بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده، احتمال بروز بحران آب در شهر تهران از نیمه دوم شهریور ماه به بعد افزایش می‌یابد. این پیش‌بینی‌ها بر پایه روندهای فعلی و داده‌های حاصل از تحلیل سری‌های زمانی جریان ورودی و خروجی مخازن آبی صورت گرفته است. در این گزارش، نمودارهای پیش‌بینی حجم مخازن سه سد اصلی تأمین‌کننده آب تهران شامل سدهای کرج، لتیان و ماملو ارائه شده‌اند. این سدها نقش محوری در تأمین آب شرب و مصارف شهری پایتخت دارند. در مقابل، سدهای لار و طالقان به دلیل نقش کمتر در تأمین مستقیم آب تهران در این مرحله از تحلیل مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.

صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، با اشاره به اظهارات اخیر رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی، که مدعی شده بود بارورسازی ابرها موجب افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی بارش در مناطق هدف شده، تأکید کرد که این روش راهکاری مؤثر برای مقابله با خشکسالی نیست.

وضعیت بحرانی آب در کلان‌شهرهای ایران یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی کشور در دهه‌های اخیر به شمار می‌رود. با افزایش جمعیت، رشد سریع شهرنشینی و گسترش بی‌رویه صنایع، تقاضا برای آب به شدت افزایش یافته است، در حالی که منابع تجدیدپذیر آب در کشور محدود و آسیب‌پذیر هستند. بسیاری از کلان‌شهرها همچون تهران، اصفهان، مشهد، شیراز و کرج با بحران‌های جدی در تأمین آب شرب مواجه هستند و مجبور به انتقال آب از مناطق دوردست یا استفاده بیش از حد از منابع زیرزمینی شده‌اند. این وابستگی شدید به آب‌های زیرزمینی، افت شدید سطح آبخوان‌ها، خشک شدن چاه‌ها و فرونشست زمین را در پی داشته است که نه‌تنها مخاطرات زیرساختی ایجاد می‌کند، بلکه سلامت و امنیت زیست‌محیطی را نیز به خطر انداخته است.

در خرداد ماه ۱۴۰۴، وضعیت منابع آبی در سد الغدیر ساوه نگران‌کننده گزارش شده است. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی اداره هواشناسی استان مرکزی، حجم فعلی آب موجود در این سد تنها به حدود ۲۵ میلیون مترمکعب رسیده است. این رقم تنها معادل ۹ درصد از ظرفیت کل مخزن سد را شامل می‌شود،

مهاجرت غیرقانونی، به‌ویژه در کشورهایی مانند ایران که با محدودیت منابع مواجه‌اند، افزون بر پیامدهای امنیتی و اجتماعی، می‌تواند تبعات بسیار جدی زیست‌محیطی و زیرساختی به همراه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین این تبعات، بحران در مصرف منابع حیاتی مانند آب و برق است. تهران، به‌عنوان پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر ایران، همین حالا نیز با چالش‌های بزرگی در مدیریت منابع آب و انرژی مواجه است. افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت غیرقانونی، بدون برنامه‌ریزی و زیرساخت‌های لازم، فشار شدیدی بر شبکه‌های آب‌رسانی و برق‌رسانی وارد می‌کند. مهاجرانی که بدون ثبت و کنترل وارد کشور می‌شوند، 

رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بر اثر بی توجهی‌های زیست‌محیطی ۴۳ درصد تالاب‌های کشور به کانون گرد و غبار تبدیل شده‌اند. شینا انصاری امروز در نشست کارگروه پسماند و محیط زیست البرز افزود: در برنامه هفتم توسعه به مباحث زیست‌محیطی توجه جدی در مولفه‌های مختلف از جمله مدیریتی شده است و قوانین خوبی در این زمینه داریم.

بررسی برف در بسیاری از تحلیل ها بر روی پارامتر پوشش برف صورت میگیرد. این پارامتر فاقد ارزش گذاری عمق و تراکم برف است و بنابراین معیار درستی از تحلیل وضعیت برف نیست. در شکل های زیر، اختلاف پوشش برف و آب معادل برف در تاریخ 18 اسفند 1403 و 18 اسفند 1402 بر روی مرز حوضه آبریز سدهای 5 گانه تهران مقایسه شده است. رنگ سرخ کاهش و رنگ آبی افزایش سال جاری نسبت به سال قبل را نشان می دهد. محدوده های فاقد رنگ نیز بدون اختلاف بوده است. همچنان که مشخص می باشد، پوشش برف وضعیت مشابهی را نشان می دهد اما آب معادل برف کاهش شدید را نمایان کرده است.

با توجه به اطلاعات موجود، پیش‌بینی می‌شود که تهران در تابستان ۱۴۰۴ با چالش‌های جدی در تأمین آب مواجه شود. معاون درآمد و امور مشترکین شرکت آب و فاضلاب استان تهران اعلام کرده است که حجم آب موجود در سدهای پنج‌گانه تهران نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته و احتمال کم‌آبی در تابستان آینده وجود دارد. برای مقابله با این وضعیت، از مشترکان درخواست شده است که مصرف آب خود را حداقل ۱۰ درصد کاهش دهند تا مشکلات کمتری در تأمین آب پیش آید. 

کاهش شدید تراز آب در سدهای پنج‌گانه تهران، به‌ویژه در سدهای لتیان و کرج که از اصلی‌ترین منابع تأمین آب این شهر در کنار سد ماملو محسوب می‌شوند، وضعیت را در سال ۱۴۰۴ بحرانی کرده است. در پنج سال اخیر، میزان بارندگی در تهران به‌طور محسوسی کاهش یافته و این در حالی است که بارگذاری جمعیتی ناشی از ورود میلیون‌ها مهاجر افغان و صدها هزار مهاجر داخلی، فشار مضاعفی بر منابع محدود آب این شهر وارد کرده است. بررسی پیش‌بینی‌های اقلیمی نشان می‌دهد که کمبود آب در سدهای تهران در ماه‌های آینده جبران نخواهد شد.

نقشه فرونشست‌های تهران نشان می‌دهد این استان از فرونشست‌های وسیع و عمیق رنج می‌برد. لکه‌ای در جنوب و غرب کلانشهر تهران و لکه‌ای دیگر در دشت ورامین قرار گرفته و در اراضی کشاورزی این مناطق گسترده شده است. البته این پدیده فقط مزارع و باغ‌های تهران را تحت‌تأثیر قرار نداده و در هفت منطقه از مناطق ۲۲گانه تهران نیز ریشه دوانده است. زیرساخت‌هایی مثل خطوط راه‌آهن بین‌شهری، مترو، خیابان‌ها و مناطق مسکونی در معرض فرونشست قرار گرفته‌اند که این امر، ضرورت مقابله با این پدیده ایجادشده به‌دلیل بدمصرفی آب‌های زیرزمینی را به مسئولان گوشزد می‌کند. در این گزارش عوارض و عوامل احتمالی مؤثر بر فرونشست تهران در گفت‌وگو با «مهدی معتق»، استاد مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان، مورد بررسی قرار گرفت که در زیر می‌خوانید.

با وجودی که اطراف کلانشهر مشهد چهار سد با کاربری تامین آب کشاورزی ساخته شده‌اند که حجم نرمال مخزن آن‌ها در مجموع به بیش از ۹۲ میلیون متر مکعب می‌رسد، باز هم دشت‌های اطراف آن شاهد حفر چاه‌های متعدد به‌منظور مصارف کشاورزی است. نتیجه آنکه هیولای خفته فرونشست بیدار شده و به زیرساخت‌های اقتصادی و فرهنگی خطه خراسان دست‌درازی می‌کند. در این رابطه مهدی معتق، استاد مرکز تحقیقات علوم زمین و دانشگاه لایپنیتز هانوفر ‌آلمان با بیان اینکه انتظار می‌رود سدها با اختصاص آب‌های سطحی به کشاورزان از فشار بر سرمایه‌های آبی سفره‌های زیرزمینی بکاهند، معتقد است که این سازه‌های عظیم و پرهزینه در ماموریت خود شکست خورده‌اند.

پمپاژ شدید آب زیرزمینی که قبلاً به طور کامل شناخته نشده بود، عامل تخریب سفره های زیرزمینی و فرونشست زمین در ایران است. ما از یک بررسی ماهواره ای با وضوح 100 متر از سال 2014 تا 2020 برای ارزیابی پیامدهای اخیر استفاده از آب های زیرزمینی در سراسر کشور استفاده می کنیم. نتایج نشان می دهد که تقریباً 56000 کیلومتر مربع (3.5٪) از مساحت کشور در معرض فرونشست زمین است که عمدتاً به آبیاری مرتبط است. 3000 کیلومتر مربع از این منطقه نرخ فرونشست بیش از 10 سانتی متر در سال را تجربه می کند. حوضه آبریز فلات مرکزی میزبان دو سوم سفره‌های آب‌های رو به کاهش کشور است و مکان‌هایی با نرخ بالاتر از 35 سانتی‌متر در سال فرو می‌روند. نتایج نشان می‌دهد که کاهش سالانه آب زیرزمینی 1.7 میلیارد متر مکعب (BCM) از سفره‌های زیرزمینی محدود و نیمه محدود، با تراکم غیرکشسانی طولانی‌مدت برای اکثر سفره‌ها تقریباً یک مرتبه بزرگ‌تر از پاسخ الاستیک فصلی آنها است. این امر بر از بین رفتن دائمی سفره های زیرزمینی تاکید می کند که پایداری منابع آب در سراسر ایران را به خطر می اندازد.

"بهزاد پارسا" با اشاره به شروع فصل پاییز و آغاز سال آبی جدید اظهار کرد:  سال آبی 1403-1402 پس از فرازو فرودها از منظر سیل و خشکسالی به پایان رسیده و با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای سال آبی جدید و چشم امید به الطاف خداوند متعال قدم به سال آبی 1403-1404 می‌گذاریم.

طبق آخرین آمار اعلامی، بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد دوره‌های خشکسالی در تهران دو ساله بوده و پس از آن ترسالی بر این استان حاکم می‌شد، اما در سال آبی جاری استان تهران برای چهارمین سال پیاپی خشکسالی را تجربه کرد که در تمامی دوره‌ها بی‌سابقه است. منابع آبی تهران به دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیمی، همواره با چالش‌های بزرگی در تامین آب روبرو بوده است. تهران به‌طور عمده به دو منبع اصلی برای تامین آب وابسته است: منابع سطحی و منابع زیرزمینی.هر یک از این منابع نقش مهمی در تامین آب شهری ایفا می‌کنند و چالش‌های خاص خود را دارند.

آخرین وضعیت دریاچه ارومیه نشان از پر شدگی مساحت دریاچه به مقدار 21.9 درصد برابر 1253.5 کیلومتر مربع از مساحت دریاچه (و نه حجم) آن است. در این محاسبات پلیگون مرجع مساحت دریاچه ارومیه دارای مساحت 5728.5 کیلومتر مربع است. در ادامه نمودار و عکس این دریاچه برای تاریخ 27 شهریور 1403 ارائه شده است.

بر اساس اعلام مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، میزان بارش تجمعی کشور از ابتدای سال آبی یعنی مهر گذشته تا کنون به ۲۳۲.۵ میلی متر رسید که معادل بارش نرمال در این بازه زمانی است. به گزارش ایلنا از روابط عمومی سازمان هواشناسی کشور، این شرایط نشان می دهد که کسری بارش باقی مانده از پاییز و زمستان گذشته اکنون به صفر رسیده است. بخش قابل توجهی از این کسری در بهار امسال جبران شده است.

 وقتی اهداف استراتژیک بخش آب کشور که 20 سال پیش (در سال 1382) در دولت توسط هیئت وزیران بر اساس نیازهای واقعی تدوین شد و دقیقا برای سال جاری هدف گذاری شده است را بررسی میکنیم، از 18 بند اساسی این اهداف، مهم ترین آنها یعنی شماره 3 که مدیریت مصرف است به اندازه مطلوب نتایج ملموس را ارائه نداده است. زیرا در هدف گذاری های این بند، تغییر اقلیم در آن سال چندان قابل پیش بینی نبوده است. 

حمید احسانی رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل این شرکت با اشاره به اینکه بروز تخلفات در بالادست رودخانه و خشکسالی باعث کاهش آورد سد نمرود در سال‌های اخیرشده است و این امر باعث تأثیرات کاهشی و عدم ورود آب به شهرستان‌های گرمسار و آرادان شده‌است، اظهار کرد: شرکت آب منطقه‌ای سمنان با تشکیل جلسات متعدد در حوزه حبله‌رود با حضور نمایندگان شرکت‌های آب منطقه‌ای تهران پیگیری تخلفات در بالادست و بازدیدهای میدانی بوده است.

یک مخزن بزرگ در دره ریو گراند در تابستان 2024 به سطح کم سابقه ای رسید، زیرا مناطق اطراف آن در جنوب تگزاس و شمال مکزیک با شرایط خشکسالی شدید مواجه بودند. مخزن آمیستاد، که در مرز ایالات متحده و مکزیک قرار دارد، در 17 ژوئیه 2024 به پایین ترین سطح آب خود رسید، زمانی که کمتر از یک چهارم ظرفیت خود را داشت.

مرکز پژوهشی چتم هاوس که از آن به عنوان اندیشکده سیاست خارجی انگلیس یاد می شود، در گزارشی پژوهشی به نقش موثر تغییرات آب و هوایی در ایجاد گرمای شدید جهان پرداخت و عنوان کرد: احتمال موج های شدید گرما در آمریکا و مکزیک نسبت به دوران انقلاب صنعتی تا 35 برابر افزایش یافته است. تغییرات اقلیمی باعث افزایش شدت و تعداد روزهای تکرار موج‌های گرما می‌شود، در این بین از سوزاندن سوخت‌های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه‌ای به عنوان عوامل اصلی گرم شدن کره زمین و تشکیل امواج گرما یاد شده است.

احد وظیفه تاکید کرد: از ابتدای سال آبی تا اوایل تیرماه امسال مجموع متوسط بارش در استان تهران حدود 25 درصد کمتر از نرمال است و جریان رودخانه‌ها و منابع آبی استان ضعیف‌تر از شرایط معمول و حجم آب پشت سدها کمتر از میزان نرمال است. احد وظیفه؛ رییس مرکز ملی اقلیم سازمان هواشناسی کشور با روزنامه اعتماد گفتگو کرده است

در ایران محدودیت ذاتی منابع آب قابل دسترس از یک طرف، و کم آبی ها و خشکسالی های اخیر از طرف دیگر، حساسیت بخش آب و ضرورت برنامه ریزی در مورد آن را مضاعف ساخته است. وجود نهادهای موازی در کنترل منابع آب در کشور و ضعف محسوس در مدیریت تقاضا، اجرای سیاست های بالادستی به منظور نیل به اهداف توسعه پایدار را با چالش همراه کرده است. بخشی نگری، هماهنگی حداقلی و فقدان برنامه ریزی جامع بین متولیان بخش منابع و مصارف، به عدم امکان ایجاد سامانه پایش و بیلان قابل اطمینان، منتهی گردیده است. فقدان جامعه آماری قابل استناد در وضعیت تغییر اقلیم و تشدید پدیده های حدی هیدرولوژیکی، منجر به بهره وری نازل در عمده بخش های مصرف کننده، بخصوص در بخش کشاورزی به عنوان مهم ترین عنصر تقاضای آب در کشور شده است.