دشت ترک‌خورده، چاله‌های ایجاد شده، فرونشست و پدیده ریزگرد صحنه‌هایی هستند که طی سالیان اخیر در دشت قزوین شاهد آن هستیم، این وضعیت در سال جاری با بحران کم‌آبی تشدید شده است. دشت قزوین از سالیان نه چندان دور دچار بحران کم آبی شده است اما صدای کارشناسان و اساتید امر به گوش مسئولین نمی‌رسد، اکنون پس از گذشت یک دهه دشت قزوین با انواع بحران‌ها دست و پنجه نرم می‌کند؛ بحران کم‌آبی در کشور بحرانی است که ابعاد مختلفی دارد، یکی از ابعاد آن که برای مردم بیشتر قابل لمس است، قطع آب و برق است اما این بحران به همین‌جا ختم نمی‌شود و همین قطعی برق به صنعت و کشاورزی لطمه وارد کرده و خواهد کرد.

از سال‌ها پیش موضوع انتقال آب از چهارمحال و بختیاری به فلات مرکزی در قالب طرح‌هایی هم‌چون بهشت‌آباد مطرح شد، این طرح تاکنون نتوانسته مجوزهای زیست‌محیطی را اخذ کند، بنابراین اجرای این پروژه عملا غیرقانونی تلقی می‌شود. طرح انتقال آب بهشت‌آباد یکی از طرح‌هایی بوده که از  نظر زیست محیطی دارای ایرادات اساسی است، طول این تونل ۶۷ کیلومتر بوده و باتوجه به زهکشی تونل کل آب‌های سطحی و زیر سطحی به عمق ۳۰۰ متر از ورودی تونل در بهشت‌آباد تا ۱۳۰۰متر خروجی تونل در چرمهین اصفهان که چیزی حدود ۳۵ کیلومتر از اطراف تونل خشک شده یا بسیار کم آب و در معرض تهدید جدی قرار می‌گیرد، ضمن اینکه منطقه زیر دست این تونل از جمله دوپلان، مشایخ و ارمند نیز به شدت آسیب خواهد دید.

رئیس گروه پژوهشی می‌گوید، ناپدید شدن لایه‌های یخ شناور در دریاهای منطقه قطب شمال یکی از نشانه‌های مهم گرمایش بیش از حد کره زمین است. مارکوس رکس، رئیس بزرگترین گروه پژوهشی که تا کنون به قطب شمال سفر کرده روز سه شنبه ۲۵ خرداد هشدار داد که روند غیر قابل بازگشت گرمایش زمین احتمالا آغاز شده است.

درپی حاکمیت خشکسالی در کشور، مشکل کمبود منابع آب و علوفه مورد نیاز حیات وحش به یکی از معضلات اصلی در حوزه محیط زیست طبیعی تبدیل شده است. رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران می‌گوید: تامین آب و ‌پاکسازی آبشخورهای مناطق چهارگانه استان تهران به‌صورت مستمر انجام می‌شود و تاکنون نیاز به تعلیف دستی حیات وحش در هیچ یک از مناطق استان تهران نبوده است.

دانشمندان ناسا برای درک چگونگی تغییر چرخه آب جهانی، 17 سال از مشاهدات ثقل سیاره ما را مطالعه کرده اند. میزان انتشار گیاهان و سطح زمین از رطوبت در هوا بین سالهای 2003 و 2019 در مقیاس جهانی افزایش یافته است. این فرآیندها در مجموع به عنوان تبخیر و تعرق شناخته می شوند و یک مطالعه جدید ناسا با استفاده از مشاهدات ماهواره های ثقل میزان آن را محاسبه کرده است.

مقایسه متوسط دمای سه ماه گذشته امسال، یعنی حدودا از 17 اسفند 1399 تا 17 خرداد سال 1400 در مقایسه با 17 اسفند 1398 تا 17 خرداد سال 1399 افزایش حدودا 2 درجه ای دما را به صورت متوسط در سرتاسر کشور نشان می دهد. این آمار از طریق دمای متوسط روزانه سطح خروجی از ماهواره های ناسا بدست آمده است. در شکل بالا می توان مقایسه بین این دو آمار را مشاهده کرد.

واقعیات تکان دهنده‌ای است که چون هنوز در بورس سیاست بازان وارد نشده لذا مردم از آن آگاهی زیادی ندارند و نمی‌دانند که بحران آب می‌تواند چه بلاهایی بر آنان نازل کند. بحران پشت بحران، انگار این دیار بی‌بحران دچار بحران‌زدگی می‌شود، بحران تحریم‌های فلج کننده، بحران مدیریت، بحران فسادهای افسار گسیخته تمام‌ناشدنی اقتصادی و اداری، بحران فرهنگی و سیاسی، بحران انفجارهای اجتماعی که هر از گاهی فعال می شود، بحران تولیدات صنعتی، کشاورزی و معدنی، بحران در خروج سرمایه‌های اقتصادی و نیروی انسانی از کشور، بحران حجم عظیمی از قوانین نگاشته شده اما بی اثر در تمامی شئون کشور، بحران مصرف زدگی، بحران فقر و زیرخط فقر، بحران اعتماد عمومی و اعتقاد عمومی، بحران در تعاریف و برداشت‌ها و تفاسیر گوناگون قوانین موجود و در هم ریختگی متاثر از آن، بحران کاغذ، داروهای خاص، بحران همه گیری کویید ۱۹ و قس‌علی‌هذا...!!!

مدیرعامل آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گفت: زاهدان از لحاظ منابع تأمین آب پایدار در بحرانی‌ترین شرایط قرار دارد، موقعیت استقرار این شهر به گونه‌ای است که هیچ گونه منابع تأمین آب پایدار چه از نوع زیرزمینی یا سطحی برای این شهر ۷۰۰ هزار نفری وجود ندارد. به گزارش روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان علیرضا قاسمی‌، اظهار کرد: تامین آب پایدار، به یکی از اصلی ترین دغدغه ها در کشور تبدیل شده است، چرا که طی سال‌های گذشته با کاهش منابع آبی زیرزمینی مواجه شده و شاهد خشکسالی و بحران آب بوده ایم، اما همچنان خشکسالی با توجه به کاهش میزان بارش تداوم دارد.

دانشمندان می‌گویند داده‌های ماهواره‌ای ممکن است گرم شدن تروپوسفر را طی چهار دهه گذشته دست کم گرفته باشند. به گزارش آی‌ای، یک مطالعه جدید در مورد ماهواره‌های ردیابی آب و هوا نشان می‌دهد که اندازه‌گیری‌های ما احتمالاً گرم شدن تروپوسفر (پایین‌ترین منطقه جو زمین) طی چهار دهه گذشته را به خوبی نشان نداده و گرمایش جهانی را دست کم گرفته است. این موضوع می‌تواند نشان دهنده این باشد که گرم شدن کره زمین که تاکنون اتفاق افتاده ممکن است به طور قابل توجهی بدتر از تصور کنونی ما باشد.

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی گفت: امسال خراسان جنوبی در ۴۰ سال گذشته خشک‌ترین سال را در کارنامه آب و هوایی ثبت کرده است. علیرضا خندان رو در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: استان خشکسالی بسیار شدیدی را شاهد هستیم، به گونه‌ای که ۹۴ درصد خراسان جنوبی متأثر از خشکسالی است.

بسیاری‌مان تحصیلکرده و از نسل جدیدیم و بسیاری دیگر هم از نسل قدیم‌تر. هر دو نسل شیر آب را باز می‌گذاریم و به کارهایمان می‌رسیم. آب برایمان به مثابه ریگ بیابان است؛ بی‌تفاوت نسبت به اینکه با بحران بزرگ آب روبه‌رو هستیم و زندگی بدون «آب» نمی‌شود که نمی‌شود. نسل‌های قدیمی‌تر با این تفکر که اگر مصرف نکنیم، می‌فروشند، به همه چیز بی‌اعتمادند و نسل جدیدتر با این بهانه که فراموش کردیم شیر را ببندیم. هر دو آخرین ضربه را محکم‌تر می‌زنیم. نسل قدیم که در خاطراتشان از کمبودهای زمان خود می‌گویند و نسل جدید که مرتب از نارضایتی در زندگی می‌گویند، فراوانی را حق طبیعی خود می‌دانند غافل از اینکه فاجعه همواره حاصل سرسام مصرف است.

پرآب‌ترین، بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین رودخانه ایران؛ تعبیرهایی برای رودخانه کارون هستند، رودخانه‌ای که در طول این سال‌ها آن قدر آب رفته و خشک شده که اگر کسی از گذشته آن چیزی نداند، شاید این تعابیر کمی برایش دور از ذهن باشد. رودخانه کارون با طول حدود ۹۵۰ کیلومتر، از زردکوه استان چهارمحال و بختیاری سرچشمه می‌گیرد، از دل خوزستان می‌گذرد و به خلیج فارس می‌ریزد اما شاید گذرش از شهر اهواز بیشتر از هر جای دیگری به چشم بیاید؛ آنجا که شهر را دو نیم می‌کند، ۱۰ پل از روی آن عبور می‌کند و البته آنجا که "لبِ کارون، چه گل بارون" است.

رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: خطر خشکسالی در سطح کشور، خطری بالاتر از کروناست و باید از هم اکنون از سوی مسئولان چاره اندیشی شود. غلامحسین شافعی در نشست شورای ملی زعفران با حضور نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس شورای اسلامی و اعضاء این شورا که در محل پارلمان بخش خصوصی خراسان رضوی برگزار شد، با تاکید بر اهمیت اطلاع‌رسانی و سیاست‌گذاری‌های موثر در حوزه مدیریت منابع آبی کشور، افزود: به استناد آماری که تا پایان فروردین ۱۴۰۰ منتشر شده است، متوسط بارندگی در کشور نسبت به سال گذشته ۴۲ درصد کاهش یافته است و در استان‌های مختلف این نوسان از ۴۲ تا ۹۰ درصد اُفت بارش بوده است. میزان کاهش بارش‌ها در استان خراسان رضوی ۵۸ درصد و در سیستان و بلوچستان ۹۰ درصد اعلام شده است.

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی ضمن تشریح آخرین وضعیت بارش‌ها و خشکسالی در کشور گفت: در این شرایط به مسئله پایداری سرزمین توجه کنیم و بی‌مهابا از آب‌های زیرزمینی استفاده نکنیم چراکه مشکل فرونشست زمین در کشور بسیار جدی است. احد وظیفه ضمن اشاره به اینکه از ابتدای سال آبی جاری تاکنون در کشور ۱۲۷.۱ میلیمتر بارش داشته‌ایم، اظهار کرد: این میزان نسبت به میانگین بلندمدت کشور حدود ۸۷ میلیمتر - ۴۱ درصد - کمتر است.

بیش از یک چهارم جمعیت جهانی در کشورهایی زندگی می کنند که تنش آبی زیادی دارند و احتمال اینکه حداقل یک ماه در سال با کمبود شدید آب روبرو شویم هنوز هم یک چالش اساسی برای بسیاری از مردم در سراسر جهان است.

بی‌شک بحران تغییرات آب‌وهوایی، یکی از بزرگترین معضلات امروز است و اصطلاحاتی مثل "انتشار کربن"، "گازهای گلخانه‌ای" و "انرژی تجدیدپذیر" اغلب به گوشمان می‌خورد اما توجه نداریم که کودکان، شناختی از این مفاهیم ندارند زیرا ممکن است دیدگاهشان در این زمینه کاملا شکل نگرفته باشد.

چندی است خبر احتمال مرگ جوجه فلامینگوهای دریاچه بختگان، نقل محافل محیط زیستی شده است. مسلما این موضوع مسئله‌ای نیست که بتوان به راحتی از کنارش عبور کرد، موضوعی که فارغ از بحث‌های زیستی و دغدغه‌های حفاظت از منابع طبیعی، به ما یادآوری می‌کند بشر هنوز با محیط اطرافش در صلح نیست و جنگ با همنوعانش جای تعجب ندارد. ​تاریخ بشریت تکرار مداوم همین سمفونی دیوانگان بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با ارائه راه‌های برون‌رفت از خشکسالی کم‌سابقه سال جاری، به آمار بارندگی در سال آبی جاری اشاره کرد و گفت: آورد رودخانه‌های استان در سال آبی جاری تاکنون کمتر از یک دهم آورد این رودخانه‌ها در سال قبل از آن بوده است. "محمد علایی" در جلسه ستاد سازگاری با کم آبی استان که به ریاست استاندار و سایر اعضا برگزار شد، افزود: آورد رودخانه‌ها به ۱۹ سد بزرگ استان از روز نخست اول مهرماه ۱۳۹۹ تاکنون ۵ میلیون مترمکعب بوده که در همین بازه زمانی از سال گذشته آورد رودخانه‌ها ۶۵۰ میلیون مترمکعب بوده است.

یک پژوهشگر آب گفت: سالانه حدود ۹۶ میلیارد متر مکعب در ایران آب مصرف می‌شود در حالی که کل منابع آب تجدیدپذیر کشور حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب است، بنابراین از بحران آب عبور کرده‌ایم و به ورشکستگی آبی رسیده‌ایم. اردیهشت ماه مصطفی فدایی‌فرد در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی وضعیت خشکسالی و کم‌آبی در کشور اظهار داشت: موقعیت جغرافیایی ایران به گونه‌ای است که حدود ۸۵ درصد از وسعت کشور در منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار گرفته است. مقدار بارش در ایران حدود یک‌سوم میانگین جهانی و میزان تبخیر آب در ایران حدود سه برابر متوسط جهانی است.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان‌ جنوبی اظهار کرد: بیش از ۷۰ درصد سازه‌های آبخیزداری خراسان جنوبی در بارندگی‌های اخیر آبگیری شد. علیرضا نصرآبادی، پنج شنبه شب ۱۶ اردیبهشت به رسانه‌ها اعلام کرد: ب اثر بارندگی‌های چند روز گذشته از ۲ هزار و ۲۰۰ سازه استان، بیش از هزار و ۶۰۰ سازه آبگیری شده است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ضمن اشاره به اینکه بهره‌برداری نامناسب شرایط دشواری را در ۶۷ درصد از آبخوان‌های کشور به وجود آورده است، گفت: شرایط خشکسالی در ایران ممکن است سبب افزایش فشارها بر منابع آب زیرزمینی شود.  ابوالقاسم حسین‌پور با اشاره به وضعیت بحرانی سفره‌های آب زیرزمینی و فرونشست زمین در کشور اظهارکرد: شرایط خشکسالی در ایران ممکن است که سبب افزایش فشارها بر منابع آب زیرزمینی شود اما باید این را بدانیم که اگر چنین شرایطی را مدیریت نکنیم، منابع آب زیرزمینی فرصت تجدید حیات را از دست خواهند داد و هشدارهایی که درخصوص فرونشست زمین داده می‌شود، به واقعیت تبدیل خواهد شد.