3.3 اندازه گیری منطقه تالاب

1.3.3 چرا منطقه تالاب را اندازه گیری کنیم؟

بیش از 1 میلیارد نفر کاملاً به خدمات ارائه شده توسط اکوسیستم تالاب مانند باتلاق ها، تالاب ها، پناهگاه ها، سرزمین های peatlands، باتلاق ها و شالیزارها تکیه می کنند. تالاب های طبیعی سالم و عملکردی ذاتاً با معیشت انسان، رفاه و توسعه پایدار ارتباط دارند. با این حال، تالاب ها با تهدیدهای عمده ای روبرو هستند که ناشی از تبدیل برای توسعه تجاری و کشاورزی، صید بی رویه، گردشگری، آلودگی و تغییرات آب و هوا است. نیاز به تقویت و تقویت سیاست های ملی و چارچوب های قانونی برای کمک به کشورها در حفاظت و بازیابی اکوسیستم های حیاتی تالاب ها ضروری است. اما تلاش های گذشته به دلیل کمبود اطلاعات در مورد مکان ها، انواع و اندازه منابع تالاب با مشکل روبرو شده است. این نوع داده ها و اطلاعات برای اندازه گیری اثربخشی سیاست ها، سازوکارهای قانونی و نظارتی و برای ردیابی پیشرفت به سمت SDG بسیار مهم است. علیرغم اهمیت تالاب ها، و برخلاف سایر اکوسیستم های حیاتی (به عنوان مثال جنگل ها، گیاهان حرا و آبهای داخلی)، تاکنون، میزان و پویایی اکوسیستم های تالاب به خوبی تعریف نشده، مشخص و مدلسازی شده است.

ناسا با استفاده از ماهواره های دقیق باران سنجی خود نمودار بارش یک هفته ای که همچنان بر قاره استرالیا ادامه دارد را نشان می دهد. این بارش که گفته شده دوره بازگشت 50 ساله دارد بر روی کل مساحت این قاره محاسبه گردیده است؛ یعنی مساحتی بالغ بر 7.692 میلیون کیلومتر مربع. مجموع بارش یک هفته اخیر حدود 64 میلیمتر بود. بنابراین حجم سیلاب بر کل این قاره 493 میلیارد متر مکعب بوده است! این رقم معادل 83 سد کرخه در بیشترین تراز آب خود است.

داده های پویایی آب های سطحی دائمی و فصلی

میزان سالانه آب دائمی و فصلی در کیلومتر مربع در سطح ملی، زیر ملی و حوضه برای بارگیری در دسترس است. علاوه بر این، میانگین های نورد پنج ساله برای ردیابی تغییرات طولانی مدت در میزان آب در دسترس است. اینها شامل سال جاری و چهار سال قبل است، بنابراین میانگین پنج ساله برای سال 2004 در نمودار براساس 2000-2004 است. از میانگین های پنج ساله برای شاخص توسعه پایدار (SDG) 6.6.1 استفاده می شود زیرا هدف SDG مربوط به ردیابی تغییرات طولانی مدت است. توجه داشته باشید که در زمینه SDG، داده های 2000-2004 به عنوان یک پایه در نظر گرفته می شود.

در اینجا تصاویری از دریاچه ارومیه را داریم که نشان می دهد اکنون بعد از گذشت چندین دهه تصویر برداری ماهواره ای، نسبت به گذشته چه تغییراتی در این منبع مهم آبی شمال غرب کشور رخ داده است. پردازش های موجود در این بخش حاصل همکارای چند نهاد بین المللی از جمله سازمان ملل متحد و شرکت گوگل است که در بخش توسعه پایدار آب SDG انجام می شود.

کیفیت آب - کدورت و حالت تروفیک

داده ها درصد کلی انحراف، از یک پایه، برای کدورت و حالت تروفیک را نشان می دهد. برای هر دو پارامتر یک خط پایه پنج ساله (2006 - 2010) برای هر دریاچه تولید شده است. این برای اندازه گیری تغییرات در برابر سالهای اخیر (2017-2019) استفاده می شود. داده ها تعداد دریاچه های تحت تأثیر تخریب شرایط محیطی آنها را نشان می دهد (یعنی نشان دادن انحراف در کدورت و حالت تغذیه ای از خط پایه) در مقایسه با تعداد کل دریاچه های یک کشور. مقادیر تولید شده مربوط به دریاچه های با اندازه های مختلف است.

جنگل حرا

داده ها تغییر کل در میزان حرا را نشان می دهد، از زمان شروع کار (سال 2000) یا arrow_drop_up یا ضرر arrow_drop_down را در هر دو درصد و کیلومتر مربع واحد بدست آورید.

مخازن

حداقل میزان آب مخازن کمترین سطح مشاهده شده (یا حداقل) مخازن در یک سال است (اندازه گیری داخل سالانه). این حداقل میزان از یک سال به سال دیگر متفاوت است. داده ها میزان تغییر حداقل سطح سالانه مخازن در مقایسه با دوره مرجع را نشان می دهد. این تغییر با مقایسه حداقل میزان پنج سال اخیر در مقایسه با یک دوره مرجع پنج ساله (2000-2004) محاسبه می شود. تغییر یا arrow_drop_up یا ضرر arrow_drop_down است که در واحد درصد و کیلومتر مربع نشان داده می شود.

پویایی آب سطحی دائمی و فصلی

داده ها نشان دهنده کل تغییر در سطح آبهای سطحی دائمی و فصلی، اندازه گیری شده در مقایسه با یک دوره مرجع تاریخی است. تغییر یا افزایش arrow_drop_up یا کاهش arrow_drop_down است که در هر دو مقدار درصد و کیلومتر مربع نشان داده شده است. کل تغییر در سطح مساحت آبهای سطحی با مقایسه پنج سال اخیر داده ها در مقایسه با یک دوره مرجع پنج ساله (2000-2004) محاسبه می شود.

وزیر نیرو گفت: در نیمه سال آبی جاری میزان بارش‌ها نسبت به سال قبل حدود ۴۰ درصد کاهش داشته است. "رضا اردکانیان" در حاشیه جلسه هیئت دولت با اشاره به میزان بارش‌ها در کشور اظهار کرد: در نیمه سال آبی جاری میزان بارش‌ها نسبت به سال قبل تاکنون حدود 40 درصد و نسبت به بلندمدت حدود 30 درصد کاهش دارد که امیدوار هستیم در روزها و هفته‌های پیش‌رو به‌ویژه در فصل بهار با نزول رحمت الهی جبران قابل ملاحظه‌ای در این زمینه داشته باشیم.

دریاچه اُرومیه نام دریاچه‌ای در شمال غربی کشور ایران است که طبق تقسیمات کشوری ایران، این دریاچه میان دو استان آذربایجان غربی و استان آذربایجان شرقی قرار گرفته‌است. بررسی نوسانات سطح آب دریاچه‌ها به لحاظ اهمیت، ماهیت و موقعیت این مجموعه‌های آبی در سال‌های اخیر اهمیت ویژه ای پیدا کرده‌است. دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی ایران می‌باشد. مساحت این دریاچه در سال ۱۳۷۷ در حدود شش هزار کیلومتر مربع بود که در ردیف بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار می‌گیرد. دریاچهٔ ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی ایران، بزرگ‌ترین دریاچهٔ آب شور در خاور میانه، و ششمین دریاچهٔ بزرگ آب شور دنیا است. آب این دریاچه بسیار شور بوده و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شده. مهم‌ترین جزایر این دریاچه عبارت اند از جزیره کبودان (قویون داغی)، اشک داغی، آرزو و اسپیر.

ارتفاع کل ریزش های جوی از اول مهر لغایت 14 بهمن سال آبی 1400-1399 بالغ بر 87 میلیمتر می‌باشد. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (113 میلیمتر) 23 درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (148 میلیمتر) 41 درصد کاهش نشان می‌دهد. ضمناً حجم بارش اول مهر تا پایان 14 بهمن معادل 143.378 میلیارد مترمکعب می‌باشد.

کاهش 43 درصدی آب مخزن سد زاینده‌رود نسبت به سال گذشته/ پرشدگی 58 درصدی سدهای 10 گانه استان خوزستان

گزارش معاونت آب و آبفای وزارت نیرو نشان می‌دهد تا 29 آذرماه امسال میزان ذخیره آب در مخزن سد زاینده‌رود فقط 14 درصد بوده که نشانگر کاهش 43 درصدی آب مخزن این سد نسبت به سال گذشته است. معاونت آب و آبفای وزارت نیرو در گزارشی آخرین وضعیت سدهای مهم در بخش شرب و کشاورزی را تا 29 آذرماه سال‌جاری منتشر کرده که نشان‌دهنده 52 درصد پرشدگی مخازن کل سدهاست.

گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد تا 28 آذرماه امسال میزان ذخایر آب در مخزن سدهای کشور به 26 میلیارد و 370 میلیون مترمکعب رسیده است. بر اساس آمار دفتر مطالعات پایه شرکت مدیریت منابع آب ایران، مجموع ظرفیت مخازن سدها 50 میلیارد و 500 میلیون مترمکعب بوده که نشان‌دهنده 52 درصد پرشدگی مخازن است.

سهم استان البرز از منابع آب سطحی دو سد کرج و طالقان با ابلاغ و صدور مجوز وزارت نیرو، دو برابر افزایش یافت. "ذوالفقار مهدی زاده" مدیرعامل شرکت آبفای استان البرز با اعلام این خبر گفت: با توجه به وابستگی حدود 77 درصدی استان در بخش آب آشامیدنی به منابع آب سفره‌های زیرزمینی و ضعف و افت شدید این منابع بخاطر برداشت‌های طولانی مدت و بی‌رویه، لزوم افزوده شدن منابع سطحی به چرخه تولید و مصرف ضرورتی اجتناب ناپذیر بود. درهمین راستا با نظرمثبت وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب ایران، مجوز برداشت سالانه 55 میلیون متر مکعب آب از سدهای کرج و طالقان صادر شد و به این ترتیب با توجه به اینکه سهم قبلی استان از منابع سطحی این دو سد هم 55 میلیون متر مکعب بود، این میزان به 110 میلیون متر مکعب افزایش یافته است.

5.3 زمان بندی بارندگی

میزان بارندگی در یک بازه زمانی مشخص در ستون میلی متر آب یا لیتر در متر مربع ثبت می شود. دو واحد اندازه گیری معادل هستند:

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان از کاهش ۸۲ درصدی رواناب رودخانه‌ها و کاهش ۳۱ درصدی بارش‌ها در پاییز امسال خبرداد. سیدمحسن حسینی در جمع خبرنگاران اظهار کرد: در دو ماهه اول پاییز امسال مقدار بارندگی تجمعی متوسط در ایستگاه‌های شرکت آب منطقه‌ای استان ۵۶ میلیمتر بوده که نسبت به آمار بلندمدت ۳۱ درصد کاهش داشته است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان:

60 درصد از حجم ذخیره آب سد اکباتان همدان خالی است

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان از ذخیره بیش از 13 میلیون متر مکعبی آب پشت سد‌ اکباتان همدان خبر داد و گفت: 60 درصد از حجم ذخیره آب این سد برای مهار سیلاب‌های احتمالی خالی است. "منصور ستوده" گفت: هم اکنون 13 میلیون و 200 هزار متر مکعب آب در پشت سد اکباتان همدان ذخیره داریم که به میزان 40 درصد از کل حجم ذخیره این سد است.

انواع مختلف طغیان وجود دارد که ناشی از شرایط مختلف آب و هوایی و بارش است. ممکن است شما همیشه در معرض خطر یک یا چند نوع از این سیل ها باشید. سیلاب طبیعی است و نمی توان جلوی آن را گرفت. سیل می تواند تأثیرات مثبت و منفی داشته باشد. از جمله تأثیرات مثبت جاری شدن سیل، می توان به آب برای اکوسیستم تالاب و تأمین مجدد رطوبت و مواد مغذی خاک برای کشاورزی اشاره کرد. اثرات منفی سیل می تواند خسارات قابل توجهی به خانه ها و مشاغل، زیرساخت های حیاتی و کشاورزی، از جمله کشاورزی و محصولات وارد کند.

اگر چه وضعیت بارش در روزهای اخیر مناسب بوده اما ایران به عنوان یکی از مناطق بسیار حساس به منابع آبی می­باشد و از جمله کشورهایی با ذخایر آبی آسیب پذیر است. این در حالی است که متوسط مصرف آب بیش از میانگین منطقه خاور میانه و شمال آفریقا است. بانک جهانی در گزارش سال ۲۰۱۷ خود با عنوان " Iran Economic Monitor" یکی از چالش­های اقتصادی آینده ایران را بحران آب معرفی کرده است. در این نوشتار نگاهی اجمالی به مهم­ترین نکات ارائه شده گزارش مذکور خواهیم داشت.

گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد از ابتدای سال آبی (۰۰_۹۹) تا دوم آبان ماه میزان بارندگی در گیلان 88.8 میلی‌متر ثبت شده است. بر اساس آمار دفتر مطالعات پایه شرکت مدیریت منابع آب ایران، از ابتدای سال آبی (۰۰_۹۹) تا دوم آبان‌ماه امسال متوسط میزان بارندگی 5.2 میلی‌متر بوده که این رقم در مدت مشابه سال آبی گذشته 10.3 میلی‌متر، میانگین 11 ساله 8.8 میلی‌متر و بلندمدت (52 ساله) نیز 8.4 میلی‌متر بوده است.

بانک اطلاعات جهانی مخزن و سدها موسوم به GRanD v1.1 محصولی از پروژه سیستم آب جهانی است که یک تلاش مشترک بین المللی را برای جمع آوری مجموعه داده های موجود در مورد سدها و مخازن با هدف تهیه یک پایگاه داده واحد، صریح و قابل اعتماد از نظر جغرافیایی برای این پایگاه آغاز شد. نسخه اولیه 1.1 GRanD شامل 6862 رکورد از مخازن و سدهای مرتبط با آنها با ظرفیت ذخیره تجمعی 6197 کیلومتر مکعب است. یازده موسسه شرکت کننده داده ها را از منابع متعددی جمع آوری کرده و مجموعه داده توسط دانشگاه مک گیل مدیریت می شود. گرچه GRanD مورد به روزرسانی قرار گرفته است، GRanD v1.1 برای پشتیبانی از تحقیقات موجود و آینده در دسترس خواهد بود.

گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد فروردین 99، با 80 میلی‌متر بارندگی، پربارش‌ترین ماه و زمستان سال 98 با 114 میلی‌متر بارندگی، پر بارش‌ترین فصل سال آبی گذشته بوده است. بر اساس آمار دفتر مطالعات پایه شرکت مدیریت منابع آب ایران، سال آبی 99- 98 در حالی به پایان رسید که این سال با متوسط میزان بارندگی‌ها 317.7 میلی‌متر جزو پربارش‌ترین سال‌ها در 50 سال گذشته بوده، اما با این وجود، این رقم نسبت به سال آبی ماقبل با میزان بارش 342 میلی‌متر حدود 7 درصد کاهش نشان می‌دهد.