مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گفت: رشد بی‌رویه جمعیت در زاهدان و نیاز روزافزون، این شهر را با کمبود بیش‌از ۸۰۰ لیتر آب بر ثانیه معادل ۳۵ درصد جمعیت موجود روبرو کرده و با نزدیک شدن به تابستان بحران آب بیشتر نمایان می‌شود. به گزارش ایسنا علیرضا قاسمی با اشاره به اینکه تاسیسات آب انتقالی از زابل به زاهدان پیچیدگی زیادی دارد اظهارداشت: نخست اینکه ارتفاع پمپاژ آن در ایران و خاورمیانه بی‌نظیر یا کم‌نظیر بوده و تمامی الکتروپمپ‌ها خاص و بسیار گران‌قیمت هستند.

رئیس جمهور گفت: طرح‌های بزرگی که آرزوی مسئولین بود در حوزه انتقال آب صورت گرفت. به گزارش ایسنا، حجت الاسلام حسن روحانی در جلسه افتتاح طرح‌های پنجاهمین هفته افتتاح طرح های بزرگ در رابطه با اهمیت پروژه های انتقال آب اظهار کرد: دوستانی به من می گفتند این طرح قابل اجرا نیست، الحمد الله این طرح به خوبی آغاز شد. 

قسمت پنجم- نگرش‌های پایدار در طراحی آینده

در نگاه به آینده برای نجات مناطق مختلف کشور،  باید مسائل از دو دیدگاه بخش آب و فرابخشی مورد بازبینی و تجدید رویه قرار گیرد. از نظر بخشی، در نظرگرفتن معیارهای مدیریت به هم‌پیوسته و از نظر فرابخشی، توجه به موازین توسعه منطقه‌ای و فضایی استان حایز اهمیت است. در دیدگاه بخشی نمی‌توان برای آب جدید پرهزینه منتقل‌شده، جدا از منابع آبی که در حال حاضر مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، برنامه‌ریزی کرد. مدیریت موجود آب سمنان حداقل مانند سایر استان‌ها، درگیر مسائل حاد و شدیدی است که اگر برای آن اقدام نشود، به زودی استان  با پیامدهای گسترده بیشتری از وضع موجود روبرو خواهد شد.‌آیا می‌توان در باره منابع آب محدود،‌این هزینه‌های سنگین را به عهده گرفت و درباره بخش مهم‌تر، موضوع را مسکوت یا کم‌اهمیت‌تر باقی گذاشت؟

یک روش دیگر برای پاسخ‌دادن به پرسش اصلی مطرح‌شده در قسمت‌های پیشین، توجه به ویژگی‌های طرح انتقال آب به سمنان است. به جز ابعاد گسترده و  «ابرطرح» بودن، چه مشخصه‌های دیگری باعث جلب توجه افکار عمومی ‌و طوﻻنی‌شدن مطالعات اولیه ‌این طرح شده است؟ به نظر می‌رسد پاسخ را باید در ویژگی‌هایی چون نیازهای مطرح‌شده، شیرین‌کردن آب شور، انتقال طوﻻنی، ارزیابی اقتصادی و برنامه‌ریزی مالی طرح جستجو کرد. درباره مشکلات، موانع و چالش‌های نمک‌زدایی آب دریای خزر بر محیط‌زیست آبی شکننده محلی[1] و انتقال توأم با پمپاژهای مکرر به ارتفاع بیش از 2700 متراز دید فنی و اقتصادی و محیط‌زیستی، به‌اندازه کافی صحبت شده و می‌شود. در ‌این قسمت تمرکز بر نیازهای آبی تعریف‌شده و ارزیابی اقتصادی و مالی طرح است.

اگر موازین موجود را با رویه‌ها و عملکرد مسئولان در باره طرح‌ها به طور کلی، و طرح انتقال آب سمنان به طور اخص در ده سال گذشته تطبیق داده شود، به چه نتایجی ممکن است رسید؟ در پاسخ به ‌این پرسش، در‌این نوشتار ابتدا سرخط‌های «ابرپروژه‌های» طرح‌های آب در نظام فنی مهندسی، به طور عام مورد توجه قرار می‌گیرد، سپس به موارد خاصی در باره طرح انتقال آب سمنان اشاره می‌شود. 

تصور کنید برای رسیدگی به امور اجرایی، ترازویی مستقر شود. ترازویی برای رسیدگی، سنجش و داوری سیاست‌ها و طرح‌های عمومی، برای استفاده مشترک سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و حوزه ستادی وزارت نیرو و البته افکار عمومی. ترازویی برای کشش طرح‌های سدسازی، طرح‌های انتقال آب و ازجمله «طرح انتقال آب خزر به فلات مرکزی (سمنان)». یک طرف ترازو، پیش‌بینی جنبه‌های مثبت و طرف دیگرش، پیش‌بینی جنبه‌های منفی، تا برای عموم روشن باشد که وضعیت تراز و میزان آثار مثبت و منفی طرح چگونه است. تصور برپاکردن چنین ترازویی، با موازین و وزن‌های مشخص، برای اقامه «قسط» در جامعه، پاسخ‌گویی به یک نیاز تاریخی در ‌این سرزمین است.

مدت‌ها است که سخن از انتقال آب از دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان به نقاط مختلف کشور و از شهرها و استان‌های گوناگون به استان‌ها و شهرهای دیگر کشور به گوش می‌رسد. طی یک هفته اخیر طرح ملی انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی خبرساز شده و برخی کارشناسان نسبت به آثار مخرب اجرای چنین طرح‌هایی بر تنوع زیستی، اکوسیستم‌ها، آلودگی آب و خاک و زندگی اجتماعی هشدار داده‌اند. پروژه انتقال آب واژه‌ای است که این روزها به گوش ساکنان ایران زمین آشناست، گرچه افتتاح و اجرایی شدن چنین پروژه‌هایی به‌ویژه طرح ملی انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی برای نهادهای اجرایی آن به منزله پیشرفت و گامی مثبت در جهت توسعه تلقی می‌شود اما کارشناسان نظرات متفاوتی در این زمینه ارائه می‌کنند به‌ویژه کارشناسان و متخصصان حوزه محیط زیست که بعضا آن را خطا می‌دانند.

تصور کنید برای رسیدگی به امور اجرایی، ترازویی مستقر شود، ترازویی برای رسیدگی، سنجش و داوری سیاست‌ها و طرح‌های عمومی، برای استفاده مشترک سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و حوزه ستادی وزارت نیرو و البته افکار عمومی. یک طرف ترازو، پیش‌بینی جنبه‌های مثبت و طرف دیگرش، پیش‌بینی جنبه‌های منفی، تا برای عموم روشن باشد که وضعیت تراز و میزان آثار مثبت و منفی طرح چگونه است. تصور برپاکردن چنین ترازویی، با موازین و وزن‌های مشخص، برای اقامه «قسط» در جامعه، پاسخ‌گویی به یک نیاز تاریخی در ‌این سرزمین است. اگر هم چنین ترازویی توسط دولت مستقر نشود، حوزه عمومی ‌خود آن را برپا می‌سازد و با آن، میزان‌بودن اعمال را به داوری می‌نشیند.

اصفهان عضو هیئت علمی منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان با اعتقاد بر این‌که امروز اصفهان تونل کوهرنگ و بهشت آباد را نمی‌خواهد و تنها به دنبال حقابه خود است، گفت: آبی که از استان اصفهان به خوزستان می‌رود بیش از ۲.۵ برابر آبی است که از کارون در قالب طرح های تونل های اول و دوم کوهرنگ و چشمه لنگان وارد اصفهان می شود.

مهدی بصیری با اشاره به برخی اعتراضات نسبت به اجرای طرح بهشت آباد، اظهار کرد: سود عمده طرح انتقال آب بهشت آباد به یزد و بعد سپس عاید کرمان می‌شود و سودی از این طرح عاید اصفهان نمی شود.

یک مدل چیست؟

از مهندسین هیدرولوژی خواسته می شود تا انواع مطالعات منابع آب را ارائه دهند:

• برنامه ریزی و طراحی امکانات جدید انتقال آب و هیدرولیک انتقال آب.
• بهره برداری و / یا ارزیابی امکانات هیدرولیک انتقال و کنترل آب موجود.
• آماده سازی و پاسخ دادن به سیل و / یا خشکسالی.
• تنظیم فعالیت های سیلاب.
• تدوین برنامه هایی که از آب برای تقویت عملکرد محیطی استفاده می کنند.

اطلاعیه رسمی آب‌نیرو در خصوص شبهات مطرح شده پیرامون طرح‌های انتقال آب؛

شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در خصوص شبهات مطرح شده پیرامون طرح‌های انتقال آب بیانیه‌ای صادر کرد.

پیرو برخی فضاسازی‌های اخیر در خصوص طرح‌های انتقال آب به فلات مرکزی، روابط عمومی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران جهت تنویر افکار عمومی بیانیه‌ای منتشر کرد.

پرونده انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی ایران درحالی صفحات نهایی خود را طی می‌کند که موافقت با اجرای آن با اعتراض بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران مواجه شده است. با این حال به نظر نمی‌رسد که دولت برنامه‌ای برای توقف آن داشته باشد و آنطور که وزیر نیرو توضیح داده است، امور مربوط به پروژه طبق روال درحال اجرا بوده و مطالعات زیست محیطی آن درحال تکمیل شدن است.

«با بررسی تمامی مسیرها به این نتیجه رسیدیم تنها راهی که برای تأمین آب در سمنان و پایداری آن وجود دارد، انتقال آب است». نقل شده که این جمله را معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست که از قضا استاد‌تمام مهندسی عمران آب دانشگاه صنعتی شریف است، در دفاع از صدور مجوز ارزیابی زیست‌محیطی برای طرح خزر-سمنان از زبان خود جاری فرمودند. مجوزی که به صورت ناگهانی در روز پنجشنبه و پس از یک روز از برگزاری یک جلسه‌ی جنجالی در سازمان حفاظت محیط‌زیست صادر شد.

۷ نکته درباره طرح جنجالی انتقال آب خزر به سمنان؛ طرحی‌ که حالا با موافقت سازمان محیط‌ زیست همراه شده است. بیش از ۴۰۰۰ اصله درخت اُرس، ۲۶هزار اصله درخت جنگلی هیرکانی و چند میلیون تن خاک، قربانی انتقال آب خزر می‌شود.

روزنامه جام جم نوشت: «طنز تلخ و سیاهی است؛ فاجعه‌بارترین طرح محیط زیستی تاریخ ایران دارد در محیط زیستی‌ترین دولت ایران اتفاق می‌افتد! طرحی که اثرات ناگوارش را کارشناسان این حوزه بیشتر از فاجعه بمب اتم می‌دانند اما به نظر می‌رسد دولت گوشش بدهکار نیست. دیروز رئیس سازمان محیط زیست بی‌اعتنا به نتایج بررسی کارشناسی کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی مازندران در خصوص این طرح که حاکی از اثرات مخرب آن بر جنگل‌های هیرکانی است، اجرای این طرح را بلامانع دانست و گفت،

در حال حاضر انتقال آب بین حوزه‌ای از موضوعاتی است که در کشور مطرح بوده و تا حدودی تنش ایجاد کرده است.

در صورتی که مدیریت صحیحی در انتقال آب بین حوزه‌ای اتخاذ شود اشکالی به وجود نخواهد آمد، بلکه اشکال این بوده که به دنبال انتقال آب باشیم و ندانیم انتقال آب ممکن است چه مشکلی را برای مبدا ایجاد کند، بنابراین اگر برای این امر تدبیر لازم اندیشیده نشود، انتقال آب بین حوزه‌ای سبب ایجاد مشکلات کثیری در مبدا خواهد شد.

استفاده مجدد از آب خاکستری در جهت مصرف بهینه منابع آبی

در مناطق با آب و هوای خشک که محدودیت منابع آب دارند، استفاده موثر از آب و حفظ آن به هر طریق ممکن، مهم است.

ایران کشوری با اقلیم عمدتاً گرم و خشک می­‌باشد و در حال حاضر دچار کمبود آب است. در صورت ادامه وضعیت و روند فعلی در کشور، میزان تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و توسعه کشاورزی و صنعتی و اجتماعی، افزایش یافته و میزان منابع آب به دلیل تغییرات اقلیمی و بروز خشکسالی­‌ها و کاهش کیفیت منابع آب، کاهش می­‌یابد و در نهایت منجر به کاهش سرانه آبی می­گردد؛ کاهش سرانه آبی متعاقباً منجر به بروز و تشدید اختلافات اجتماعی، مهاجرت،

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست:

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دیدار با سفیر ترکیه در ایران درباره انتقال آب از دریاچه وان به دریاچه ارومیه و کمک ترکیه به ایران برای ساخت فیلتر خودروهای دیزلی صحبت کرد. عیسی کلانتری در این دیدار با سفیر ترکیه در ایران به گام‌های موثر و مفیدی که دو کشور می‌توانند در زمینه محیط زیست و بهبود آن در منطقه بردارند اشاره کرد.

دبیر منطقه سه باشگاه دانشجویان حامی محیط زیست:

مسئولان جزئیات طرح انتقال آب خزر را در اختیار دانشجویان فعال محیط زیستی قرار دهند

دبیر منطقه سه باشگاه دانشجویان حامی محیط زیست، اصلاح فرهنگ نادرست را دشوارتر از فرهنگ سازی دانست و یادآور شد: از دید علمی باشگاه دانشجویان حامی محیط زیست و منابع طبیعی، انتقال آب دریای خزر یک جوک ملی محسوب می‌شود، لذا از مسئولان اجرایی می‌خواهیم جزئیات طرح را در اختیار دانشجویان فعال محیط زیستی قرار دهند.

با وجود این‌که اجرای طرح انتقال آب از دریای خزر به استان سمنان با تاخیر طولانی مدت روبه رو شد، اما رییس جمهوری در آخرین سخنان خود از حل مشکلات موجود برای اجرای این طرح خبر داد.

طرح انتقال آب خزر به سمنان در کارگروه بررسی تأمین آب استان سمنان در سال ۱۳۸۴ به تصویب رسید و در پی آن، مصوبه هیات دولت در سال ۱۳۸۹ به وزارت نیرو، ابلاغ شد و سرانجام این طرح در سال ۱۳۹۱، به شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران به‌عنوان مجری ابلاغ شد.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با بیان این که برنامه هایی برای کم آبی داریم از استفاده آب های ژرف و انتقال آب از خلیج فارس به مرکز و شمال شرق کشور خبر داد. محمدمهدی زاهدی، شامگاه چهارشنبه در حاشیه بازدید از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در جمع خبرنگاران اظهار کرد: آنچه در سیستم آموزشی استان گلستان چه در بخش آموزش عالی، آموزش و پرورش و دانشگاه علمی و کاربردی شاهد بودیم علیرغم کمبودها، اما رویکردهای بسیار خوبی وجود داشت.

مدیرکل دفتر مدیریت مصرف وزارت نیرو:

مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفای وزارت نیرو در کارگاه آموزشی «مدیریت مصرف آب و انرژی» گفت: سبک زندگی کنونی ما با منابع محدود آب سازگار نیست. بنفشه زهرایی در این کارگاه که از سوی آبفای استان تهران و در جمع بانوان مبلغ استان تهران برگزار شد، گفت: با توجه به شرایط اقلیمی کشورمان آب در گذشته از قنات و در حد قابل جایگزین و بدون صرف انرژی استخراج می‌شد که امروزه به مدد فناوری، آب از منابع محدود به صورت بی‌محابا در اختیار مصرف‌کننده گذاشته می‌شود.