مجموعه آموزش هیدرولوژی - تعریف حوضه آبخیز

۰۶ آذر ۹۹ ، ۰۹:۵۳ نويسنده: بهزاد سرهادی

1.2 تعریف حوضه آبخیز

1.1.2 تعریف

حوضه آبخیز یک واحد جغرافیایی است که در آن می توان چرخه هیدرولوژیکی و اجزای آن را تحلیل کرد. این معادله در قالب معادله تعادل آب به یک منطقه جغرافیایی اعمال می شود، به منظور ایجاد ویژگی های اساسی هیدرولوژیکی منطقه. معمولاً یک حوضه آبخیز به عنوان منطقه ای تعریف می شود که بر اساس توپوگرافی، برای کمک به کل آبی که از سطح مقطع مشخص یک جریان عبور می کند، ایجاد می شود.

به رد سطح مرزی که حوضه ای را محدود می کند شکاف گفته می شود. برآمدگی افقی ناحیه یک حوضه آبریز را ناحیه تخلیه یک جریان در آن سطح مقطع می نامند. محل مقطع جویبار که حوضه را تعیین می کند با تجزیه و تحلیل تعیین می شود.

2.1.2 خط کشی

اگر یک خاک نفوذپذیر بستر غیر قابل نفوذی را بپوشاند، تقسیم توپوگرافی حوضه همیشه مطابق با خطی نیست که به طور مثر آبهای زیرزمینی را محدود می کند.

شکل 1.2 تفاوت بین حوضه واقعی و توپوگرافی [Musy، 2001]

بنابراین حوضه آبخیز با حوضه محدوده توپوگرافی متفاوت است. در این حالت آن را یک حوضه آبریز واقعی می نامند. این تفاوت بین دو نوع حوضه در مناطق کارستی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در ترسیم یک حوضه مصنوعی حوضه آبریز (به عنوان مثال جاده ها، راه آهن) نیز باید در نظر گرفته شود. فرآیند هیدرولوژیکی به ویژه در سطح زمین انجام می شود و می توان آن را با ورود مصنوعی (به عنوان مثال مشتق مصنوعی، شبکه های آب آشامیدنی و آشامیدنی، جاده ها، پمپ ها، مخازن) اصلاح کرد.

شکل 2.2 تغییرات مصنوعی که در یک حوضه آبریز اتفاق می افتد [Musy، 2001]

روش مرسوم ترسیم خط آبخیز به نقشه توپوگرافی احتیاج دارد. برای شروع تقسیم باید از محل مقطع جریان انتخاب شده شروع کنیم، سپس یک خط دور از ساحل سمت چپ یا ساحل راست می کشیم که همیشه زاویه 90 درجه نسبت به خطوط کانتور را حفظ می کنیم. ما خط را ادامه می دهیم تا به طور کلی بالاتر از سرچشمه های شبکه جریان باشد. سرانجام ما به نقطه شروع برمی گردیم و شکاف را از کناره دیگر ردیابی می کنیم و در نهایت آن را با خط اول متصل می کنیم.