پروفسور «وین پتی گروو»، مدیر اجرایی مرکز مدیریت محیط‌های آبی دانشگاه ملبورن:

اقدامات دولت ایران برای نجات دریاچه ارومیه قابل توجه است

با گذشت بیش از سه سال از آغاز طرح ملی احیای دریاچه ارومیه، تیم 7 نفره دانشگاه ملبورن استرالیا که به منظور توسعه همکاری‌های علمی در احیای دریاچه ارومیه به ایران سفر کرده است در بازدید از پارک ملی دریاچه ارومیه، برنامه احیای دریاچه را مثبت ارزیابی کرده و ابراز امیدواری کردند که با این طرح، دریاچه ارومیه در سال های آتی احیا شود. دریاچه ارومیه که چهارسال قبل در نتیجه سدسازی‌های گسترده و توسعه بی‌رویه اراضی کشاورزی با بحران خشکیدگی کامل و کاهش شدید آب مواجه شده بود اکنون با خروج از مرحله بحران، حدود سه برابر بیشتر از سال 92 آب در خود جای داده است که این امر نتیجه تلاش سه ساله ستاد احیای دریاچه ارومیه و همکاری بیش از 600 متخصص داخلی و خارجی است و قرار است در یک برنامه 10 ساله به طور کامل احیا شود.

معاون دبیرکل و رییس برنامه محیط زیست سازمان ملل با اشاره به اینکه از دولت ایران برای حل مشکلات خوزستان حمایت می‌کنیم، گفت: مراکز طوفان غبار در دست داعش است.

اریک سولهایم در نشست خبری خود با اشاره به اینکه ایران چالش‌های زیست‌محیطی گسترده‌ای همچون گرد و غبار، انقراض گونه‌ها و بحران‌های آبی دارد، گفت: کشور ایران دولتی دارد که خودش را در رسیدگی به مسائل زیست‌محیطی مسئول می‌داند.

وی با اشاره به اینکه ایران مشکلات گسترده زیست‌محیطی و در عین حال اراده‌ای راسخ برای حل این مشکلات دارد، بیان کرد: دریاچه ارومیه اولویت مهمی برای سازمان ملل متحد و دولت ایران دارد. دریاچه ارومیه در طول تاریخ 5700 کیلومتر مربع وسعت داشته است و یکی از بزرگترین دریاچه‌هاست ولی در حال حاضر یک دهم سطح واقعی خود ذخیره آب دارد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی از رهاسازی 60 میلیون مترمکعب آب مخزن سد شهید کاظمی بوکان به سمت دریاچه ارومیه خبر داد.

مهندس "کیومرث دانشجو" ضمن اعلام این خبر گفت: در راستای اجرای مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه و برنامه ابلاغی شرکت مدیریت منابع آب ایران و بر اساس برنامه زمانبندی تهیه شده، عملیات رهاسازی آب از سد بوکان با دبی 70 متر مکعب از 12 بهمن ماه سال جاری انجام شد.

وی افزود: با توجه به ابلاغیه شرکت مدیریت منابع آب ایران، حدود 60 میلیون مترمکعب آب از مخزن سد بوکان به منظور تأمین بخشی از نیاز زیست محیطی دریاچه ارومیه رهاسازی می‌شود.

با توجه به وجود خلا بزرگ در داده‌های موجود دریاچه ارومیه، بخشی از مطالعات به «پایش پارامترهای کمی، کیفی و بیولوژیکی این دریاچه، تالاب‌های اطراف آن و رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه» اختصاص یافته است. ایستگاه‌های پیشرفته پایش آنلاین دریاچه ارومیه با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا توسط شرکت آب و نیرو نصب و راه اندازی شد.

در دهه‌های گذشته، با وجود تعیین دریاچه ارومیه به عنوان پارک ملی و برخورداری از بالاترین سطح حفاظت زیست‌ محیطی، تنها پارامتری که به طور مستمر اندازه‌گیری و ثبت شده، «تراز آب دریاچه» بوده است.

اگر با بهره‌گیری از علوم مدیریت منابع آب، استفاده از منابع جنگلی و غیره در دهه‌های گذشته مبتنی بر اصول توسعه پایدار می‌بود، شاهد یک بیابان‌زایی گسترده در کشور نبودیم. در خشکسالی‌های طبیعی که در تاریخ 6 هزار ساله ایران همواره تکرار شده است، معمولا دوره‌های ترسالی و خشکسالی در کنار هم دیده می‌شوند؛ تنوع گونه‌ای ایران مرهون همین دوره‌ها است اما امروز نه تنها ایران، بلکه جهان شاهد رشد پدیده بیابان‌زایی به دلیل عملکرد غلط بشر است.

تغییر اقلیم و دریاچه ارومیه:

بررسی منابع موجود نشان می‌دهد که بین تغییرات دمایی کره زمین و ایستگاه تبریز ارتباط مستقیمی وجود دارد و اگر روند فعلی افزایش دما ادامه یابد در سال 2100 میلادی دمای متوسط سالانه تبریز به 16 درجه سانتیگراد خواهد رسید. متوسط بارش سالانه ایستگاه تبریز 292 میلی متر و میانگین سالانه تبخیر- تعرق پتانسیل در این ایستگاه 1143/25 میلی متر است که تقریباً سه و نیم برابر میزان بارش می باشد. همچنین ضریب تغییرات بارندگی سالانه در تبریز 29 درصد است.

دریاچه ارومیه در سالهای 2000 و 2010 و 2014 - ماهواره لندست - تصویر با ریزولوشن بالا

روند تشدیدیِ کاهش سطح آب دریاچه ارومیه موجب بروز اولین نشانه‌های بحران‌های جدیِ زیست محیطی، اقتصادی، اجتمایی و... شده است. از این نظر، تحقیق حاضر با تعریف مفاهیم مهم و مرتبط در چند حوزه‌ی درگیر با مسئله خشکسالی و پس از بیان کلیِ تاریخچه، موقعیت و در مجموع خواندن شناسنامه‌ی دریاچه ارومیه، تلاش به ترسیم شمایی کلی از روند تغییرات مهم این دریاچه از دو دهه‌ی گذشته به عنوان مبداء تغییرات، تا به امروز کرده و سپس با بررسی عوامل بروز این بحران چه در بخش انسانی، تحت عنوان مدیریت منابع آبی و چه در حوزه اقلیمی تحت عنوان تغییر اقلیم، سعی در بدست دادن تصویری روشن از این رخداد مهم می‌نماید. و در پایان راهکارهای پیشِرو و عوامل لازم الاجرا چه کوتاه مدت به عنوان راهکارهای قابل پیاده سازی با سیستم مدیریتی حاضر و چه بلند مدت به عنوان روش اصلی و نقطه هدف اصلاح مدیریت منابع و در اینجا مدیریت منابع آب، را جهت کنترل و احتمالا احیای این زیست بوم حیاتی منطقه بیان خواهد داشت.