گویا برای علاقه شدید مدیران منابع آب ایران به ساخت سد و اجرای طرح های چند میلیاردی در این حوزه نمی توان پایانی متصور شد؛ طرح هایی که حتی اگر با لحاظ کردن همه حساسیت ها به انجام برسند نیز آثار تخریبی فراوانی بر محیط زیست می گذارند؛ چه برسد به اینکه از همان ابتدا با اشکالات اساسی رو به رو باشند. مثل سد در حال ساخت هراز که کارشناسان محیط زیست آن را گتوندی دیگر می خوانند و مسئولان وزارت نیرو از افتتاح آن در آینده نزدیک خبر می دهند.

سد هراز یکی از جدیدترین سازه های غول پیکر انسانی است که بر روی رود هراز و در حوضه آبریز خزر در حال ساخت است. موقعیت این سد که در اهداف آن آبیاری کشاورزی و تأمین برق آمده، در 20 کیلومتری جنوب شهر آمل و در همسایگی مرکز دپوی زباله های این شهر است؛ موقعیتی که کارشناسان و دوستداران محیط زیست را نسبت به خسارات احتمالی و آتی آن نگران کرده است.

روز جهانی آب (22 مارس) یک روز برای بالا بردن آگاهی و الهام بخشیدن به اقدامات برای مقابله با مسائل مربوط به آب و بهداشت است. هر سال، بخش آب سازمان ملل متحد، موضوعی برای روز جهانی آب مطابق با یک چالش فعلی یا در آینده ارائه می دهد. این موضوع تمرکز را برای گزارش جهانی توسعه آب در 22 ماه مارس آن سال راه اندازی می کند.

روز جهانی آب سال 2018 "طبیعت برای آب" پتانسیل راه حل های مبتنی بر طبیعت برای آب را نشان می دهد و اینکه چگونه آنها را می توان برای سیاست و عمل مدیریت آب مورد توجه قرار داد.

طبق آمارهای رسمی و به اعتقاد کارشناسان ایران در آستانه بحران آب به سرمی برد و طی سال های آینده تامین آب به یکی از بزرگ ترین چالش های کشور در بسیاری از استان ها، شهرها و مناطق تبدیل خواهد شد. ایران از نظر جغرافیایی دربخش نیمه خشک و خشک جهان قرارگرفته به شکلی که میانگین بارش درایران حدود 250 میلیمتراست درحالی که میانگین جهانی حدود 850 میلیمتراست یعنی بیش ازسه برابر ایران. دراین گزارش تلاش شده تا به بحران ها و تنش های سیاسی و اجتماعی پیش روی ایران در داخل و خارج از مرزها درارتباط با کمبود آب پرداخته شود و نقش منابع آب در توسعه صنعتی و اقتصادی کشور مورد توجه و بررسی قرار گیرد.  

به گزارش انتخاب، حدود دوهزار نفریک پارچه دراستادیوم فریاد می زدند:«آب نداریم، آب نداریم». محمود احمدی نژاد رئیس جمهور سابق درسالروزآزاد سازی خرمشهربه این شهرسفرکرده بود اما به نوشته خبرگزاری ها نه خبری از استقبال خیابانی بود ونه جمعیت چندانی دراستادیوم جمع شده بودند،کسانی هم که برای سخنرانی آمده بودند دائم به نشانی اعتراض فریاد می زدند :« بیکاریم، بیکاریم» و «شعار بسه، آب نداریم، آب نداریم».

دانشمندان یک منبع آبی بزرگ را در زیر پوسته ی زمین در عمق ۴۱۰ تا ۶۶۰ کیلومتری یافته اند. این منبع آبی بیش از ۲٫۷ میلیارد سال عمر داشته و به لطف وجود ماده ای به نام «ringwoodite» در جبه ی زمین به وجود آمده است. این آب تحت فشار دائم و شدید قرار داشته و به اندازه ی سه برابر حجم آب های اقیانوس های جهان وسعت دارد. این موضوع باعث شده که برخی از دانشمندان اعلام کنند ممکن است اقیانوس ها از یک انفجار اقیانوسی در زیر زمین به وجود آمده باشند.

هواشناسان خشکسالی را بارش کمتر از حد معمول که منجر به تغییر الگوی آب و هوایی می گردد، تعریف کرده اند. بنابراین خشکسالی از نظر هواشناسی اساساً به حالتی از خشکی ناشی از کمبود بارندگی اطلاق میشود.

خشکسالی معمولاً بر اساس درجه خشکی (در مقایسه با مقادیر نرمال یا میانگین) و طول دوره خشکی تعریف می شود. تعاریف خشکسالی هواشناسی بایستی به صورت موردی برای هر منطقه خاص درنظر گرفته شود چرا که شرایط جوی که موجب کمبود بارش می شود، از منطقه ای به منطقه دیگر شدیداً تغییر می کند. تعریف خشکسالی از دیدگاه هواشناسی در کشورهای مختلف ودر زمان های مختلف متفاوت میباشدبه همین دلیل از این دیدگاه به کار بردن یک تعریف از خشکسالی که درقسمتی از جهان متداول میباش برای دیگر جاها مناسب نبوده بطوری که مثلاً:

کلیات

خشکسالی یکی از پدیده‌های هواشناختی و جدایی ناپذیر از شرایط اقلیمی در کشورهای واقع در عرض‌ها ی جنب حاره‌ ای مانند ایران است. در این مناطق که بیشترین بیابان های جهان حضور دارند، خشکسالی امری است عادی و ممکن است در هر محلی رخ داده و پیامدهای نامطلوب به همراه داشته باشد. ویژگی‌ها و اثرات خشکسالی از قبیل شدت، مدت و بزرگی آن از محلی به محل دیگر متفاوت است. در مناطق خشک و نیمه خشک، اثرات کمبود بارندگی بر روی منابع آب به سرعت آشکار می‌شود.به بیان دیگر در مناطقی که به طور طبیعی دارای محدودیت منابع آب هستند، بروز خشکسالی تأثیرات منفی بیشتری به دنبال داشته وحتی می‌تواند به بحران منتهی شود.

خشکسالی هیدرولوژیکی را باید به همراه تاثیرات کاهش دوره بارش (شامل بارش برف) بررسی کرد. این کاهش بارش در میزان آب رودخانه ها، دریاچه ها ، مخازن و سطح آب های زیر زمینی تاثیر گذار خواهد بود. تناوب و شدت خشکسالی هیدرولوژیکی را باید در محدوده حوزه آبخیز بررسی نمود. گرچه مبدا و منشا تمامی خشکسالی ها کمبود بارش میباشد که خارج از اراده و اعمال بشری است اما هیدرولوژیست ها بیشتر توجه خود را صرف نحوه به پایان رساندن این پدیده و این دوره در حوزه آبخیزو سیستم هیدرولوژیکی معطوف میکنند. خشکسالی های هیدرولوژیکی معمولا همزمان با خشکسالی های اقلیمی و کشاورزی نبوده و با تاخیری نسبت به آنها روی میدهد چرا که زمان طولانی تری مورد نیاز است تا اینکه این کاهش بارش بتواند خود را در اجزائ سیستم هیدرولوژیکی 

نسخه اولیه اپلیکیشن شیرهای کشاورزی سد دز با هدف ارائه اطلاعات فنی، نقشه ها، دستورالعمل های بهره برداری و تصاویر تجهیزات، توسط کارشناسان شرکت نصب، تعمیر و نگهداری نیروگاه های برق آبی خوزستان در ناحیه دز طراحی و ساخته شد.

نسخه اولیه اپلیکیشن شیرهای کشاورزی سد دز با هدف ارائه اطلاعات فنی، نقشه ها، دستورالعمل های بهره برداری و تصاویر تجهیزات، توسط کارشناسان شرکت نصب، تعمیر و نگهداری نیروگاه های برق آبی خوزستان در ناحیه دز طراحی و ساخته شد.

چه می‌شد اگر حجم زیاد پساب خانگی، کشاورزی و صنعتی که هر روزه در محیط تخلیه‌ می‌شود، به جای مشکلی پرهزینه، یک منبع ارزشمند در نظر گرفته می‌شد؟ سازمان ملل در جدیدترین گزارش وضعیت جهانی آب با نام «پساب: منبع بهره‌برداری‌نشده» بدین موضوع پرداخته و از آن جانبداری کرده است. 

گزارش جهانی توسعه منابع آب، هر سال با هماهنگی بخش آب سازمان ملل، ذیل طرح «ارزیابی جهانی منابع آب» به دست یونسکو تهیه می‌شود. در گزارش سال ۲۰۱۷، استدلال می‌شود که وقتی پساب تصفیه شود، می‌تواند برای تأمین تقاضای رو به رشد برای آب شیرین و سایر مواد اولیه ارزشمند باشد. به گفته Guy Ryder، رئیس بخش آب سازمان ملل و مدیر کل سازمان جهانی کار، «در جهانی که منابع آب، محدود و تقاضا در حال رشد است، پساب منبع ارزشمندی است.» Irina Bokova، مدیر کل یونسکو

معاون پیشگیری و سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور با اشاره به عواملی که باعث می شود میزان تلفات یک مخاطره طبیعی کم یا زیاد باشد، گفت: این عوامل زیاد هستند، مکان، زمان، عکس‌العمل مردم در مقابل آن اتفاق و هم چنین آمادگی مسئولان از جمله آنهاست.

بهنام سعیدی در یک برنامه رادیویی با موضوع "چرایی بالا بودن تلفات سیل در ایران" که با حضور شاهین فتحی معاون عملیات سازمان امداد و نجات کشور برگزار شد، با اشاره به سیل‌آسا بودن بارندگی‌ها در این فصل از سال، اظهار کرد: بارندگی‌هایی که در این فصل از سال داریم دارای مشخصاتی هستند که مهمترین آن این است که حجم زیاد باران در مدت زمان کوتاه اتفاق می‌افتد و چون زمین خشک است لذا آب سریع جاری می‌شود و در منطقه کوهستانی با شیب تند و دره‌های تنگ و باریک شدت سیلاب چندین برابر می‌شود.

در حالی که با معرفی وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم توسط رئیس‌جمهور، اشتیاق عموم به شناختن این افراد اوج گرفته، برخی از ایشان به گونه ای عمل می‌کنند که گویی علاقه ای به وزیر شدن ندارند!

 از جمله این افراد، حبیب‌الله بیطرف است؛ گزینه پیشنهادی رئیس جمهور برای وزارت نیرو که پیشتر نیز برای مدت طولانی عهده دار این سمت بوده و حالا به جای ارائه برنامه‌هایش برای اداره این وزارت‌خانه، ترجیح می‌دهد، تصویر یک وزیر اسبق بسیار بسیار موفق را از خود در اذهان عمومی شکل دهد؛ غافل از آنکه برخی نقاط تاریک در کارنامه اش به ثبت رسیده است.

دریایِ شنیِ «اوباری» محوطه‌ای وسیع از شن‌تپه‌های مرتفع در منطقه‌ی «فزان» در جنوبِ غربی لیبی است. ۲۰۰۰۰۰ سال قبل، این‌جا منطقه‌ی مرطوب و حاصلخیز بود که باران زیادی در آن می‌بارید و رودخانه‌های جاری فراوانی داشت.

این رودخانه‌ها، دریاچه‌ی بزرگی را تغذیه می‌کردند، دریاچه‌ای به اندازه‌ی جمهوری چک در آبگیر فزان که به آن دریاچه‌ی «مگا فزان» می‌گفتند. 

مجموع ذخایر آب شیرین در خاورمیانه / شمال آفریقا، همانطور که توسط GRACE ناسا دیده می شود، 2002-15

GRACE در آزمایشات نجوم و ناسا از سال 2002 تا 2015 (در واحد اینچ) مجموع تلفات آب شیرین در شمال آفریقا و خاورمیانه را نشان می دهد. کل آب به معنای تمام برف، آب سطحی، آب خاک و آب های زیرزمینی اشاره دارد. تخلیه آب های زیرزمینی در ترکیه، سوریه، عراق و ایران و در امتداد شبه جزیره عربستان، منجر به تغییرات بزرگی در کل ذخایر آب منطقه می شود. به همین ترتیب، خشکسالی و پمپاژ آب های زیرزمینی به خشک شدن منطقه دریای خزر کمک می کند. سیستم آبرسانی شمال غربی صحرا که به عنوان تونس و لیبی قرار دارد، همچنان در حال افزایش تنش آب است که در نقشه نشان داده شده است.

اصفهان، ایران - در اوج خود تحت سلطنت صفوی (1722-1502)، شهر اصفهان به اندازه ای شگفت انگیز دیده می شد که از بلوارها، کاخ ها، پل ها و مساجد تحت عنوان "نصف جهان" یاد شده بود، که بسیاری از آنها تا این روز در این شهر باقی مانده است. اصفهان در حال حاضر نزدیک به دو میلیون نفر ساکن دارد و سومین شهر بزرگ کشور، به عنوان پایتخت فرهنگی شناخته می گردد که مردم را از سراسر جهان جذب خود کرده است.

شریان اصلی که از طریق این شهر عبور می کرد، رودخانه زاینده رود بود، که در مسیری قرار داشت که برخی از اولین تمدن های تاریخ را ثبت کرده و مردم اصفهان را از طریق دوره های دور به دوران مدرن منتقل کرده است. اما برای چند سال است که این رودخانه به استخوان خشک شده تبدیل شده است. این به این معنی نیست که سرچشمه های آن از بین رفته اند؛ آنها به سادگی دیگر برای رود جاری در شهر برقرار نیستند. و به جای آن رود پر آب، اکنون یک رودخانه بیابان زده در اصفهان قرار دارد.

یکی از اهداف کلیدی سازمان ملل متحد این است که داده ها و اطلاعات منسجم و قابل اعتماد در مورد روندهای کلیدی آب و مسائل مربوط به مدیریت ارائه شود. در دهه های گذشته، چندین طرح، مکانیسم و برنامه در داخل و خارج از سازمان ملل متحد ادر مورد اجزای مختلف چرخه آب و جمع آوری اطلاعات ارائه شده است.

برای پاسخگویی به نیازهای دستور کار 2030، UN-Water طرح ابتکاری نظارت جامع برای SDG 6 را راه اندازی کرده و براساس تجربیات و درس هایی که در طول دوره MDG به دست آورده آن را گسترش داده است.

فاضلاب: منبع آب بی استفاده

راهکار برای تغییر نگاه چیست اگر مقدار زیادی از فاضلاب های خانگی، کشاورزی و صنعتی را هر روز به عنوان یک منبع ارزشمند به جای عامل با هزینه هنگفت که تخلیه می کنیم ببینیم؟ در این راستا چه باید کرد؟ این تغییر پارادایم در گزارش جهانی آب در سازمان ملل متحد، "فاضلاب: منابع بی استفاده" که در تاریخ 22 مارس 2017 به نمایش گذاشته شده به مناسبت روز جهانی آب، مورد حمایت قرار گرفت.

در گزارش سال 2017 سازمان ملل از یک همکاری در مشهد به عنوان نمونه هایی از موارد استفاده مجدد آب با پتانسیل تجاری نام برده شده است. توافق بین شرکت آب منطقه ای و انجمن کشاورزان برای تبادل آب. انتقال حقابه کشاورزان از سدها و آب های زیرزمینی در مقابل فاضلاب تصفیه شده. علت عمده این همکاری کمبود آب و نیاز به کاهش تنش در منابع آب شیرین عنوان شده است. 

برای رسیدن و حفظ پایداری در مدیریت آب و تأمین امنیت آبی در کشورهای مختلف، در ۲۰ سال گذشته نشانگرهای متعددی برای ارزیابی کمی آسیب‌پذیری منابع آب (برای نمونه کمیابی یا تنش آبی) تهیه شده است. هر یک از نشانگرها به نوعی در بازنمایی کامل و دقیق ویژگی تنش آبی ناتوان است. این کاستی‌ها به دلیل جنبه‌های مهم متعددی است که در استفاده، تأمین و کمیابی آب مستتر است و هیچ یک از نشانگرها نمی‌تواند به تنهایی تمامی آنها را بازتاب دهد. بنابراین اظهار می‌شود که تعیین هر معیاری برای ارزیابی وضعیت منابع آب، همان قدر که یک تصمیم علمی محسوب می‌شود، یک تصمیم سیاستی نیز باید به حساب بیاید). نشانگرهای تهیه‌شده در این زمینه به صورت‌های مختلفی قابل طبقه‌بندی است. در یکی از طبقه بندی‌ها، نشانگرها/ شاخص‌ها به چهار گروه:

ایران به عنوان کشوری که تا همین صد سال پیش یکی از بی نظیرترین الگوهای مدیریت مصارف آب را در جهان داشت، اکنون یک الگوی بد در زمینه مدیریت منابع آب در جهان است و تا سال 2025 به یکی از خشک ترین و پرمسأله ترین کشورهای جهان در حوزه منابع آب تبدیل خواهد شد.

در سال های اخیر، نمونه های فراوانی از بحران آب مثل افزایش پدیده ریزگردها، خشک شدن رودها، خالی شدن روستاها، درگیری های مردمی بر سر آب و... بخش زیادی از فضای جغرافیایی ایران را فرا گرفته و خسارات برآمده از این مشکلات مدیریت کلان و محلی کشور را به شدت تحت تأثیر قرار داده است؛ مشکلاتی که گویا اراده یا توانی برای مقابله جدی با این آنها در میان مسئولان دیده نمی شود.

تفاهم‌نامه همکاری بین کمیته ملی سدهای بزرگ ایران (IRCOLD) و کمیته ملی سدهای بزرگ کره جنوبی (KNCOLD) امضا شد.

بر اساس اعلام دبیرخانه کمیته ملی سدهای بزرگ ایران، تفاهم‌نامه‌ای با هدف ایجاد همکاری بین کمیته ملی سدهای بزرگ ایران (IRCOLD) و کمیته ملی سدهای بزرگ کره جنوبی (KNCOLD) برای شرکت در مسائل تخصصی مهندسی سد امضا شد.

آب دارای ویژگی‌هایی است که آن را از سایر کالاها متمایز می‌سازد. اگر چه ممکن است این ویژگی‌ها منحصر به فرد نباشند، اما ترکیب این ویژگی‌ها سبب می‌شود تا آب کالایی منحصر به فرد محسوب شود. در زیر مهم‌ترین تفاوت‌های آب با سایر کالاها شرح داده می‌شود. 

دلایل متفاوت بودن آب

ضروری‌بودن: بدون آب حیات، تولید اقتصادی و محیط زیست وجود نخواهد داشت. تمامی فعالیت‌های انسانی به نوعی به آب وابستگی دارد. آب یک منبع ضروری است. این ویژگی‌ها فقط به آب محدود نمی‌شود، بلکه هوا، سوخت، غذا و زمین نیز دارای همین ویژگی‌ها هستند.

حجیم‌بودن: اگر امکان انتقال آب از مناطق پرآب به مناطق کم آب با هزینه اقتصادی وجود داشت و همانند سایر کالاها آب نیز به راحتی قابل حمل و نقل بود، در آن صورت مکانیزم بازار می‌توانست آب را به صورت کارآمد تخصیص دهد. به جز در موارد استثنایی (حمل‌ و ‌نقل به صورت بطری)، این امر امکان‌پذیر نیست. در ضمن شیوه‌ای برای متراکم‌کردن آب وجود ندارد و همین مسئله، حمل‌ و‌ نقل آب را مشکل‌تر می‌سازد. به عبارت بهتر، به دلیل هزینه بالای مبادله آب، مکانیزم بازار ممکن است از کارآمدی لازم برخوردار نباشد.