حجم زنده و قابل استفاده پشت سد کرخه در حال حاضر بر اساس پایش‌های روز جاری ۷۶۰ میلیون متر مکعب است و با این حجم از برداشت تنها ۵۴ روز با صفر شدن آب سد کرخه فاصله داریم. یک منبع آگاه وزارت نیرو با اشاره به افزایش میزان خروجی آب رودخانه کرخه تا سقف ۱۶۰ متر مکعب بر ثانیه گفت: حجم زنده و قابل استفاده پشت سد کرخه در حال حاضر بر اساس پایش‌های روز جاری ۷۶۰ میلیون متر مکعب است و با این حجم از برداشت، تنها ۵۴ روز با صفر شدن آب سد کرخه فاصله داریم.

حوضه آبریز کارون بزرگ در جنوب غرب ایران منطقه ای با آورد جریان بالا در طی سال ها مرکز توسعه کشاورزی کشور بوده است. زمین های وسیع که سد های بزرگی در بالادست آن به آبیاری زمین ها کمک می کند. در اینجا آمار SDG سازمان ملل متحد را از وضعیت آب این حوضه مهم آبریز بررسی میکنیم. در شکل بالا وسعت این حوضه آبریز را در محدوده کشور مشاهده می کنید. داده های حاضر تا سال 2019 بروز شده اند. بنابراین حدودا تا سال 1399 را نمایش می دهند.

1- نمودار وضعیت منابع آب دائمی و فصلی

در نمودار بالا، ستون عمودی وسعت آب را نشان می دهد. مثلا وسعت دریاچه ها و... در این نمودار مقدار منابع آب دائمی (Permanent) و فصلی (Seasonal) طی زمان نشان داده شده است. این دو نمودار به ترتیب با رنگ های آبی پر رنگ و کم رنگ مشخص شده اند. می توانید ببینید که آب های دائمی در این محدوده اگرچه طی دوره های بلند مدت نوسان تکراری دارد اما کاهشی در آن مشاهده نمی گردد. همچنین آب های فصلی تنش بسیار شدید و تغییرات بزرگ را در مقدار خود نشان داده اند. آب های فصلی در اصل نواحی را مشخص می کند که دریاچه یا برکه قدیمی نیست و فقط در بخشی از سال دارای آب می شود. این شبیه به تالاب هایی هست که خشک شده اند، مناطق سیل گیری که اکنون فصلی شده اند؛ یا حتی زمین های کشاورزی غرق  آبی و... . این مناطق بشدت ناپایداری را نشان می دهند.

2- انتقال آب های دائمی

این نمودار گفته است که از کل مناطقی که در این حوضه همیشه آب دائمی در خود دارا بوده اند، 53 درصد بدون تغییر وضعیت مانده و همان آب را دارا هستند. اما 26/3 درصد آب های دائمی جدید بوجود آمده است؛ یعنی مناطقی که قبلا آب دائمی در آن نبود اما الان هست. تنها 2/5 درصد از نواحی که آب دائمی داشتند دیگر آب را دارا نیست. اما عدد بزرگ 18/1 درصد آب دائمی به آب فصلی تبدیل شده است. مثل دریاچه های قدیمی که حالا فقط بخشی از سال آب را داراست.

3- انتقال آب های فصلی

این نمودار نشان می دهد که 28/5 درصد از نواحی که در سال های قدیمی آب فصلی داشتند اکنون هم با همان شرایط هستند. اما در سال های جدید 62/3 درصد مناطق آبی فصلی به صورت جدید بوجود آمده است؛ و احتمالا این همان زمین های وسیع کشاورزی توسعه یافته در سال های اخیر است. نواحی که دیگر در بخشی از سال هم آب ندارند 5/3 درصد از وسعت کلی این نمودار را نشان می دهد. و فقط 3/9 درصد از زمین های فصلی به شکل دائمی در خود آبدار شده اند.

4- زمان بندی وجود آب های فصلی

این نمودار به ما می گوید آب های فصلی را می توان در سه دسته قرار داد، یکی آنهایی که در عرض 1 ماه غیب می شوند، دوم آنهایی که 2 تا 6 ماه وجود دارند و سوم آنهایی که 7 تا 11 ماه وجود دارند. در این نمودار هرچه دسته دوم بزرگتر باشد تنش شدید را بیشتر نشان می دهد. زیرا این حوضه ای است که آب های دائمی خود را به فصلی تبدیل کرده است. یعنی مثلا دریاچه ها و رودهای بزرگ به زمین های کشاورزی تبدیل شده است. اتفاقا دسته دوم بزرگترین دسته نیز می باشد. اما خطرناک آنکه در سال های متفاوت این آب های 2 تا 6 ماه مقدار بسیار متفاوتی دارند. این به آن معنی است که هرگاه بارش افزایش یافته است، کشاورزی نیز وسعت یافته.

5- مخازن و سدها

نمودار مقدار وسعت آب در مخازن و سدهای کنترل شده در این ناحیه نشان می دهد که در طول زمان وسعت آنها افزایش قابل توجهی یافته است. این همان آبی است که در پشت این سدهای عمق ذخیره شده و در فصل های کشاورزی به آب های فصلی 2 تا 6 ماهه تبدیل می شود. اکنون می توان انتظار داشت که با تنش در مقدار آب سد ها، بحران های اقتصادی و اجتمایی در این حوضه آبریز رخ دهد. زیرا آورد جریان در حساسیت بالایی از عرضه قرار گرفته است. احتمالا با تکمیل این نمودار برای سال 2020 و 2021 خواهید دید که وسعت آب در سد ها کاهش ناگهانی داشته اند.

در اینجا تصویری را پیوست کرده ایم که به شما امکان مقایسه شاخص بدنه های آبی را به فاصله یکسال در خوزستان می دهد. یکی مربوط به 28 تیرماه 1400 و دیگری 28 تیرماه 1399. محدوده نمایش داده شده پایین دست سدهای مهم کرخه، دز و گتوند می باشد. در این شکل رنگ های آبی ساختار های آبی را نشان می دهد. یعنی زمین هایی که آبیاری شده اند، مخزن سدها و... با این طیف رنگ به خوبی قابل تشخیص است. همچنین موقعیت سه سد مذکور در بالای شکل مشخص است.

در حالی که «۸۰ درصد استان اصفهان» با خشکسالی «بلندمدت» و کم سابقه روبروست، مدیر کل مدیریت بحران استانداری اصفهان از خشک شدن ۹۸ درصد از تالاب گاوخونی و احتمال «نابودی» کامل این تالاب بین المللی در صورت عدم تغییر سیاست ها خبر داد.

استاندار خوزستان با اشاره به مشکلات تامین آب در استان خوزستان گفت: با وجود اینکه رهاسازی آب بیش از مصوبه ستاد مدیریت بحران بوده است اما امکان رسیدن آب به شهرها و روستاها چه برای تامین آب شرب و چه تامین آب دام و کشاورزی، سخت و سهمگین شده است. قاسم سلیمانی‌دشتکی در نشست شورای هماهنگی مدیریت بحران  خوزستان که امروز (۲۵ تیرماه) برگزار شد، با اشاره به برگزاری جلسات متعدد در حوزه آب و خشکسالی اظهار کرد: جدول آورد، برداشت و میزان آب سدها از ماه‌های گذشته تنظیم شد اما با این وجود بنا به دلایلی، دچار تنش آبی در کشت فصلی، کشت جایگزین، آب شرب، آب مورد نیاز دام های سبک و سنگین و تالاب شدیم.

عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه باید اطلاع‌رسانی بدون واسطه به مردم انجام شود و مسئولان از فضای رسانه‌ها بیشتر استفاده کنند، گفت: همه از مشکلات کم آبی مطلع هستیم اما باید مردم را نیز در جریان این مشکلات قرار دهیم. مجتبی یوسفی در نشست شورای اداری خوزستان که شامگاه سه‌شنبه (۲۲ تیرماه) در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: شرایط کنونی استان خوزستان بسیار سخت و حساس است و مسئولان باید بیش از پیش برای حل مشکلات تلاش کنند.

معاون بهره‌برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل گفت: اکثر منابع تأمین آب روستاها در استان اردبیل خشک شده و مشکلات و چالش‌ها چندین برابر شده است. اکبری‌فرد ۱۷ تیر در جلسه مدیریت بحران آب در اردبیل اظهار کرد: امسال با وقوع دو پدیده خشکسالی و کاهش شدید بارندگی‌ها در زمستان و بهار ما با تنش آبی و نوعی بحران جدی در شهرها و روستاها روبه‌رو هستیم که به تدریج نمود آن را در زندگی و شرایط اجتماعی به نظاره نشستیم.

نمودارهای زیر، خروجی محاسبات سنجنده ماهواره های ناسا می باشند که به ترتیب، مقدار دما و آب معادل ذخیره برف کشور را از ابتدای مهر ماه سال 1399 تا به میانه تیرماه 1400 نشان می دهد. همچنین در این نمودارها، همین آمار برای سال قبل را به رنگ آبی آورده ایم. ارقام و اعداد نشان می دهد که امسال در مقایسه با سال گذشته، ذخیره برف تقریبا در حدود یک ماه زودتر به حدود صفر رسیده است؛ درحالی که 18 درصد افت در کل ذخیره برفی نیز وجود داشته است. برای دما نیز 1/2 درجه افزایش را شاهد هستیم. آمار بارندگی نیز امسال در مقایسه با سال گذشته تا به این لحظه 37 درصد و نسبت به بلند مدت 52 درصد کاهش را در سرتاسر کشور نشان می دهد.

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با بیان اینکه تابستان نسبتا گرمی را امسال تجربه می‌کنیم، گفت: متوسط دمای کشور تا پایان شهریورماه حدود یک درجه بالاتر از حد نرمال پیش‌بینی می شود البته بی‌هنجاری دمایی طی این فصل نسبت به پاییز و بهار کمتر است. احد وظیفه در گفت و گو با ایسنا افزود: بی‌هنجاری دمایی طی تابستان درغرب و شمال غرب کشور بیشتر خواهد بود و انتظار می‌رود دما بیش از دو درجه سانتیگراد بیش از حد نرمال و برعکس دمای شرق کشور طی این مدت به نرمال و کمتر از نرمال گرایش داشته باشد.

دشت ترک‌خورده، چاله‌های ایجاد شده، فرونشست و پدیده ریزگرد صحنه‌هایی هستند که طی سالیان اخیر در دشت قزوین شاهد آن هستیم، این وضعیت در سال جاری با بحران کم‌آبی تشدید شده است. دشت قزوین از سالیان نه چندان دور دچار بحران کم آبی شده است اما صدای کارشناسان و اساتید امر به گوش مسئولین نمی‌رسد، اکنون پس از گذشت یک دهه دشت قزوین با انواع بحران‌ها دست و پنجه نرم می‌کند؛ بحران کم‌آبی در کشور بحرانی است که ابعاد مختلفی دارد، یکی از ابعاد آن که برای مردم بیشتر قابل لمس است، قطع آب و برق است اما این بحران به همین‌جا ختم نمی‌شود و همین قطعی برق به صنعت و کشاورزی لطمه وارد کرده و خواهد کرد.

از سال‌ها پیش موضوع انتقال آب از چهارمحال و بختیاری به فلات مرکزی در قالب طرح‌هایی هم‌چون بهشت‌آباد مطرح شد، این طرح تاکنون نتوانسته مجوزهای زیست‌محیطی را اخذ کند، بنابراین اجرای این پروژه عملا غیرقانونی تلقی می‌شود. طرح انتقال آب بهشت‌آباد یکی از طرح‌هایی بوده که از  نظر زیست محیطی دارای ایرادات اساسی است، طول این تونل ۶۷ کیلومتر بوده و باتوجه به زهکشی تونل کل آب‌های سطحی و زیر سطحی به عمق ۳۰۰ متر از ورودی تونل در بهشت‌آباد تا ۱۳۰۰متر خروجی تونل در چرمهین اصفهان که چیزی حدود ۳۵ کیلومتر از اطراف تونل خشک شده یا بسیار کم آب و در معرض تهدید جدی قرار می‌گیرد، ضمن اینکه منطقه زیر دست این تونل از جمله دوپلان، مشایخ و ارمند نیز به شدت آسیب خواهد دید.

درپی حاکمیت خشکسالی در کشور، مشکل کمبود منابع آب و علوفه مورد نیاز حیات وحش به یکی از معضلات اصلی در حوزه محیط زیست طبیعی تبدیل شده است. رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران می‌گوید: تامین آب و ‌پاکسازی آبشخورهای مناطق چهارگانه استان تهران به‌صورت مستمر انجام می‌شود و تاکنون نیاز به تعلیف دستی حیات وحش در هیچ یک از مناطق استان تهران نبوده است.

در راستای رفع مسائل و مشکلات بخش آب کشور، موسسه تحقیقات آب ایران اقدام به تعریف پروژه های تحقیقاتی و پژوهشی در سال 1400 در زمینه آب و حوزه های مختلف آن کرده است. نکته مهم آنکه طرح های مذکور برای انجام توسط و یا زیر نظر اساتید محترم دانشگاه های کشور تعیین شده است. فهرست ارائه شده در زیر دومین فراخوان می باشد که از تاریخ 31 خرداد 1400 در سامانه تدارکات الکتریکی دولت انجام خواهد شد.

​آخرین گزارش‌ وضعیت سد‌های بزرگ کشور تا 28 خرداد 1400 نشان می‌دهد، ورودی آب از ابتدای سال آبی 00-99 تاکنون برابر با 26 میلیارد و 420 میلیون مترمکعب بوده که نشان از کاهش 47 درصدی ورودی سدهای کشور نسبت به سال گذشته دارد. در سال آبی‌ 1400-1399 از مجموع ظرفیت 50.5 میلیارد مترمکعبی مخازن سد‌ها، حدود 27 میلیارد و 580 میلیون مترمکعب، معادل 55 درصد مخازن پر شده است.

دانشمندان ناسا برای درک چگونگی تغییر چرخه آب جهانی، 17 سال از مشاهدات ثقل سیاره ما را مطالعه کرده اند. میزان انتشار گیاهان و سطح زمین از رطوبت در هوا بین سالهای 2003 و 2019 در مقیاس جهانی افزایش یافته است. این فرآیندها در مجموع به عنوان تبخیر و تعرق شناخته می شوند و یک مطالعه جدید ناسا با استفاده از مشاهدات ماهواره های ثقل میزان آن را محاسبه کرده است.

مقایسه متوسط دمای سه ماه گذشته امسال، یعنی حدودا از 17 اسفند 1399 تا 17 خرداد سال 1400 در مقایسه با 17 اسفند 1398 تا 17 خرداد سال 1399 افزایش حدودا 2 درجه ای دما را به صورت متوسط در سرتاسر کشور نشان می دهد. این آمار از طریق دمای متوسط روزانه سطح خروجی از ماهواره های ناسا بدست آمده است. در شکل بالا می توان مقایسه بین این دو آمار را مشاهده کرد.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن انتقاد از اینکه نگاه برخی سیاستگذاران در کشور به موضوع محیط زیست نگاهی فانتزی است، گفت: طی چهار سال اخیر بیش از ۱۰۰۰ محیط‌بان به مجموع محیط‌بانان کشور افزوده شده است.  عیسی کلانتری امروز در نشستی خبری که در سازمان حفاظت محیط زیست به مناسبت هفته محیط زیست برگزار شده بود، اظهار کرد: درحال‌ حاضر تمامی مردم دنیا بی‌توجهی سران کشورها به موضوع محیط زیست را لمس کرده‌اند. از این‌ رو نیاز است که تمامی کشورهای جهان در زمینه حفاظت از محیط زیست و کره زمین تجدید نظر کنند.

واقعیات تکان دهنده‌ای است که چون هنوز در بورس سیاست بازان وارد نشده لذا مردم از آن آگاهی زیادی ندارند و نمی‌دانند که بحران آب می‌تواند چه بلاهایی بر آنان نازل کند. بحران پشت بحران، انگار این دیار بی‌بحران دچار بحران‌زدگی می‌شود، بحران تحریم‌های فلج کننده، بحران مدیریت، بحران فسادهای افسار گسیخته تمام‌ناشدنی اقتصادی و اداری، بحران فرهنگی و سیاسی، بحران انفجارهای اجتماعی که هر از گاهی فعال می شود، بحران تولیدات صنعتی، کشاورزی و معدنی، بحران در خروج سرمایه‌های اقتصادی و نیروی انسانی از کشور، بحران حجم عظیمی از قوانین نگاشته شده اما بی اثر در تمامی شئون کشور، بحران مصرف زدگی، بحران فقر و زیرخط فقر، بحران اعتماد عمومی و اعتقاد عمومی، بحران در تعاریف و برداشت‌ها و تفاسیر گوناگون قوانین موجود و در هم ریختگی متاثر از آن، بحران کاغذ، داروهای خاص، بحران همه گیری کویید ۱۹ و قس‌علی‌هذا...!!!

چندی پیش مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب کشور در مورد احتمال قطعی آب در ۱۰۱ شهر قرمز خبر داد که طبق گفته کارشناسان با روند فعلی مدیریت قطعی آب چندان دور از ذهن نیست. براساس پیش بینی صورت گرفته تعداد شهرهای دارای تنش آبی امسال نسبت به سال گذشته که وضعیت بارش مناسب بود، افزایش یافته و به بیش از ۲۱۰ شهر رسیده است که از این تعداد ۱۰۰ شهر در وضعیت قرمز هستند و بیش از ۲۰ درصد کمبود دارند که همین مساله آژیر خطر تامین آب را نیز به صدا درآورده است.

مدیرعامل آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گفت: زاهدان از لحاظ منابع تأمین آب پایدار در بحرانی‌ترین شرایط قرار دارد، موقعیت استقرار این شهر به گونه‌ای است که هیچ گونه منابع تأمین آب پایدار چه از نوع زیرزمینی یا سطحی برای این شهر ۷۰۰ هزار نفری وجود ندارد. به گزارش روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان علیرضا قاسمی‌، اظهار کرد: تامین آب پایدار، به یکی از اصلی ترین دغدغه ها در کشور تبدیل شده است، چرا که طی سال‌های گذشته با کاهش منابع آبی زیرزمینی مواجه شده و شاهد خشکسالی و بحران آب بوده ایم، اما همچنان خشکسالی با توجه به کاهش میزان بارش تداوم دارد.

بسیاری‌مان تحصیلکرده و از نسل جدیدیم و بسیاری دیگر هم از نسل قدیم‌تر. هر دو نسل شیر آب را باز می‌گذاریم و به کارهایمان می‌رسیم. آب برایمان به مثابه ریگ بیابان است؛ بی‌تفاوت نسبت به اینکه با بحران بزرگ آب روبه‌رو هستیم و زندگی بدون «آب» نمی‌شود که نمی‌شود. نسل‌های قدیمی‌تر با این تفکر که اگر مصرف نکنیم، می‌فروشند، به همه چیز بی‌اعتمادند و نسل جدیدتر با این بهانه که فراموش کردیم شیر را ببندیم. هر دو آخرین ضربه را محکم‌تر می‌زنیم. نسل قدیم که در خاطراتشان از کمبودهای زمان خود می‌گویند و نسل جدید که مرتب از نارضایتی در زندگی می‌گویند، فراوانی را حق طبیعی خود می‌دانند غافل از اینکه فاجعه همواره حاصل سرسام مصرف است.