کشاورزی در ایران یکی از خصوصی‌ترین بخش‌های اقتصادی است و بیش از ۹۰ درصد آن به‌صورت کاملا رقابتی اداره می‌شود و سهم ۱۰ درصدی از تولید و ۱۸ درصدی از اشتغال را به خود اختصاص داده است. این بخش رکن اساسی در تامین امنیت غذایی بوده و ناپایداری آن می‌تواند منجر به بروز چالش‌های فراوانی در مسیر رشد و توسعه اقتصاد کشور شود. بخش کشاورزی به‌رغم موفقیت نسبی آن نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی، با مشکلات ساختاری متنوعی دست و پنجه نرم می‌کند.

سالیان سال است که رودخانه‌های بهمنشیر و اروند به‌طور مستقیم و رودخانه کارون به‌طور غیرمستقیم در استان خوزستان، با پدیده‌ای به نام شوری آب دست و پنجه نرم می‌کنند. 

سیکل جزر و مد دریا هر هفت ساعت یک‌بار با جریانی حدود 300 تا 500 مترمکعب بر ثانیه به سمت رودخانه‌های اطراف یورش برده و انبوهی از آب شور را وارد رودخانه‌های بهمنشیر، اروند و کارون می‌کند.

این چرخه دو بار در شبانه‌روز به اوج رسیده، به‌طوری که شوری (هدایت الکتریکی) 17 هزار تا 30 هزار میکروموس بر سانتی‌متر را به پیکر رودخانه‌های بهمنشیر و کارون تحمیل می‌کند. از سویی پایین بودن دبی رودخانه‌های بهمنشیر، اروند و کارون به‌دلیل خشکسالی‌های اخیر، ورود زه‌آب‌های کشاورزی و مزارع پرورش‌ماهی و از سوی دیگر نیز تغییر رژیم حوضه ناشی از عوامل انسانی و طبیعی بالادست استان دست‌به‌دست هم داده تا کیفیت آب را مغلوب این نبرد کند.

مدیر کل دفتر تالیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش عنوان کرد:

مدیر کل دفتر تالیف کتب درسی ابتدایی و متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش گفت: چاپ کتاب انسان و محیط زیست ضرورتی برای آگاهی دانش آموزان از مدیریت مصرف آب و حفظ محیط زیست است. محمود امانی طهرانی " در کارگاه هم اندیشی ارتقاء دانش و سواد آبی ویزه روسای گروه‌ها و منتخبی از مدرسان کتاب انسان و محیط زیست که با حضور مدیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در این شرکت برگزار شد، با بیان این مطلب اظهار کرد: موضوعات زیادی در جامعه وجود دارد که می‌توان برای آموزش آن‌ها به فرزندانمان برنامه ریزی کرد؛ اما به تعداد این موضوعات نمی‌توان کتاب تألیف کرد. موضوع آب و محیط زیست به دلیل اهمیت بسیار بالای آن و نقشی که در زندگی می‌تواند ایجاد کند از جمله موارد بسیار مهم و قابل توجه است.

اجرای طرح صد درصدی صرفه‌جویی در مصرف آب در استان یزد

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای یزد از اجرای طرح صد درصدی صرفه‌جویی در مصرف آب در سه بخش شرب، صنعت و کشاورزی خبر داد. سید محمد طباطبایی در هفتمین جلسه شورای حفاظت از منابع آب زیرزمینی شهرستان بافق در مورد اجرای طرح 100 درصدی صرفه جوئی در مصرف آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت، شرب و بهداشت گفت: طبق مطالعات و بررسی‌های انجام شده 30 درصد در بخش صنعت باید صرفه‌جویی انجام شود که با باز چرخانی آب امکان پذیر و صنایع کشور می‌توانند آب را با باز چرخانی مدیریت نمایند.

جایزه بین المللی صرفه‌جویی آب کشاورزی در بخش ایده‌های کارشناسان جوان برای سال 2018، به فاطمه سادات مرتضوی زاده و امیرعلی فتاحی برای طرح «صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف آب آبیاری با افزودن خاکستر حاصل از سوزاندن فضولات دام در اراضی کشاورزی» تعلق گرفت.

کمیسیون بین‌المللی آبیاری و زهکشی هر ساله اقدام به برگزاری مسابقه بین‌المللی صرفه‌جویی آب در کشاورزی با هدف انتخاب برترین طرح‌ها یا اقدامات اجرایی و مدیریتی در زمینه کاهش برداشت آب برای مصارف کشاورزی در چهار محور «فناوری صرفه‌جویی آب»، «مدیریت در صرفه‌جویی آب»، «ایده‌های کارشناسان جوان در صرفه جویی آب» و «اقدامات اجرایی کشاورزان پیشرو» می‌نماید.

سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO)، صندوق بین المللی برای توسعه کشاورزی (IFAD) و سازمان بین المللی مهاجرت و برنامه جهانی غذا (WFP) گزارش فنی مربوط به ارتباط بین مهاجرت، کشاورزی، امنیت غذایی و توسعه روستایی را ارائه دادند.

درک مهاجرت معاصر، بین المللی و داخلی، یک چالش است. تصمیم مردم برای مهاجرت یا در داخل کشور خود و یا در سراسر مرزها تحت تاثیر یک مجموعه پیچیده از عوامل است. این گزارش، بررسی ارتباطات پیچیده بین مهاجرت، کشاورزی، امنیت غذایی و توسعه روستایی و عوامل تعیین کننده تصمیم مردم روستایی برای مهاجرت را بررسی می کند. از جمله عوامل اقتصادی، فرصت های شغلی، درگیری، فقر، گرسنگی، تخریب محیط زیست و شوک های آب و هوایی.

یک ساعت و ربع چالش نفس گیر در دفتر وزیر نیرو با بحث هایی داغ درباره وضعیت آب در مناطق مختلف از شمال شرق تا جنوب شرق کشور همراه بود. مصاحبه ای که پس از پنج ماه پیگیری بالاخره جور شد، در سالنی که سرمایش آن دراین روزهای گرم سال با پنکه است، برخلاف سالن افراد درانتظار ملاقات که آن جا کولر گازی کار می کند،چالش وقتی جدی تر می شود که بحث را به حوزه بحران آب دربرخی از مناطق کشور مثل خوزستان می کشانیم که موجب تجمعات خیابانی و زخمی شدن افراد نیز شد، موضوع صادرات آب به کویت هم وزیر را اندکی برافروخته و مجبور به طرح چند پرسش از ما می کند.

دکتر رضا اردکانیان از علل خاموشی های اخیر هم دفاعی جدی و ارتباط آن را با عواملی مثل معاهده پاریس کاملا رد می کند؛ وقت مصاحبه از قبل 45 دقیقه تنظیم شده بود ولی وزیر نیم ساعت بیشتر فرصت می دهد تا همه سوالات مطرح شود و پاسخ ها ارائه شود. گفت و گوی خراسان با دکتر رضا اردکانیان، وزیر نیرو را بخوانید:

صندوق بین المللی برای توسعه کشاورزی (IFAD) انتشار جدیدی در مورد حمایت از برنامه های سازمان های کشاورزان در آفریقا را منتشر می کند.

برنامه حمایت از سازمان های کشاورزان در آفریقا (SFOAP) یک برنامه قاره ای است که ظرفیت های نهادی، مشارکت سیاسی و تعامل زنجیره ارزش های سازمان های کشاورزان آفریقایی را تقویت می کند.

این نشریه IFAD نتایج اصلی حاصل شده با SFOAP را برجسته می کند، با تمرکز بر روی:

ریسک در مبحث کشاورزی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که بررسی‌های علمی متعددی روی آن صورت گرفته است. ریسک‌های بخش کشاورزی عبارتند از: عدم اطمینان آب و هوا، عدم اطمینان قیمت‌ها، سیاست‌های دولتی، بازارهای جهانی و سایر عوامل همچون تولید، خطر مالی و مخاطرات شخصی است که بر بخش کشاورزی اثرگذار هستند.

مدیریت ریسک شامل انتخاب گزینه‌هایی است که می‌تواند عدم قطعیت‌ها را کاهش دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهند این نوع مخاطرات در آینده بر رشد کسب و کارهای این بخش اثرگذار خواهد بود. به‌عنوان یک نمونه در سال‌های اخیر تغییرات نرخ‌های بهره و سود در اقتصادهای مختلف دنیا بر بخش کشاورزی نیز اثر گذاشته است. شاید این نوع موضوعات بر سایر بخش‌های صنعتی نیز اثرگذار بوده باشد اما برخی کارهای تحقیقاتی حکایت از اثرپذیری بالای بخش کشاورزی دارد، یا در بخش دیگر تغییرات مداوم قیمت محصولات کشاورزی مساله دیگری بوده که به‌شدت بر بازار محصولات کشاورزی اثر گذاشته است.

راه حل هایی که الهام گرفته و توسط طبیعت پشتیبانی می شوند ("راه حل های مبتنی بر طبیعت") از فرایندهای طبیعی استفاده می کنند یا تقلید می کنند تا به چالش های مدیریت آب معاصر برسند، امنیت آب را بهبود بخشیده و منافع مشترک را برای تمامی جنبه های توسعه پایدار فراهم سازند.

نسخه 2018 گزارش جهانی توسعه آب (WWDR 2018) با هدف اطلاع رسانی به سیاستگذاران و تصمیم گیرندگان در داخل و خارج از جامعه آب در مورد پتانسیل راه حل های مبتنی بر طبیعت (NBS) برای حل چالش های مدرن مدیریت آب در تمام بخش ها، و به خصوص در مورد آب برای کشاورزی، شهرهای پایدار، کاهش خطر بلایای طبیعی و بهبود کیفیت آب است.

راهکار دولت دوازدهم برای عبور از تنش‌های آبی کشور «سازگاری با کم آبی» به جای مقابله با آن است. به این منظور اخیراً کارگروه ملی«سازگاری با کم آبی» نیز در هیأت وزیران ایجاد شده است. اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری هم تصویب نامه هیأت وزیران برای این کارگروه ملی را به نهادهای مربوطه ابلاغ کرده. نهادهایی نظیر وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.

به گواه اسناد تاریخی، ایران از نظر جغرافیایی همواره در معرض خشکسالی قرار داشته است؛ البته این امر در طول قرن‌های گذشته همواره با مدیریت مناسب و استفاده بهینه مردم از داشته‌های آبی کشورمان حل می‌شد.

خشکسالی در سال‌های اخیر به نحو خاصی اکثر استان‌های کشورمان را درگیر خودش کرده است و این امر با مروری بر میزان آب سطح دریاچه‌ها و رود‌های بزرگ کشورمان به خوبی دیده می‌شود. کارشناسان معتقدند برداشت بیش از حد از آب‌های سطحی و زیرزمینی، رشد سریع و الگوی نامناسب استقرار جمعیت، کشاورزی ناکارآمد و عطش توسعه از دلایل تشدید خشکسالی‌های چند سال اخیر کشورمان به حساب می‌آیند.

گفتمان سیاست هند درباره تعرفه مناسب‌تر برق کشاورزی در سال‌های اخیر چهره پررنگ‌تری یافته است. تا اوایل دهه 1970، شوراهای برق در تمام ایالت‌ها، بهای برق را بر اساس اندازه‌گیری مصرف برق چاه‌ها وضع کرده بودند. با این همه، به نسبتی که شمار چاه‌ها در دهه‌ها 70 و 80 به چندین برابر افزایش یافت، شوراها با این مسئله روبرو شدند که هزینه‌های اندازه‌گیری در مقایسه با مجموع عواید حاصل از بخش کشاورزی، بسیار بالا است. در پاسخ، در دهه‌های 70 و 80 بیشتر ایالت‌ها تعرفه‌های ثابت را برای تأمین برق کشاورزی در پیش گرفتند.

کم‌آبی و خشک‌سالی پدیده‌ای ناخوشایند است؛ اما اگر از زاویه‌ای دیگر به موضوع نگریسته شود، می‌توان این تهدید را با درایت به پنجره فرصتی برای شروع تغییرات ساختاری و نهادی در نظام توسعه کشور در راستای سازگاری با شرایط کم‌آبی تبدیل کرد؛ البته این مهم مستلزم بازتعریف مفهوم سنتی توسعه، بازنگری در باورهای قبلی و تغییر نگرش خردمندانه در رویکردهای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری است. قصه پرغصه مشکلات کمبود آب در کشور، دیرزمانی است ذهن همه را به خود مشغول کرده و زمستان کم‌بارش سال جاری نیز بر این نگرانی دامن زده است. برای چنین مشکلی دو دسته راه‌حل وجود دارد؛

بر اساس مطالعه جدید متخصصان هیدرولوژی در دانشگاه پنسیلوانیا و کلمبیا، تغییرات در اقلیم می‌تواند به سرعت تأثیر خود را نشان دهد، حتی روی ژرف‌ترین آبخوان‌های آب شیرین. پژوهشگران دریافتند که پاسخ‌ها به نوسانات اقلیم در سفره‌های آب زیرزمینی ژرف، سریع‌تر آنچه انتظار می‌رفت قابل ثبت است؛ در بسیاری موارد ظرف یک سال. چون آب باران ممکن است چندین سال طول بکشد تا با نفوذ طبیعی به آبخوان‌های ژرف برسد، این یافته‌ها حاکی از آن است که عامل دیگری، مانند پمپاژ آبخوان‌ها برای کشاورزی دخالت دارد.

وزیر نیرو گفت: امسال یکی از خشک‌ترین سال‌های نیم‌قرن اخیر است و امیدواریم وضع بهتر شود اما فعلا 30 درصد کاهش بارش داریم که اثر آن روی تولید برق هم خواهد بود و بخش قابل توجهی از منابع تولید انرژی مورد تاثیر قرار خواهند گرفت.

رضا اردکانیان شب گذشته در نشست مشترک با آیت‌الله علیرضا اعرافی، اظهار کرد: 70 درصد آب شیرین دنیا در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و بسیاری از کشورهایی که آب زیادی در اختیار دارند مشکلات مصرف برای آنها بیشتر وجود دارد.

وی با اشاره به نحوه و چگونگی ارتباط با مصرف‌کننده در بخش کشاورزی گفت: در این بخش گروه مصرف‌کننده به طور متوسط به لحاظ نوع آموزش و شرایط سنی و فرهنگی از تفاوت‌های چشمگیری برخوردارند و انتقال پیام‌ها به ویژه در بخش فناوری جدید برای آنها کار جدیدی نیست.

این دو تصاویری از ماهواره لندست است که نشان دهنده گسترش مزارع کشاورزی در امتداد رودخانه Chira در شمال پرو است. در شکل، مزارع آبیاری سیز رنگ در مقابل این زمینه های خشک در این منطقه ساحلی متفاوت شده است. محصولات اصلی این منطقه عبارتند از برنج، پنبه، ذرت، انبه و لیمو.

مناطق جدید کشاورزی در تصویر دوم (2014) توسط آبیاری از رودخانه Chira و مخزن Poechos در قسمت بالا سمت راست تصاویر پشتیبانی می شود. مخزن و سیستم سدهای آن برای تولید برق، کنترل سیل و حمایت از نیازهای آبیاری محلی توسعه داده شد.

پیش‌بینی کاهش 306 میلیون مترمکعبی ورودی سدهای تهران در پایان سال آبی جاری. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران از برداشت سالانه بیش از 2.7 میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی دشت‌های این استان خبر داد.

"محمدرضا بختیاری" مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران در گفت و گو با پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو (پاون) اظهار داشت: شرکت آب منطقه ای تهران، دارای پهنه دشتی با وسعت 4 هزار و 583 کیلومتر مربع، مشتمل بر دشت‌های تهران – کرج، ورامین، هومند – آبسرد، فیروزکوه، دماوند، قطعه چهار، مبارکیه و بخشی از ایوانکی است.

رئیس جمهور بهترین‌ راه‌‌حل معضل آب را بهره‌وری بهینه از منابع آبی دانست و گفت: تحول در بهره‌وری از آب به‌ویژه در بخش کشاورزی ادامه می‌یابد و آب کشاورزی باید شرایط درستی پیدا کند.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی روز یکشنبه هنگام تقدیم لایحه بودجه سال 1397 کل کشور به مجلس شورای اسلامی، گفت: باید وضع مسکن، بافت‌های فرسوده، محیط زیست و معضل آب را حل کنیم و بهترین‌ راه‌‌حل معضل آب، بهره‌وری بهینه از منابع آبی است. تحول در بهره‌وری از آب به‌ویژه در بخش کشاورزی ادامه می‌یابد و آب کشاورزی باید شرایط درستی پیدا کند. طرح‌هایی که امروز در سراسر کشور وجود دارد و اجرا می‌شود تحول بزرگی است.

کشاورزی که 70 درصد از مصرف آب را در سراسر جهان به خود اختصاص داده است، نقش مهمی در آلودگی آب دارد. مزارع مقدار زیادی از مواد شیمیایی کشاورزی، مواد ارگانیک، بقایای مواد مضر، رسوبات را در آب شور به منابع آب با عمل زهکشی تخلیه می کنند.

بر اساس یک نشریه جدید که اجدیدا منتشر شده است، تشخیص، پیش بینی و نظارت، الزامات کلیدی برای مدیریت شیوه های کشاورزی است که این تاثیرات مضر را برای منابع آب کاهش می دهد. خلاصه گزارش اجرایی آلودگی آب کشاورزی: ​​بازنگری جهانی، به عنوان یک رویکرد پیشرو در تصویب گزارش کامل سال آتی، نشان می دهد که آلودگی آب یک مشکل جهانی است که موجب آسیب رساندن به رشد اقتصادی و سلامت میلیاردها نفر می شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مرکزی گفت: در شش ماهه نخست امسال 73 دستگاه کنتور هوشمند در استان نصب شده که از این تعداد 53 دستگاه مربوط به چاه‌های آب کشاورزی و ما بقی مربوط به سایر مصارف است.

مهندس "عزت اله آمره‌ای" افزود: بخش قابل توجهی از منابع آب زیرزمینی استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که میزان زیادی از این آب به دلیل استفاده از روش‌های سنتی آبیاری هدر می‌رود.

آمره‌ای گفت: در مورد چاه‌های غیر مجاز یکی از راهکارها، انسداد است؛ اما گاهی اوقات در چاههای مجاز نیز شاهد اضافه برداشت هستیم که برای جلوگیری از این امر نصب کنتورهای هوشمند راهکاری عملی به شمار می‌رود، زیرا با نصب این کنتورها می‌توان نظارت دقیقی بر میزان برداشت آب توسط کشاورزان داشت.

بررسی تجربیات بین‌المللی به ما می آموزد که نباید راه‌حل‌ها مطرح شده در اصلاح ساختار انگیزه‎های مربوط به حکمرانی منابع آب زیرزمینی را به صورت یکنواخت و بدون توجه به شرایط اجتماعی و اکولوژی کشورها اعمال کرد. بدین منظور در یک بررسی،مطابق شکل یک کشورها را به پنج دسته تقسیم شده است.

گروه اول با رنگ سفید، آن‌هایی هستند که مسئله‌ای در ارتباط با آب زیرزمینی ندارند. آنهایی که با رنگ قهوه‌ای مشخص شده است، کشورهای صنعتی هستند که به شدت به ابزارهای اقتصادی وابسته‌اند و نظام اداری قوی و مقررات خیلی جدی دارند. کشورهایی که با رنگ زرد مشخص شده است، کشورهای خاورمیانه البته به جز ایران، را در بر می‌گیرد. در این کشورها اساساً نظام معیشتی مبتنی بر کشاورزی در آن وجود ندارد. کشورهای با رنگ سبز روشن، کشورهایی با واحدهای بزرگ کشاورزی هستند، که شرایط اکولوژی و اجتماعی متفاوتی دارند. اما کشورهای با رنگ قرمز، شامل جنوب آسیا، چین، ایران، شمال آفریقا و آمریکای مرکزی همگی دارای نظام‌های خرده مالکی و کشاورزی معیشتی هستند.