متقابل بین حوضه منابع آب، مخازن، تغییرات، و خواسته ها می باشند.
[1] Water-Pipe
[2] Fire-Response
ترجمه از: بهزاد سرهادی
نظرات (۰)