در ایران محدودیت ذاتی منابع آب قابل دسترس از یک طرف، و کم آبی ها و خشکسالی های اخیر از طرف دیگر، حساسیت بخش آب و ضرورت برنامه ریزی در مورد آن را مضاعف ساخته است. وجود نهادهای موازی در کنترل منابع آب در کشور و ضعف محسوس در مدیریت تقاضا، اجرای سیاست های بالادستی به منظور نیل به اهداف توسعه پایدار را با چالش همراه کرده است. بخشی نگری، هماهنگی حداقلی و فقدان برنامه ریزی جامع بین متولیان بخش منابع و مصارف، به عدم امکان ایجاد سامانه پایش و بیلان قابل اطمینان، منتهی گردیده است. فقدان جامعه آماری قابل استناد در وضعیت تغییر اقلیم و تشدید پدیده های حدی هیدرولوژیکی، منجر به بهره وری نازل در عمده بخش های مصرف کننده، بخصوص در بخش کشاورزی به عنوان مهم ترین عنصر تقاضای آب در کشور شده است. تعارض منافع با نتیجه بهره برداری حداکثری از منابع استراتژیک، بخصوص در بخش آب زیرزمینی، از اثرات سو چنین رویکردی بوده است. بعلاوه طرح های نیمه تمام متعدد بخش آب به ویژه طرح های مرزی، با عنایت به مشکلات تأمین اعتبارات، عموما منجر به تشدید مناقشات آبی محلی و منطقه ای از یک سو و از سوی دیگر منجر به موج مهاجرت جوامع محلی و روستایی به حاشیه شهرهای بزرگ، و ایجاد بارگذاری های پیش بینی نشده در برخی مناطق (بخصوص پایتخت) کشور شده است. بررسی‌ها نشان داده است که منابع آب قابل استحصال کشور از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب به ۱۰۰ میلیارد متر مکعب در سال های اخیر کاهش یافته است؛ این درحالی است که حدود 140 میلیارد متر مکعب از منابع آب استراتژیک کشور نیز در بلند مدت استفاده شده است. سرانه منابع آب تجدیدپذیر کشور در حال حاضر حدود 1300 مترمکعب در سال است. پیش بینی می‌شود در صورت تحقق برنامه‌های افزایش جمعیت، سرانه منابع آب تجدیدپذیر متوسط کشور در سه دهه آینده به کمتر از 1000 متر مکعب در سال خواهد رسید؛ و تنش‌های کم‌آبی در کشور شدت بیشتری خواهد یافت. نکته‌ دیگر توزیع غیریکنواخت منابع آب و جمعیت در کشور است. ایران به 6 حوضه آبریز اصلی تقسیم شده است. حوضه آبریز فلات مرکزی و نوار شرقی کشور که بیش از نیمی از مساحت ایران را تشکیل می‌دهد، 25 درصد منابع آب تجدیدپذیر را در اختیار دارد و 50 درصد جمعیت کشور در این حوضه مستقر شده است. در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان که نزدیک به نیمی از منابع آب تجدیدپذیر ایران را تولید می‌کند، تنها 25 درصد جمعیت مستقر شده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که توزیع جمعیت تناسبی با توزیع منابع آب ندارد. به این ترتیب به صورت خلاصه، چالش های مهم و کلان در ارتباط با مدیریت پایدار منابع آب که موثر بر توسعه در دیگر بخش های کشور می باشد، عبارتند از: 

• بهره‌برداری از منابع آب بیش از ظرفیت برد آنها،
• تشدید پدیده های حدی هیدرولوژیکی (خشکسالی و سیل) به دلیل تغییرات اقلیم، 
• عدم وجود سیستم پایش و بیلان قابل اطمینان منابع آب،
• بهره وری نازل در عمده بخش های مصرف کننده با تأکید بر بخش کشاورزی، 
• وجود طرح های نیمه تمام متعدد بخش آب به خصوص طرح های مرزی با عنایت به مشکلات تأمین اعتبارات،
• تشدید مناقشات آبی محلی و منطقه‌ای،
• عدم توزیع یکنواخت منابع آب و جمعیت بهره‌بردار در سطح کشور.

مدیر سایت: بهزاد سرهادی

شماره تلفن: 09190622992

شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@

نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com

(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)

_______________________________________________________

پروژه تخصصی در لینکدین

×

 براي پيوستن به بزرگترين گروه تلگرام علوم و مهندسي آب با امکان تبادل نظر بين اعضاء کليک کنيد

کتاب کاربرد مدل QUAL2KW

کتاب کاربرد GIS در منابع آب

کتاب محاسبه سيل طرح