هنوز خسارات سیل هفته گذشته در شمال‌شرق کشور جبران نشده و در برخی مناطق همچنان عملیات امداد و نجات ادامه دارد. در این شرایط خبر می‌رسد غول سیل که به اذعان رئیس سازمان مدیریت بحران کشور پس از ۵۰۰سال از خواب برخاسته، ممکن است در یکی دو روز آینده باز هم غرش کند و مناطقی در جنوب‌شرقی کشور را تحت‌تاثیر قرار دهد. سیل هفته گذشته بیش از ۱۰قربانی داشت و با توجه به اینکه در فصل تابستان قرار داریم، باید گفت خسارات ناشی از سیل امسال بی‌سابقه بوده است. آن‌طور که عنوان شده است این سیل بی‌سابقه به دنبال دوره بازگشتی ۵۰۰‌ساله رخ داده است؛ اتفاقی که می‌تواند باز هم تکرار شود.

فلات ایران منطقهٔ بزرگی از حوضه آبریز بسته در مرکز ایران است که از شمال به کوه‌های البرز از غرب و جنوب به کوه‌های زاگرس و از شرق به رشته کوه‌های موسوم به ارتفاعات شرقی ایران محدود می‌شود. طول این فلات از شمال غربی به جنوب شرقی ۱۰۰۰ کیلومتر بوده و پهنای آن در حدود ۶۰۰ کیلومتر است. به جز ناحیهٔ کوچکی در جنوب شرق حداقل ارتفاعی ۵۰۰ متر بالاتر از سطح دریا دارد. ارتفاع آن در حاشیه‌های شمالی و غربی به بیش از ۳۰۰۰ متر می‌رسد. توپوگرافی عمومی فلات متغیر است ولی مشخصهٔ آن وجود بلوک‌های صخره‌های سخت در سرتاسر آن است که توسط مخروط افکنه‌ها و دشت‌های آبرفتی در بر گرفته شده‌اند. در پست‌ترین بخش‌های فلات، کویرها بسیار فراوانند.

دریایِ شنیِ «اوباری» محوطه‌ای وسیع از شن‌تپه‌های مرتفع در منطقه‌ی «فزان» در جنوبِ غربی لیبی است. ۲۰۰۰۰۰ سال قبل، این‌جا منطقه‌ی مرطوب و حاصلخیز بود که باران زیادی در آن می‌بارید و رودخانه‌های جاری فراوانی داشت.

این رودخانه‌ها، دریاچه‌ی بزرگی را تغذیه می‌کردند، دریاچه‌ای به اندازه‌ی جمهوری چک در آبگیر فزان که به آن دریاچه‌ی «مگا فزان» می‌گفتند. 

برای نخستین بار در کشور، کتاب درسی با محوریت آب، انرژی و محیط زیست با عنوان "انسان و محیط زیست" از امسال به صورت رسمی در مدارس کشور تدریس می‌شود.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، کتاب "انسان و محیط زیست" با هدف افزایش سواد محیط زیستی و آبی دانش آموزان ویژه دانش آموزان پایه یازدهم کلیه رشته ها در مقطع متوسطه، تدوین شده و قرار است از مهرماه سال جاری، به عنوان یک درس مستقل مورد آموزش قرار گیرد.

مجموع ذخایر آب شیرین در خاورمیانه / شمال آفریقا، همانطور که توسط GRACE ناسا دیده می شود، 2002-15

GRACE در آزمایشات نجوم و ناسا از سال 2002 تا 2015 (در واحد اینچ) مجموع تلفات آب شیرین در شمال آفریقا و خاورمیانه را نشان می دهد. کل آب به معنای تمام برف، آب سطحی، آب خاک و آب های زیرزمینی اشاره دارد. تخلیه آب های زیرزمینی در ترکیه، سوریه، عراق و ایران و در امتداد شبه جزیره عربستان، منجر به تغییرات بزرگی در کل ذخایر آب منطقه می شود. به همین ترتیب، خشکسالی و پمپاژ آب های زیرزمینی به خشک شدن منطقه دریای خزر کمک می کند. سیستم آبرسانی شمال غربی صحرا که به عنوان تونس و لیبی قرار دارد، همچنان در حال افزایش تنش آب است که در نقشه نشان داده شده است.

یک مطالعه جدید ناسا نشان می دهد که خشکسالی اخیر که در سال 1998 در منطقه لاوانت شرقی مدیترانه ای در قبرس، اسرائیل، اردن، لبنان، فلسطین، سوریه و ترکیه آغاز شده است، احتمالا بدترین خشکسالی 9 قرن گذشته است.

دانشمندان با مطالعه حلقه های درختی به عنوان بخشی از تلاش برای درک آب و هوای منطقه و تغییر ورود آب به داخل و یا خروج آن از منطقه، تاریخ خشکسالی مدیترانه را بازسازی کردند. حلقه های نازک نشان دهنده سال های خشک است، در حالی که حلقه های ضخیم ترسالی می باشد.

1- ضرورت ایجاد سیستم هشدار سیل

کنترل و کاهش خسارت سیلاب به دو شیوه‌ی کلی سازه‌ای و غیرسازه‌ای قابل انجام می‌باشد. در روش‌های سازه‌ای تاکید بر مهار سیلاب‌های حوضه از طریق افزایش قابلیت نفوذ و نگهداشت آب در سطح حوضه و همچنین ایجاد مخازن کنترل سیلاب است. امروزه مشخص شده است که این روش‌ها به تنهایی برای کاهش خسارات سیلاب کافی نمی‌باشند. بررسی سیلاب‌های به وقوع پیوسته در برخی کشورها نشان داده است که روش‌های سازه‌ای مدیریت سیلاب به دلایلی مانند هزینه‌های اجرایی بسیار بالا، ایجاد احساس امنیت کاذب برای ساکنین و متعاقباً شکل‌گیری کانون‌های جمعیتی متمرکز در حاشیه رودخانه‌ها و افزایش آسیب‌پذیری، در بعضی موارد موجب تشدید اثرات مخرب سیلاب شده‌اند. به عنوان نمونه، کشورهای ژاپن و امریکا که در زمینه ساخت مخازن کنترل و مهار سیلاب جزء کشورهای تراز اول هستند، بیشترین میزان خسارات ناشی از سیل را نیز به خود اختصاص داده‌اند.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شادگان با اشاره به وضعیت بحرانی تالاب شادگان گفت: در حال حاضر تنها 20 درصد از کل عرصه این تالاب دارای آب است.

محمدحسن فقیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: متاسفانه مصوبات کارگروه‌های استان خوزستان برای تامین تالاب آب تالاب شادگان و رسیدگی به مشکلات شدید زیست محیطی این تالاب و کمبود آب تاکنون اجرایی نشده است.

اصفهان، ایران - در اوج خود تحت سلطنت صفوی (1722-1502)، شهر اصفهان به اندازه ای شگفت انگیز دیده می شد که از بلوارها، کاخ ها، پل ها و مساجد تحت عنوان "نصف جهان" یاد شده بود، که بسیاری از آنها تا این روز در این شهر باقی مانده است. اصفهان در حال حاضر نزدیک به دو میلیون نفر ساکن دارد و سومین شهر بزرگ کشور، به عنوان پایتخت فرهنگی شناخته می گردد که مردم را از سراسر جهان جذب خود کرده است.

شریان اصلی که از طریق این شهر عبور می کرد، رودخانه زاینده رود بود، که در مسیری قرار داشت که برخی از اولین تمدن های تاریخ را ثبت کرده و مردم اصفهان را از طریق دوره های دور به دوران مدرن منتقل کرده است. اما برای چند سال است که این رودخانه به استخوان خشک شده تبدیل شده است. این به این معنی نیست که سرچشمه های آن از بین رفته اند؛ آنها به سادگی دیگر برای رود جاری در شهر برقرار نیستند. و به جای آن رود پر آب، اکنون یک رودخانه بیابان زده در اصفهان قرار دارد.

اصفهان، ایران - در اوج خود تحت سلطنت صفوی (1722-1502)، شهر اصفهان به اندازه ای شگفت انگیز دیده می شد که از بلوارها، کاخ ها، پل ها و مساجد تحت عنوان "نصف جهان" یاد شده بود، که بسیاری از آنها تا این روز در این شهر باقی مانده است. اصفهان در حال حاضر نزدیک به دو میلیون نفر ساکن دارد و سومین شهر بزرگ کشور، به عنوان پایتخت فرهنگی شناخته می گردد که مردم را از سراسر جهان جذب خود کرده است.

شریان اصلی که از طریق این شهر عبور می کرد، رودخانه زاینده رود بود، که در مسیری قرار داشت که برخی از اولین تمدن های تاریخ را ثبت کرده و مردم اصفهان را از طریق دوره های دور به دوران مدرن منتقل کرده است. اما برای چند سال است که این رودخانه به استخوان خشک شده تبدیل شده است. این به این معنی نیست که سرچشمه های آن از بین رفته اند؛ آنها به سادگی دیگر برای رود جاری در شهر برقرار نیستند. و به جای آن رود پر آب، اکنون یک رودخانه بیابان زده در اصفهان قرار دارد.

یکی از اهداف کلیدی سازمان ملل متحد این است که داده ها و اطلاعات منسجم و قابل اعتماد در مورد روندهای کلیدی آب و مسائل مربوط به مدیریت ارائه شود. در دهه های گذشته، چندین طرح، مکانیسم و برنامه در داخل و خارج از سازمان ملل متحد ادر مورد اجزای مختلف چرخه آب و جمع آوری اطلاعات ارائه شده است.

برای پاسخگویی به نیازهای دستور کار 2030، UN-Water طرح ابتکاری نظارت جامع برای SDG 6 را راه اندازی کرده و براساس تجربیات و درس هایی که در طول دوره MDG به دست آورده آن را گسترش داده است.

تغییرات پیش بینی شده در فرکانس سیل

Projected changes in flood frequency

تعداد ماه ها در سال که حجم آب های سطحی و زیرزمینی که برداشته شده و بازگشت نداشته اند.

فاضلاب: منبع آب بی استفاده

راهکار برای تغییر نگاه چیست اگر مقدار زیادی از فاضلاب های خانگی، کشاورزی و صنعتی را هر روز به عنوان یک منبع ارزشمند به جای عامل با هزینه هنگفت که تخلیه می کنیم ببینیم؟ در این راستا چه باید کرد؟ این تغییر پارادایم در گزارش جهانی آب در سازمان ملل متحد، "فاضلاب: منابع بی استفاده" که در تاریخ 22 مارس 2017 به نمایش گذاشته شده به مناسبت روز جهانی آب، مورد حمایت قرار گرفت.

در گزارش سال 2017 سازمان ملل از یک همکاری در مشهد به عنوان نمونه هایی از موارد استفاده مجدد آب با پتانسیل تجاری نام برده شده است. توافق بین شرکت آب منطقه ای و انجمن کشاورزان برای تبادل آب. انتقال حقابه کشاورزان از سدها و آب های زیرزمینی در مقابل فاضلاب تصفیه شده. علت عمده این همکاری کمبود آب و نیاز به کاهش تنش در منابع آب شیرین عنوان شده است. 

دریای مرده

دریای مرده در دره رود اردن و مرز اردن، اسرائیل و کرانه باختری واقع شده است. این دریاچه یکی از پرمعنا ترین آبهای جهان است که باعث ایجاد یک محیط خشن می شود که حیوانات نمی توانند در آن شکوفا شوند. با این حال، مواد معدنی استخراجی از دریا به عنوان محصولات بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرند.

این تصاویر لندست تغییرات در دریای مرده را از سال 1984 تا 2011 نشان می دهد. در دهه های اخیر دریا به علت انحراف آب از رود اردن، سطح آب در دریاچه اصلی در حال کاهش بوده است. استخرهای معدنی تبخیری که آب آزاد را در قسمت جنوبی دریا جایگزین کرده اند، در تصویر 2011 دیده می شود.

سد میرانی

سد میرانی در رودخانه دشت جنوب پاکستان واقع شده است. در سال 2006، این سد با ایجاد یک مخزن با عمق 244 فوت ساخته شده است. مخزن آب مورد نیاز برای آبیاری، آب آشامیدنی تمیز، نیروی برق آبی و کنترل سیل را فراهم می کند.

گرچه این سد تامین آب ثابت برای آبیاری و مصرف انسانی را فراهم می کند، اما باران های سنگین در سال 2007 مخزن را به 271 فوت افزایش داد و بیش از 15000 نفر در زمانی که تعدادی از جوامع کوچک دچار آب گرفتگی شد آواره شدند. اقدامات قانونی برای کمک به شهروندان آواره و تنظیم سطح آب در حال انجام است.

جیسون گرینبلات، نماینده رئیس جمهور ترامپ در خاورمیانه، از یک توافق میان اسرائیلی ها، اردنی ها و فلسطینی ها در یک پروژه بزرگ زیربنای آبی در دوازدهم تیر ماه 1396 خبر داد.

دولت ترامپ تا به حال "سخت ترین معامله ها" را انجام داده است، که بین اسرائیلی ها و فلسطینی ها وجود داشته است. به نظر می رسد شانس بسیار کمی در این زمینه و توافق جدید وجود داشته باشد. اما جیسون گرینبلات، نماینده رئیس جمهور ایالات متحده در خاورمیانه، روز چهارشنبه در اورشلیم در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد: اسراییلی ها، اردنی ها و فلسطینی ها در یک پروژه زیربنایی بزرگ آبی مشغول به همکاری هستند که میلیاردها گالن منابع آب جدید را برای هر یک از سه طرف فراهم می کند.

هدایت هیدرولیکی رسوبات و لایه های زمین شناسی

خصوصیات هیدرودینامیکی لایه ها شامل هدایت آبی، ضریب انتقال، ضریب ذخیره یا آب دهی ویژه می شوند. خصوصیات هیدرودینامیکی لای هها که پارامترهای هیدرولیکی آبخوان نیز نامیده می شوند، بیانگر چگونگی جریان آب زیرزمینی در لایه ها و هم چنین تغییرات سطح ایستابی و سطح پیزومتری به ترتیب در آبخوان های آزاد و محبوس م یباشند. در حقیقت این پارامترها مهم ترین ویژگ یهای آبخوا نها هستند که برآورد دقیق آنها در حل مسایل مختلف هیدروژئولوژیکی بسیار حائز اهمیت می باشد. روش های مختلفی برای برآورد این ضرایب وجود دارد که از جمله می توان به استفاده از فرمول ها، روش های آزمایشگاهی، روش ردیابی، روش چاهک آزمایش، و روش آزمایش پمپاژ می باشد. دقیق ترین و رایج ترین روش تعیین خصوصیات هیدرودینامیکی آبخوان ها استفاده از روش آزمایش پمپاژ است.

برای رسیدن و حفظ پایداری در مدیریت آب و تأمین امنیت آبی در کشورهای مختلف، در ۲۰ سال گذشته نشانگرهای متعددی برای ارزیابی کمی آسیب‌پذیری منابع آب (برای نمونه کمیابی یا تنش آبی) تهیه شده است. هر یک از نشانگرها به نوعی در بازنمایی کامل و دقیق ویژگی تنش آبی ناتوان است. این کاستی‌ها به دلیل جنبه‌های مهم متعددی است که در استفاده، تأمین و کمیابی آب مستتر است و هیچ یک از نشانگرها نمی‌تواند به تنهایی تمامی آنها را بازتاب دهد. بنابراین اظهار می‌شود که تعیین هر معیاری برای ارزیابی وضعیت منابع آب، همان قدر که یک تصمیم علمی محسوب می‌شود، یک تصمیم سیاستی نیز باید به حساب بیاید). نشانگرهای تهیه‌شده در این زمینه به صورت‌های مختلفی قابل طبقه‌بندی است. در یکی از طبقه بندی‌ها، نشانگرها/ شاخص‌ها به چهار گروه:

ایران به عنوان کشوری که تا همین صد سال پیش یکی از بی نظیرترین الگوهای مدیریت مصارف آب را در جهان داشت، اکنون یک الگوی بد در زمینه مدیریت منابع آب در جهان است و تا سال 2025 به یکی از خشک ترین و پرمسأله ترین کشورهای جهان در حوزه منابع آب تبدیل خواهد شد.

در سال های اخیر، نمونه های فراوانی از بحران آب مثل افزایش پدیده ریزگردها، خشک شدن رودها، خالی شدن روستاها، درگیری های مردمی بر سر آب و... بخش زیادی از فضای جغرافیایی ایران را فرا گرفته و خسارات برآمده از این مشکلات مدیریت کلان و محلی کشور را به شدت تحت تأثیر قرار داده است؛ مشکلاتی که گویا اراده یا توانی برای مقابله جدی با این آنها در میان مسئولان دیده نمی شود.

چگونگی تهیه نقشه هم پتانسیل آب زیرزمینی را با استفاده از ارتفاع سطح آب زیرزمینی در سه پیزومتر

اندازه گیری های مربوط به ارتفاع سطح آب در پیزومترها به عنوان اساس تعیین جهت جریان آب زیرزمینی مورد استفاده قرار می گیرند. برای این منظور باید نقشه های هم پتانسیل یا ایزوپیز تهیه شود. برای تهیه نقشه های هم پتانسیل آب زیرزمینی تعدادی پیزومتر در آبخوان حفر می شود که باید توزیع نسبتا یکنواختی در منطقه مورد نظر داشته باشند. با داشتن حداقل سه پیزومتر در هر منطقه می توان خطوط تراز آب زیرزمینی را ترسیم نمود. به منظور تهیه نقشه هم پتانسیل، محل پیزومترها بر روی نقش های با مقیاس مناسب ترسیم می شود (برای مثال در دشت ها مقیاس مناسب اغلب یک به 50000 می باشد).