کل آب مصرفی یک کشور- از جمله آب مجازی- به عنوان ردپای آب هر کشور شناخته می‌شود.

در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بیشتر کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) در پاسخ به تقاضای رو به رشد بخش کشاورزی و انرژی، میزان برداشت از منابع آبی را افزایش دادند.

از دهه ۱۹۸۰ به بعد با در پیش گرفتن روش‌های آبیاری کارآمدتر، از رده خارج کردن صنایع پرمصرف (مثل معدن‌کاری و فولاد)، استفاده از روش‌های تولید پاک‌تر و کاهش هدر رفت آب در شبکه‌های لوله‌کشی، میزان برداشت از منابع آبی را ثابت نگه داشتند.

با این حال افزایش رشد جمعیت، موجب افزایش برداشت شده است. دانمارک، لوگزامبورگ، جمهوری چک، اسلواکی، بریتانیا، لهستان و سوئد کم‌ترین برداشت آب و آمریکا، کانادا، استرالیا، پرتغال و ایتالیا بیشترین برداشت از منابع آبی را دارند.

در سال ۲۰۱۵، آمریکایی‌ها هر روز حدود ۳۲۲ میلیارد گالن آب مصرف کرده‌اند. این میزان آب معادل دریاچه‌ای به عمق دو اینچ به وسعت قاره آمریکاست. انرژی الکتریسیته ۳۶ درصد، مصارف عمومی ۱۲ درصد، کشاورزی ۳۷ درصد و صنایع ۱۵ درصد از منابع آب این کشور را مصرف می‌کنند.

کل آب مصرفی یک کشور- از جمله آب مجازی- به عنوان ردپای آب هر کشور شناخته می‌شود.

آب مجازی برابر است با کل آبی که برای تولید محصولات و خدمات صرف می‌شود. مثلاً، برای تولید یک جفت کفش چرمی تقریباً ۸۰۰۰ لیتر، یک بسته چیپس سیب زمینی، ۱۸۵ لیتر و یک سیب، حدود ۷۰ لیتر آب مصرف می‌شود. از آن‌جا که همه این محصولات و کالاها در یک کشور تولید نمی‌شوند، ردپای آب از دو بخش تشکیل شده است: منابع آبی داخل کشور و منابع آبی خارج از کشور که واردات را در برمی‌گیرد.

در بین کشورهای توسعه یافته، بعد از امریکا و کانادا، استرالیا سومین کشور پر مصرف جهان است. با توجه به صادرات محصولات زراعی به دیگر نقاط جهان، این کشور صادرکننده «آب مجازی» است. در استرالیا، کشاورزی از نظر مصرف آب کاملاً کارآمد است، اما اگر به الگوی کلی مصرف آب در خانواده‌ها نگاهی بیندازیم، درمی‌یابیم خانواده‌های استرالیایی ردپای آب بالایی دارند.

این آمریکایی‌ها هستند که بزرگ‌ترین ردپای آب جهان را دارند که برابر است با 2480 m3/yr به ازا هر نفر. پس از آمریکایی‌ها، ساکنان کشورهای جنوب اروپا همچون یونان، ایتالیا و اسپانیا قرار دارند. ردپای آب بالا را می‌توان در مالزی و تایلند هم یافت. مردم چین با میانگین 700 m3/yr به ازا هر نفر ردپای آب نسبتاً کمی دارند.

ردپای آب تا حد زیادی به الگوی مصرف مواد غذایی و دیگر محصولات کشاورزی بستگی دارد.

در کشورهای ثروتمند مردم به طور کلی کالا و خدمات بیشتری مصرف می‌کنند که بلافاصله خود را به صورت افزایش ردپای آب نشان می‌دهد، اما نوع کالاهای مصرفی نیز نقش مهمی دارد، زیرا تولید برخی کالاها مثل گوشت گاو و برنج به آب زیادی نیاز دارد.

ردپای آب آمریکا به خاطر میزان بالای سرانه مصرف گوشت و استفاده زیاد از محصولات صنعتی بالاست و ردپای آب در ایران (1624 m3/cap/yr) به خاطر بازدهی پایین تولیدات کشاورزی و زیاد بودن تبخیر و تعرق.

در آمریکا، سهم بخش صنعت در از ردپای آب 806 m3/cap/yr است در حالی که این رقم در ایران تنها 24 m3/cap/yr است.

یکی دیگر از عوامل مؤثر در افزایش ردپای آب، بهره‌وری است یعنی میزان محصول به دست آمده به ازا هر واحد آب مصرفی. این عامل نشان می‌دهد ردپای آب در کشورهایی مثل تایلند، ترکمنستان، سودان، مالی و نیجریه چرا بالاست. مثلاً در تایلند، از هر هکتار زمین زراعی، به طور میانگین ۲.۵ تن برنج برداشت می‌شود در حالی که میانگین جهان برابر است با ۳.۹ تن در هکتار.

عوامل مؤثر دیگری که به طور غیرمستقیم در افزایش ردپای آب نقش دارند، روش‌های آبیاری نامناسب، یارانه‌های دولتی برای مصرف آب، استفاده از تکنولوژی‌های آبی نامناسب و عدم آگاهی کشاورزان از روش‌های ذخیره آب است.

ردپای آب خارجی کشورها، ۱۶ درصد از کل رد پای آب جهان را تشکیل می‌دهد. با این حال سهم ردپای آب خارجی از کشوری تا کشور دیگر به شدت متغیر است.

برخی کشورهای آفریقایی همچون سودان، مالی، نیجریه، اتیوپی و مالاوی به سختی ردپای آب خارجی دارند، زیرا واردات بسیار اندکی دارند. در برخی کشورهای اروپایی همچون ایتالیا، آلمان، بریتانیا و هلند ردپای آب خارجی ۵۰-۸۰ درصد از کل ردپای آب را شامل می‌شود. محصولات کشاورزی که بیشترین ردپای آب خارجی کشورها را به خود اختصاص می‌دهند، گوشت گاو، دانه سویا، کاکائو، کتان و ذرت هستند.

هشت کشور هند، چین، آمریکا، روسیه، اندونزی، نیجریه، برزیل و پاکستان- ۵۰ درصد از کل ردپای آب جهان را به خود اختصاص داده‌‎اند. هند (۱۳ درصد)، چین (۱۲ درصد)، آمریکا (۹ درصد) بزرگترین مصرف‌کنندگان منابع آب جهان هستند.

اما مصرف بالای آب، روی دیگری هم دارد؛ کلوس ریچاردث، CEO و بنیان گذار شرکتWaterless می‌گوید: با افزایش تقاضای آب، نیاز به انرژی و برق برای تصفیه آب نیز افزایش می‌یابد. از آنجا که سوزاندن زغال اولین راه برای تأمین نیروی برق است، مصرف آب بیشتر به این معنی است که گازهای گلخانه‌ای بیشتری وارد اتمسفر می‌شود.

منابع:

www.statista.com

www.scientificamerican.com

www.safewater.org

مدیر سایت: بهزاد سرهادی

شماره تلفن: 09190622992

شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@

نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com

(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)

_______________________________________________________

×

 براي پيوستن به بزرگترين گروه تلگرام علوم و مهندسي آب با امکان تبادل نظر بين اعضاء کليک کنيد

کتاب کاربرد مدل QUAL2KW

کتاب کاربرد GIS در منابع آب

کتاب محاسبه سيل طرح