بررسی فنی احتمال قطعی آب تهران در تابستان و پاییز 1400
سوالی که مطرح است اینکه آیا در تابستان یا پاییز امسال (سال 1400) با قطعی آب روبرو خواهیم بود؟ امروز، مورخ 27 اسفند 1399 و در نیمه سال آبی 1400-1399 که عمده بارش های کشور باید برای آبگیری سدها نازل میشد، بر طبق آمار و ارقام موجود کاهش چشمگیری داشته است. نه فقط نسبت به سال گذشته که نسبت به دوره بلند مدت نیز این کاهش بسیار ملموس است. اما چرا آمار و ارقام ناسا، نگرانی از قطعی گسترده آب را حتی در تهران افزایش می دهد؟
با استفاده از تصاویر ماهواره و پردازش داده های GPM، مشخص می شود که مجموع بارندگی در محدوده تهران از مهر ماه (ابتدای سال آبی) تا به این لحظه (اسفند ماه) در تهران حدود 126 میلیمتر بوده است. درحالی که همین مقدار در سال گذشته 163 میلیمتر بود. این یعنی کاهش 23 درصدی. وزارت نیرو آمار را با استفاده از داده های برداشت شده زمینی (ایستگاه های باران سنجی این وزارت خانه) ارائه می دهد که نتایج تحلیل داده های آن هم بیان کننده کاهش ملموسی است. از آنجا که دقت داده های ماهواره ای که بر پایه داده های زمینی کالیبره هم شده بالاتر است، در بهترین حالت، کاهش 23 درصدی برای شهری مثل تهران عدد بسیار بزرگی محسوب می شود. اما چرا؟ ابتدا به جدول زیر که وضعیت آب را تا 26 اسفند 1399 برای سال آب حاضر در کل کشور نشان می دهد توجه کنید.
آمار تفکیک حوضه ای بارش (منبع: وزارت نیرو)
و در مقابل آن آمار روزانه بارش در تهران توسط ماهواره های ناسا (داده GPM) به صورت نمودار زیر که کاهش 23 درصدی را نسبت به سال گذشته خود تنش برداشت به دلیل بحران کرونا را تجربه کرد، بیان می کند:
آمار بارش باران در حدود استان تهران برای مهر تا اسفند (منبع: ماهواره های ناسا)
این کاهش در بخش برف سنجی تهران هم مشاهده می شود. آنچنان که پردازش تصاویر ماهواره از عمق برف در محدوده تهران، برای شش ماه گذشته، حداقل کاهش 15 درصدی را مشخص می کند. نمودار این وضعیت در شکل زیر ارائه شده است. از منظر برف سنجی با توجه به آنکه آمار ذخیره برف قطعی شده است و ازین پس بارش برف چندان صورت نخواهد گرفت، از داده های Snow Depth ماهواره های ناسا (M2TMNXLND v5.12.4) برای سال 1400 حدود 0/0821 متر در سطح استان تهران تخمین زده شد (متوسط کل سطح).
آمار بارش برف در حدود استان تهران برای مهر تا اسفند (منبع: ماهواره های ناسا)
اکنون به خوبی می توان مشاهده کرد که در حالی که متوسط عمق برف در تهران در سال 1398-1397 به مقدار 0/097متر در سطح استان (مرز حدودی) بوده است، این عدد در امسال یعنی 1399-1398 به 0/082متر کاهش پیدا کرده. یعنی همان کاهش 15 درصدی.
برخلاف تصور مسئولان وزارت نیرو که ابتدای پاییز تصور می کردند بارش ها تا عید نورزو سیل آسا خواهد بود، شاهد آن بودیم که خشکسالی سر تا سر کشور را درگیر خود کرد، درحالی که فقط دو سال از سیل های عجیب و سهمگین فروردین ماه سال 1398 می گذرد.
ذخایر سدهای کشور اکنون بحرانی تلقی نمی شود، مثلا برای سدهای پنج گانه تهران، آمار وضعیت به این شرح است که:
ذخیره آب در سد های پنج گانه تهران (منبع: وزارت نیرو)
حجم ذخیره آب در سد های پنج گانه تهران (منبع: وزارت نیرو)
بنابراین وضعیت ذخیره آب شهر تهران اکنون مشابه دو سال قبل خود است. با این تفاوت که در سال گذشته حجم بارش های صورت گرفته در فصل بهار با وضعیتی که پژوهشکده اقلیم شناسی برای امسال پیش بینی کرده است، بسیار متفاوت است. روند کاهش بارش ادامه می یابد و این امر با توجه به کمبود پوشش برف، کسری آورد جریان به دریاچه سدهای تهران را تشدید هم می کند. دو شکل زیر پیش بینی خشکسالی به ترتیب دو ماه فروردین و اردیبهشت را در سل 1400 نشان می دهد. ماه هایی که امید کمرنگی برای جبران وضعیت حاضر تلقی میشد.
پیش بینی بارش ها در فروردین سال 1400 (منبع: پژوهشکده اقلیم شناسی ایران).
پیش بینی بارش ها در اردیبهشت سال 1400 (منبع: پژوهشکده اقلیم شناسی ایران).
مصرف آب در شهر تهران بین 30 تا 40 درصد از منابع آب زیرزمینی تامین می شود. این منابع به خودی خود در هر خشکسالی اقلیمی، حداکثر با 6 ماه تاخیر از کمبود جریانات سطحی و به دنبال آن کاهش تغذیه آبخوان متاثر می شوند. تصور کنید برای سال پیشرو حداکثر برداشت تا 40 درصد از این منابع استفاده شود. آیا امسال موجودی سدها کفاف نیازها را خواهند داد؟
جدول زیر مقایسه ای است بین بارش های صورت گرفته در ماه های بین اسفند و اردیبهشت در سال های گذشته (دو سال قبل از 1400).
آمار بارش برف در حدود استان تهران برای اسفند تا اردیبهشت (منبع: ماهواره های ناسا)
به گفته مسئولان، همه گیری کرونا، 14 درصد مصرف آب کشور را بالا برده است. در تهران این مقدار حدود 11 درصد است. جدول زیر وضعیت برداشت ها و موجودی را نسبت به سال گذشته مقایسه و پیش بینی می کند:
پیش بینی حجم ذخیره آب در سدهای پنج گانه تهران برای اردیبهشت 1400
در جدول بالا، آمار بارش برای بازه بین ماه های اسفند تا اردیبهشت در سال های 1398 و 1399 از داده های ماهواره ناسا (GPM) بدست آمد. این ارقام با روند کاهشی حاضر برای سال 1400 هم تخمین زده شد. انتظار می رود تا اردیبهشت ماه 120 میلیمتر بارش (تخمینی) بر حدود تهران ببارد. مجموع کاش بارش برف و باران این انتظار را بدست می دهد که در سال 1400 و در اردیبهشت ماه 768 میلیون متر مکعب (تخمینی) آب در مخازن سد های تهران انباشته باشد.
و ما می دانیم که از 1850 میلیون متر مکعب قابل تنظیم سالیانه برای تهران (سدهای پنج گانه)، 938 میلیون متر مکعب (حدودا نیمی از آن) برای مصرف شرب استفاه می شود.
آمار ساختاری سدهای پنج گانه تهران
در جدول زیر عدد 232 میلون متر مکعب آب در حجم مفید مخزن سدهای تهران برای پایان تابستان پیش بینی شده است. این عدد در سال قبل 412 و در سال قبل از آن 500 میلیون متر مکعب بوده است. از کسر برداشت مشابه در سال قبل ما به این رقم رسیده و حجم مفید مخزن را بر اساس آمار جدول بالا از آن استخراج کردیم.
پیش بینی حجم ذخیره آب در سدهای پنج گانه تهران برای مهر 1400
نتیجه گیری
فصل پاییز عموما با آغاز بارش ها در ایران همراه است. امید بر این است که با گذر از تابستان پیشرو، آبگیری در سدهای تهران (و بسیاری از مناطق حساس تر کشور) با بارش های پایزی و سپس زمستانه صورت بپذیرد. بنابراین اگر اتفاقی تاریخی صورت نگیرد (خشکسالی های شدید بهاره و یا افزایش دمای نامتعارف)، برداشت از منابع با مدیریت وزارت نیرو می تواند بدون قطعی آب مسیر خود را در سال 1400 برای تهران طی کند.
با این حال سال 1401 اگر وضعت بارش ها به بدی سال حاضر باشد بدون تردید قطعی گسترده آب نه تنها در تهران که در مناطق وسیعی از کشور قابل پیش بینی است.
تهیه از: سایت بیسین
تماس واتساپ: 09190622992 (98+)
شناسه تلگرام مدیر سایت: Basin_Ir_bot@
نشانی ایمیل: www.Basin.ir@Gmail.com
(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)
_______________________________________________________
تماس با ما
تماس واتساپ
گروه تلگرام ما
هشدارهای ما
آمار و اطلاعات
سفارش پروژه
در منابع آب
نظرات (۰)