محاسبه و بستن بیلان آب در حوضه‌های آبریز و آبخوان‌های ایران برعهده وزارت نیرو قرار دارد و این وزارتخانه در دفتر مطالعات پایهٔ منابع آب، علاوه بر مدیریت گردآوری اطلاعات در سطح کشور (که از طریق شرکت‌های آب منطقه‌ای سی‌گانهٔ کشور انجام می‌گیرد)، تحلیل‌ها و گزارش‌های متعددی همچون بیلان آب را مرتباً تولید می‌نماید. بیلان آب در حوضه‌های آبریز (محدوده‌های مطالعاتی یا در حقیقت همان حوضه آبریز درجه سه) و آبخوان‌ها در قالب گزارش‌های مختلفی ارائه می‌شوند که از آن جمله می‌توان به مطالعات طرح جامع آب، اطلس منابع آب کشور، بهنگام‌سازی بیلان آب، تمدید ممنوعیت بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی و غیره اشاره داشت.

هر شکلی از محاسبهٔ بیلان، نهایتاً با عدم‌قطعیت روبروست. منشأ عدم‌قطعیت‌ها در محاسبات بیلان را می‌توان به دو منبع نسبت داد: تغییرات طبیعی در چرخهٔ آب و خطاهای اندازه‌گیری. تمامی مؤلفه‌های بیلان به اشکال مختلف تغییرپذیر هستند. از بارندگی گرفته، تا تبخیرتعرق، رواناب و نفوذ همگی تحت تأثیر پارامترهای مختلف تغییر می‌کنند و در برخی مناطق، میزان تغییرات بسیار شدیدتر است. همین‌طور ارتباط تنگاتنگ و در هم‌پیچیدهٔ پارامترهای مختلف، همچون دما، بارش، تبخیر، پوشش گیاهی و غیره موجب می‌شود تا به راحتی مقدار مؤلفه‌ها دستخوش تغییرات جدی قرار گیرند. خطاهای ناشی از اندازه‌گیری نیز، همان‌طور که گفته شد به دلیل ذات برخی از مؤلفه‌ها و پارامترها، یا حتی محدودیت‌های مالی، تخصصی و غیره ممکن است کم یا زیاد باشد.

در راستای برگزاری مجموعه رویدادهای مرتبط با «سمپوزیوم ملی مسائل حل نشده بیلان آب کشور» با توجه به محدودیت‌ها و عدم امکان برگزاری جلسات حضوری، بخشی از برنامه‌های این رویداد ملی به صورت سلسله نشست‌های مجازی برنامه‌ریزی شده است.

بخشی از آب کرهٔ زمین بر روی سطح زمین در قالب اقیانوس‌ها، یخچال‌ها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، آبراهه‌ها و تالاب‌ها است؛ همچنین بخش دیگر آن در زیرسطح زمین بصورت رطوبت خاک و آب‌های زیرزمینی است، و بخش دیگر در اتمسفر قرار دارد. بیش از ۹۷ درصد کل ذخایر آبی کرهٔ زمین در اقیانوس‌ها قرار دارد. از کل میزان آب موجود در خشکی، ۷۷ درصد به صورت یخچال‌ها و پوشش‌های برفی هستند و بخش اعظم دیگر آن بصورت ذخایر آب زیرزمینی است. آب به صورت مداوم از مسیرهای مختلف در چرخهٔ آب حرکت می‌کند؛ حرکت آب در برخی از این مسیرها بسیار سریع است مانند بارش بر روی زمین یا تبخیر پس از بارش؛ اما در برخی دیگر از مسیرها، آب با سرعت بسیار کندی در حد قرن‌ها و هزاره‌ها حرکت می‌کند مانند ذوب برف در یخچال‌ها. برای اطلاعات بیشتر می‌توان به مدخل چرخه آب رجوع کرد.

بیلان آب برگردان دو واژهٔ Water budget و Water balance است. بیلان آب بیانگر موجودی و تغییراتی است که در موجودی آب در یک محدودهٔ زمانی و مکانی بخصوص رخ می‌دهد. آب به دلیل حرکت در سه فاز جامد، مایع و گاز تحت انرژی‌های موجود در طبیعت، و همین‌طور تحولات مختلف طبیعی و انسانی، همواره در حال جابجایی است. اهمیت آب در حیات انسان و اکوسیستم‌ها موجب می‌شود تا مطالعه و ارزیابی وضعیت بیلان آب ضرورت یابد.

شکل 4.1 بودجه سالانه آب زمین

4.1 بودجه آب

بودجه آب، موجودی آب برای یک پیکره آب خاص (یا منطقه هیدرولوژیک) را در طی یک بازه زمانی مشخص نشان می دهد.

می توان آن را با استفاده از معادله پیوستگی تخمین زد، که تعادل بین ورودی، خروجی و تغییر ذخیره در هر قسمت از آب / منطقه هیدرولوژیک را برای یک مدت زمان بیان می کند:

سرپرست شرکت آب منطقه‌ای بوشهر با تاکید بر بیلان منفی دشت‌های استان، در خصوص مخاطرات چاه‌های غیرمجاز هشدار داد. "حسین باشی زادگان" در نشست هم اندیشی مدیران عامل صنعت آب و برق استان بوشهر با حضور نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی گفت: در استان شاهد رشد 4.5 برابری جمعیت نسبت به گذشته هستیم که این موضوع محدودیت‌هایی را حاصل کرده و باعث شده دشت‌های استان با بیلان منفی مواجه شوند تا جایی که ادامه این روند منجر به خشک و بی‌آب شدن دشت‌ها خواهد شد.

اجرای مشترک 4 پروژه در زمینه مدیریت منابع آب توسط ایران و آلمان/ همکاری در زمینه پایش حوضه‌های آبریز با تصاویر ماهواره‌ای

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در دیدار با معاون وزیر محیط زیست آلمان گفت: در زمان حاضر 4 پروژه مهم در زمینه مدیریت منابع و استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در پایش منابع آب به صورت مشترک بین ایران و آلمان در دست اجرا است.

مهندس "رحیم میدانی" معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب در دیدارعصر امروز (شنبه) با " فلاس بارت " معاون وزیر محیط زیست حفاظت از طبیعت، ساختمان و ایمنی هسته ای جمهوری فدرال آلمان ضمن اشاره به نشستی که حدود سه ماه قبل با حضور متخصصان آلمانی در خصوص احیای تالاب هامون در یزد برگزار شد، ابراز داشت: فعالیت کشورها در سرنوشت همسایگان تأثیر می‌گذارد و ریزگردهای 92 درصدی که از کشورهای همسایه وارد ایران می‌شوند 65 درصد آن‌ها از کشور عراق بوده و دلیل آن نیز سد سازی کشور ترکیه بر روی دجله و فرات است.