فاجعه در بیخ گوش تهران

۰۶ اسفند ۰۳ ، ۰۹:۲۸ نويسنده: بهزاد سرهادی

کاهش شدید تراز آب در سدهای پنج‌گانه تهران، به‌ویژه در سدهای لتیان و کرج که از اصلی‌ترین منابع تأمین آب این شهر در کنار سد ماملو محسوب می‌شوند، وضعیت را در سال ۱۴۰۴ بحرانی کرده است. در پنج سال اخیر، میزان بارندگی در تهران به‌طور محسوسی کاهش یافته و این در حالی است که بارگذاری جمعیتی ناشی از ورود میلیون‌ها مهاجر افغان و صدها هزار مهاجر داخلی، فشار مضاعفی بر منابع محدود آب این شهر وارد کرده است. بررسی پیش‌بینی‌های اقلیمی نشان می‌دهد که کمبود آب در سدهای تهران در ماه‌های آینده جبران نخواهد شد.

خشکسالی‌های متوالی باعث حفر چاه‌هایی با عمق بیش از ۳۰۰ متر در تهران شده که سطح آب زیرزمینی را به‌شدت کاهش داده است. اکنون تهران با بحرانی چندوجهی مواجه است؛ کاهش فشار شبکه توزیع آب به دلیل پیچیدگی‌های این سیستم نه‌تنها کارآمد نیست، بلکه می‌تواند منجر به نارضایتی عمومی و عدم دسترسی به آب در مناطق مرتفع و مرکزی شود. از سوی دیگر، اولین قطعی‌های گسترده یا جیره‌بندی برنامه‌ریزی‌شده، مردم را به ذخیره خانگی آب ترغیب کرده که این خود باعث کاهش شدیدتر و تصاعدی منابع آبی می‌شود.

افزون بر این، ناترازی‌های انرژی و قطعی‌های برق نیز بحران را تشدید می‌کند. در ساختمان‌های بلندمرتبه، ازکارافتادن سیستم‌های پمپاژ آب، قطعی آب را در پی دارد که پیامدهای مشابهی را به همراه خواهد داشت. در کنار این چالش‌ها، افت سطح آب زیرزمینی در تهران به حدی رسیده که همراه با عوامل زمین‌شناسی، خطر وقوع زلزله را افزایش داده است. پدیده اتساع خاک و آبخوان، احتمال رخداد زلزله‌ای شدید را بیشتر کرده است. تهران به‌طور تاریخی دارای دوره بازگشت ۱۵۰ ساله برای زلزله‌های بزرگ در حدود ۷ ریشتر است، اما اکنون ۱۸۰ سال از آخرین زلزله شدید در این منطقه گذشته است. یک پژوهش علمی انجام‌شده در دانشگاه گرونبل آلمان نیز احتمال وقوع زلزله‌ای با بزرگی ۶.۷ ریشتر را در بازه زمانی ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۹ قطعی دانسته است.