ردیابی سیلاب با آنالیز توییت‌های مردم!

مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا قصد دارد از هوش مصنوعی برای تحلیل توییت‌های مردم نواحی مختلف اروپا برای ردیابی و پیش‌بینی سیلاب استفاده کند.

مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا در حال کار بر روی توسعه یک ابزار است که می‌تواند از توییت‌های مردم و هوش مصنوعی برای جمع‌آوری داده‌های زنده در مورد سیل استفاده کند.

سامانه Earth Explorer بخشی از سیاست شفاف سازی اطلاعات و دسترسی عموم به داده های علمی است؛ که توسط سازمان زمین شناسی آمریکا با همکاری سازمان ناسا و سایر سازمان های علمی جهانی به دستور کنگره ملی ایالات متحده دایر و ساخته شده است و این امکان را به تمام محققین و دانشمندان می دهد تا به صورت کاملا رایگان به تمامی تصاویر و دیتاهای بدست آمده از ماهواره های لندست، سنجنده های MODIS و  AVHRR، NASA’s ASTER، و رادارهای شاتل و آن هم به صورت به روز، دسترسی پیدا کنند.

بارش‌های زمستان و بهاره کشور به ویژه در مناطق غربی به‌طور عمده ناشی از فعالیت مرکز کم فشار روی دریای مدیترانه و مرکز کم فشار سودانی می‌باشد. به‌طوری‌که با ورود سامانه‌های جوی از غرب کشور که از دریای مدیترانه و دریای سرخ رطوبت کسب کرده‌اند و برخورد آنها با رشته کوه‌های زاگرس و صعود توده‌های هوای مرطوب، سرد شده و باعث افزایش بارش می‌شود. در نتیجه بارندگی‌های خوبی را به‌ویژه در غرب کشور به‌وجود می‌آورند.

بستر قانونی رودخانه‌ها جزو منابع و اموال «ملی» محسوب می‌شود و کسی نمی‌تواند تملک قانونی بر آن داشته باشد اما حریم کمّی رودخانه، پهنه‌ای با عرض دو تا ۲۰ متر در دو طرف بستر قانونی رودخانه است که برای دسترسی و انتفاع کامل از بستر رودخانه در نظر گرفته شده است.

بعد از وقوع سیل‌های اخیر در تعدادی از شهرهای ایران، اصطلاحاتی مثل بستر رودخانه، حریم کیفی و حریم کمّی رودخانه بارها توسط کارشناسان و مسئولان مطرح شد. برای آگاهی دقیق‌تر از تعریف و معنای این اصطلاحات تکرارپذیر، محمدابراهیم بنی‌حبیب - استاد دانشگاه تهران و مهندس منابع آب- در گفت و گو با ایسنا به بیان نکاتی در این زمینه پرداخته است.

معرفی

قوانین آب در جهان دارای یک چالش مشترک است: منابع آب شیرین را در راه منصفانه، کارآمد و پایدار باید توزیع شوند. به طور سنتی، کشاورزی، صنعت، معدن و شهرداری برای این منابع محدود رقابت کرده اند.

سازه های قانونی قدیم برای برآورده ساختن مصرف اقتصادی و خانگی از نیاز آب صرف نظر شده و استفاده از اکوسیستم که تا همین اواخر به طور کامل از نظر علمی قابل درک نبود، ایجاد شد. به عنوان یک نتیجه از این رویکرد، محیط زیست شامل نمی شود، بسیاری از رودخانه ها امروز همانند آب و اکوسیستم های مورد استفاده آنها نیست. استفاده از آب در کشاورزی، صنعت، معدن و شهرها به شیوه ای ناگهانی در محیط زیست دستکاری کرده و منابع آب شیرین را تخریب کرده است.

ماهواره لندست یک روز دوشنبه (11 فوریه 2013) از پایگاه نیروی هوایی وانتبربرگ در کالیفرنیا راه اندازی شد. ماموریت تداوم اطلاعات LDCM یا لندست به لندست 7 به صورت 15 ساله و لندست 5 به صورت 30 ساله پیوسته است. از آنجا که ماهواره ها با گرانش زمین جذب می شوند، راه اندازی ماهواره های جدید برای حفظ تداوم ثبت نام تصویر مهم است.

خروجی ماهواره های لندست تقریبا 40 سال از تصاویر زمین و مادون قرمز ساخته شده اند. تصاویری از مأموریت لندست، فرایند فیزیکی مربوط به پوشش گیاهی، اکوسیستم و تأثیر انسان بر روی زمین را توصیف می کند. با توجه به مدت زمان طولانی تصاویر ثبت شده، ماموریت لندست یک مرجع قوی برای درک تغییرات اقلیمی و تاثیرات انسانی در محیط زیست است.

پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب اقدام به تهیه یک سامانه پیش بینی وقوع سیل بر اساس پارامترها و مدل های طبیعی کرده است. آدرس این سامانه در امتداد همین مطلب نمایش داده شده است. پیش از ورود به سامانه می توانید در ذیل با امکانات و نوع عملکرد محاسباتی سامانه مذکور بیشتر آشنا شوید.

مجری مسئول طرح اطلس سیل با اشاره به اینکه مرحله ابتدایی اطلس سیل در سال ۱۳۸۵ توسط پژوهکشده خاک آبخیزداری تهیه شده و در سال‌های بعد تکمیل شده بود، گفت: بر اساس نقشه‌های پهنه سیلگیر پل‌دختر، معمولان و آق‌قلا پیش‌بینی شده بود که در صورت وقوع سیل با دوره بازگشت ۵۰ ساله، بخش‌هایی از مناطق مسکونی فعلی زیر آب می‌رود.

دو دلیل مهم رخداد سیل "انسان‌ساخت" شیراز

سیل ۵ فروردین ماه جاری دروازه قرآن شیراز که از این به بعد باید نام آن را سیل "انسان‎ساخت" نهاد، اگرچه زمان رخداد آن از سایر سیل‌های اخیر کمتر بوده، ولی بیشترین کشته را به همراه داشته است که به گفته محققان دخالت انسان مهمترین دلیل بروز آن بوده است.

در روز ۵ فروردین ماه "دروازه قرآن" شیراز شاهد رخداد سیلابی بود که به گفته محققان این سیل هر چند که از سایر سیل‎های اخیر کشور چون گلستان و ایلام کمتر بود، ولی تلفات انسانی آن بالا بوده است.

مقدمه

در دوران مدرن، الگوریتم های کامپیوتری می توانند ویژگی های هیدرولوژیکی را از ساخت توپوگرافی تفسیر کنند. پس از تعریف یک حوضه زهکشی، تمام آب هایی که در یک منطقه قرار می گیرند، باید در یک خروجی مشترک با گرانش به عنوان تنها نیروی محرکه تخلیه شوند. برای یک توپوگرافی حوضه ای "هیدرولوژیکی"، تمام شبکه های زهکشی باید مسیر نزولی را به نقطه تخلیه داشته باشند، بنابراین هر سینک یا depressions "مسیر" روبروی سطح را متوقف می کند و کامپیوتر از شبکه رودخانه عبور نخواهد کرد.

مدیرکل نقشه‌برداری جنوب غرب کشور گفت: به لحاظ علمی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و تحلیل‌های متخصصان نقشه‌برداری برای هدایت آب‌هایی که به صورت تالاب در بالای شهرها ایجاد شده بود، اقدامات لازم انجام شد تا در کوتاه‌ترین زمان رفع حصر آب صورت بگیرد.

مهندس اسماعیل فکور در ارتباط مستقیم که از طریق ویدئو کنفرانس با نشست تخصصی مدیریت سیلاب و اطلاعات برقرار شد، ضمن بیان این مطلب گفت: در بخش امدادی متخصصان سازمان نقشه برداری با ایجاد نقشه‌های لازم به دستگاه‌های اجرایی کمک کردند.

توسط پژوهشگران دانشگاه تربیت مدرس صورت گرفت؛

گروه سنجش از دور و GIS دانشگاه تربیت مدرس در راستای انجام رسالت دانشگاهیان و ارائه علل وقوع سیل در استان گلستان، نقشه‌های پهنه‌بندی و تجزیه و تحلیل سیل این استان در تاریخ ۳ و ۱۳ فروردین ماه سال جاری را بررسی کرد.

به نقل از روابط عمومی وزارت علوم، گروه سنجش از دور و GIS دانشگاه تربیت مدرس، نقشه‌های پهنه‌بندی و تجزیه و تحلیل سیل استان گلستان در تاریخ ۳ و ۱۳ فروردین سال جاری را با استفاده از اطلاعات مکانی و تصاویر راداری و اپتیکال ماهواره‌های 1 Sentinel ، 2 Sentinel سازمان فضایی اروپا و همچنین ماهواره لندست ۸ سازمان فضایی آمریکا تهیه کرد.

عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری گفت: در بارش‌های اخیر تمامی عوامل باران زا اعم از فاز مثبت نائو، جت استریم، فرآیند هم رفتی جریان و صعود هوا دست به دست هم دادند و آنچنان با سامانه ادغام شدند که قدرت بارش چندین برابر شد.

رضا نوروز ولاشدیبا رد شایعات مربوط به وقوع سیلاب‌های اخیر کشور در اثر پدیده بارورسازی ابرها گفت: مطابق مطالعات انجام شده روش بارورسازی ابرها، قابلیت ایجاد بارش و بارندگی تا این اندازه را نداشته و تنها ۳۰ تا ۳۵ درصد در بهبود بارش‌ها بهره‌وری دارد؛ ضمن اینکه همیشه پیش بینی‌ها ۱۰۰ درصد و همانگونه که مدنظر کارشناسان است محقق نشده و امکان بارش در محل‌هایی غیر از نقاط مشخص شده وجود دارد.

فروردین ماه سال جاری، یک "سین گِلی" به سفره هفت‌سین مردم برخی شهرهای ایران اضافه شد. سیل با بی‌رحمی پیشروی کرد و اکنون حدود یک ماه است که ایران با خرابی‌های بر جای مانده از آن دست و پنجه نرم می‌کند.

در سیل اخیر مسئولان و مردم خوش قلب کشور تاجایی که توانسته‌اند به مردم سیل زده یاری رسانده‌اند اما خالی از لطف نیست اگر بدانیم کشورهای جهان اول که دارای صنعتی پیشرفته هستند، چگونه با این مشکل روبرو می‌شوند و چه کارهایی را برای جلوگیری از آن که یکی از خطرناک‌ترین انواع بلایای طبیعی محسوب می‌شود، انجام می‌دهند.

رییس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین ضمن اشاره به اینکه بارش‌های گسترده و شدید سال آبی اخیر متاثر از بر هم کنش چند پدیده جوی است، گفت: فعال‌تر شدن سامانه سودانی نسبت به سایر سامانه‌ها و انتقال رطوبت فراوان به این سامانه یکی از مهمترین عوامل بارش‌های شدید ماه‌های اخیر است.

حسن لشکری با اشاره ساز و کار بارش‌ها اظهار کرد: برای ایجاد بارش باید چند عامل به طور همزمان در جو رخ بدهد که اولین آن وجود شرایط ناپایداری در جو است. هرچه عمق ناپایداری بیشتر باشد، بارش‌ها شدیدتر می‌شود. دومین عامل نیز نفوذ رطوبت مناسب به سامانه ناپایدار است چرا که شدت بارش‌ها با میزان تغذیه رطوبت به درون سامانه ارتباط مستقیم دارد.

19 فروردین 98

19 اسفند 97

از روز ۵ فروردین سال ۱۳۹۸ همزمان با اعلام سازمان هواشناسی مبنی ورود سامانهٔ بارشی متراکم در جنوب و غرب ایران، بر اثر بارندگی‌های شدید در شهرهای استان لرستان از جمله معمولان، دورود، خرم‌آباد، پلدختر و ویسیان سیل ایجاد شد. این سامانهٔ بارشی در دو موج در تاریخ‌های ۵ تا ۹ فروردین و نیز موج دوم از ۱۱ تا ۱۳ فروردین موجب ایجاد سیلاب و خسارت در شهرستان‌های استان لرستان شد. در این استان شهر پلدختر بیشتر بارش را با ۱۰۸ میلی‌متر در تاریخ ۵ فروردین داشت. در موج دوم بارش‌ها نیز، خساراتی همچون رانش زمین و به زیر آب رفتن بخش‌هایی از دورود، خرم‌آباد، معمولان و پلدختر گزارش شد. در پی وقوع سیل در این مناطق، ارتش جمهوری اسلامی ایران امکانات لجستیکی خود را از کرمانشاه به لرستان اعزام کرد.

چین رکورددار سیل‌های ویرانگرِ تاریخ

آب، نیروی قدرتمندی که حتی توانایی محو کردن شهرها را به کلی از روی نقشه‌ها دارد، می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد. سیل‌ها نیز یکی از فاجعه‌بارترین بلایای طبیعی به شمار رفته و مخرب‌ترین سیل‌های تاریخ جهان زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند.

]اغلب قربانیان سیل‌ها در اثر غرق‌شدگی جان می‌بازند اما غرق شدن تنها روش سیل برای گرفتن جان افراد نیست بلکه گرسنگی ناشی از قحطی و نیز بیماری‌هایی که از طریق انتشار آلودگی‌ها پس از وقوع سیل شایع می‌شوند نیز قربانیان بسیاری در طول تاریخ گرفته‌اند.

آب‌های ارزشمندی که همراه سیلاب وارد دریا شدند

بر اساس داده‌های موجود بعد از حدود ۱۰ سال خشکسالی، ولی مدیریت‌های کوتاه‌مدت منجر شده تا در صورت وقوع سیل به شهرهای کشور خسارات زیادی وارد شود و این در حالی است که به باور محققان آب‌های ناشی از سیل، سرمایه‌های کشور هستند و می‌توانستیم به نواحی دارای پتانسیل ذخیره سیل هدایت کنیم، در سیل اخیر این آب‌ها به سمت دریا هدایت شدند و در زمان کم آبی‌ در پی چاره‌اندیشی برای تامین آب شرب هستیم.

بروز بارندگی‌های گسترده و اغلب پیش‌بینی‌نشده زمستان 97 و بهار 98 موجب شد که مناطق وسیعی دچار مشکل رواناب و سیل شوند اما برای رهایی از مشکلات به وجود آمده توسط سیلاب‌ها، به نظر می‌رسد که بایستی به روش‌های نوین روی آورد. پژوهشگران کشور این روش‌ها را مورد بررسی قرار داده‌اند.

حوضه‌های شهری همان حوضه آبریز طبیعی هستند که به‌مرور زمان پوشش طبیعی خود را ازدست‌داده و به سطوح نفوذناپذیر شهری تبدیل شده‌اند. با توجه به ساخت‌وساز روزافزون در شهرها و ایجاد کلان‌شهرها، سطوح نفوذناپذیر حوضه‌ها در حال گسترش بوده و شرایط هیدرولوژیکی آن‌ها در حال تغییر است. تأثیر چنین تغییراتی را در تغییر آبنمودهای

از تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۹۷ بر اثر بارندگی‌های شدید در استان‌های شمالی ایران، از جمله گلستان و مازندران و خراسان شمالی، سیل جاری شد. این سیل‌ها موجب خسارت‌های مالی برای ساکنین این استان‌ها و همچنین فوت ۱۲ نفر شد.

گفته می‌شود در این حادثهٔ طبیعی، طی دو روز ۳۰۰ میلی‌متر بارش رخ داده که برابر متوسط بارش یک‌سالهٔ استان گلستان است. گزارش‌ها حاکی از آن است که دیگر مناطق این استان نیز با بارشی بین ۵۰ تا ۷۰ درصد کل بارش سالانه در بازه زمانی کمتر از پنج روز رودررو بوده‌اند. این حجم از بارش در این منطقه در تمام دوران ثبت داده‌های هواشناختی، دست‌کم در هفتاد سال گذشته، بی‌سابقه بوده‌است. سیل استان‌های گلستان و مازندران، اصطلاحاً یک سیل دورانی بوده‌است که هر صد سال یکبار رخ می‌دهد.

فوریت ها از نگاه پیمانکار

احداث سد بختیاری در حوضه دز، جدا از همه ویژگیهای سد های مخزنی و نیروگاههای برقابی، بواسطه برخی شرایط خاص این حوضه دارای ضرورتهای غیرقابل انکاری است که منافع حاصل و پتانسیل های ایجاد شده از آن می تواند نقش بسیار تعیین کننده ای در مدیریت منابع آب کشور و کنترل شرایط بعضاً بحرانی این حوضه ایفا نماید. در این رابطه ملاحظات و حساسیت هایی را 

ضرورت "مدیریت هم‌بست" در مدیریت بحران. اما و اگرهایی که برای سدسازی مطرح می‌شود

ایران از نظر سیل با کشورهایی چون "کانادا"، "هند" و "پاکستان" قابل قیاس است و این کشورها با اتخاذ روش‌های مدیریت ریسک، رویکردهای پیشگیرانه و احداث سدهای مخزنی در تلاش هستند تا از بار خسارات ناشی از سیلاب جلوگیری کنند و به گفته محققان حوزه سازه‌های آبی اگر در استان گلستان این نوع سدها وجود داشت و اگر نسبت به لایروبی رودخانه‌ها اقدام می‌شد شاهد بروز فجایع سیل اخیر نبودیم.

دکتر سعید یوسفی، عضو هیأت علمی گروه "مدیریت پروژه و ساخت" دانشگاه تهران و کارشناس سازه‌های آبی با اشاره به سیل اخیر استان گلستان، گفت: بر اساس گزارش‌های منتشر شده در این منطقه ۴ روز به طور مداوم بارش باران داشته و بر اثر آن در استان موجب جاری شدن سیل شده است.